Bài giảng Ngữ văn 7 Tiết 123 – Tiếng Việt Dấu gạch ngang

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù tiÕt häc ! NGỮ VĂN 7Giáo viên: Nguyễn Thị DuyênKIỂM TRA BÀI CŨ2. Dấu chấm lửng trong câu sau có công dụng gì ? Trong cặp của em có sách, vở, thước, bút chì, 1. Nêu công dụng của dấu chấm lửng và công dụng của dấu chấm phẩy? *Công dụng dấu chấm lửng:- Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;- Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm. *Công dụng dấu chấm phẩy:- Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp; - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp. Tỏ ý còn nhiều sự vật tương tự chưa liệt kê hết.Thứ 7 ngày 12 tháng 4 năm 2014Tiết 123 – Tiếng ViệtDẤU GẠCH NGANGVí dụ: a. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – Mùa xuân của Hà Nội thân yêu... 	(Vũ Bằng) b. Có người khẽ nói: – Bẩm, dễ có khi đê vỡ! Ngài cau mặt gắt rằng: – Mặc kệ! 	 (Phạm Duy Tốn)c. Dấu chấm lửng được dùng để: – Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa liệt kê hết; – Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng; – Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm. (Ngữ văn 7, tập hai)d. Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể. ( Nguyễn Ái Quốc) I. Bài học:1. Công dụng của dấu gạch ngang:1. Công dụng của dấu gạch ngang: *Xét ví dụ: a. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – Mùa xuân của Hà Nội thân yêu... (Vũ Bằng) => Đặt giữa câu đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích. Xét ví dụ: a. Đặt giữa câu, đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích. b. Có người khẽ nói: – Bẩm, dễ có khi đê vỡ! Ngài cau mặt gắt rằng: – Mặc kệ! (Phạm Duy Tốn) => Đặt đầu dòng, đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật.Bẩm, dễ có khi đê vỡ!Mặc kệ1. Công dụng của dấu gạch ngang: Xét ví dụ: a. Đặt giữa câu đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích. b. Đặt đầu dòng, đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật. c. Dấu chấm lửng được dùng để: – Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng chưa liệt kê hết; – Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng; – Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm. ( Ngữ văn 7, tập hai) => Đặt đầu dòng, đặt đầu các ý liệt kê.1. Công dụng của dấu gạch ngang: 1. Xét ví dụ: a. Đặt giữa câu đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích. b. Đặt đầu dòng, đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật. c. Đặt đầu dòng, đặt đầu các ý liệt kê. d. Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể. ( Nguyễn Ái Quốc) Va-renPhan Bội Châu1. Công dụng của dấu gạch ngang: GHI NHỚ Dấu gạch ngang có những công dụng sau: – Đặt giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu; – Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhận vật hoặc để liệt kê; – Nối các từ nằm trong một liên danh. 1. Công dụng của dấu gạch ngang:2. Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối Xét ví dụ: “Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.” ( Nguyễn Ái Quốc) Câu hỏi thảo luận:So s¸nh dÊu g¹ch trong tªn Va-ren víi dÊu g¹ch gi÷a hai tªn Va-ren Phan Béi Ch©u Dấu gạch ngangDấu gạch nốiH×nh thøc- Viết dài hơn dấu gạch nối. Ví dụ: Va-ren – Phan Bội Châu Viết ngắn hơn dấu gạch ngang.Ví dụ: Va-renC«ng dông- Là một dấu câu .Dùng để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích; lời nói trực tiếp của nhân vật; liệt kê; nèi các từ trong một liên danh.- Không phải là dấu câu.Dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng.(Trừ các từ mượn của tiếng Hán).2. Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nốiGHI NHỚCần phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối: – Dấu gạch nối không phải là một dấu câu. Nó chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn gồm nhiều tiếng. – Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.2. Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối1. Bµi 1: H·y nªu râ c«ng dông cña dÊu g¹nh ngang trong nh÷ng c©u d­íi ®©y:a. Mïa xu©n cña t«i – mïa xu©n B¾c ViÖt, mïa xu©n Hµ Néi – lµ mïa xu©n cã m­a riªu riªu, giã lµnh l¹nh, cã tiÕng nh¹n kªu trong ®ªm xanh, cã tiÕng trèng chÌo väng l¹i tõ nh÷ng th«n xãm xa xa, cã c©u h¸t huª t×nh cña c« g¸i ®Ñp nh­ th¬ méng=> §¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch.b. ChØ cã anh lÝnh dâng An Nam bång sóng chµo ë cöa ngôc lµ cø b¶o r»ng, nh×n qua chÊn song, thÊy mét sù thay ®æi nhÑ trªn nÐt mÆt ng­êi tõ lõng tiÕng. Anh qu¶ quyÕt – c¸i anh chµng ranh m·nh ®ã – r»ng cã thÊy ®«i ngän r©u mÐp ng­êi tï nhÕch lªn råi l¹i h¹ xuèng ngay, vµ c¸i ®ã chØ diÔn ra cã mét lÇn th«i.=> §¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch.c. – Quan cã c¸i mò hai sõng trªn chãp sä! – Mét chó bÐ con thÇm th×. – Ồ! C¸i ¸o dµi ®Ñp chöa! – Mét chÞ con g¸i thèt ra.=> §¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch vµ lêi nãi trùc tiÕp.e. Thõa Thiªn – HuÕ lµ mét tØnh giµu tiÒm n¨ng kinh doanh du lÞch.=> Nèi liªn danh.II. Luyện tập:– Caùc con ôi, ñaây laø laàn cuoái cuøng thaày daïy caùc con. Leänh töø Beùc-lin laø töø nay chæ daïy tieáng Ñöùc ôû caùc tröôøng vuøng An-daùt vaø Lo-ren  Noái caùc tieáng trong teân rieâng nöôùc ngoaøi Bµi 2: Nêu công dụng của dấu gạch nối trong ví dụ sau:a) Noùi veà moät nhaân vaät trong vôû cheøo Quan AÂm Thò Kính Thị Kính- một người phụ nữ đức hạnh, thủy chung đã chịu nỗi hàm oan tày trời.b) Noùi veà cuoäc gaëp maët cuûa ñaïi dieän hoïc sinh caû nöôùc Cuộc thi học sinh giỏi toàn quốc tập hợp học sinh cả ba miền Bắc – Trung - NamBµi 3: Đặt câu có dùng dấu gạch ngang: Bµi 4: (S¸ch bµi tập Ng÷ V¨n 7 tËp 2, trang 82)Cho đoạn văn sau: “ Bà cụ Lềnh – mẹ bác Năm – chạy ra săn đón hỏi công việc làm ăn ra sao. Bác chán nản đáp: – Thì cũng như ở nhà chứ gì mà bu phải hỏi rối.” ( Theo Đình Hiếu)a.Dấu gạch ngang trong đoạn văn trên dùng để làm gì?b.Cã thÓ thay dÊu g¹ch ngang b»ng dÊu phẩy kh«ng? V× sao? Bµi 4: (S¸ch bµi tập Ng÷ V¨n 7 tËp 2, trang 82) a. Công dụng của dấu gạch ngang: + Đặt giữa câu ®ể đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích. + §ặt đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật. b.Thay dÊu gạch ngang bằng dấu phẩy: “ Bà cụ Lềnh, mẹ bác Năm, chạy ra săn đón hỏi công việc làm ăn ra sao. Bác chán nản đáp: – Thì cũng như ở nhà chứ gì mà bu phải hỏi rối.” => Không nên dùng dấu phẩy để đánh dÊu bộ phận giải thích, chú thích vì có thể khiến người đọc hiểu lầm là có hai người (bà cụ Lềnh và mẹ bác Năm) chạy ra săn đón hỏi công việc làm ăn.*Câu hỏi, bài tập củng cố:1.Tr¶ lêi c©u hái b»ng c¸ch chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt:Dßng nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang?DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó:A. §¸nh dÊu bé phËn chó thÝch, gi¶i thÝch.B. §¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt hoÆc ®Ó liÖt kª.C. Dïng ®Ó nèi c¸c tiÕng trong nh÷ng tõ m­în gåm nhiÒu tiÕng.D. Nèi c¸c tõ n»m trong mét liªn danh.2. §Æt dÊu g¹ch ngang vµ dÊu g¹ch nèi vµo c¸c vÞ trÝ thÝch hîp:a. Sµi Gßn hßn ngäc ViÔn §«ng ®ang tõng ngµy, tõng giê thay da ®æi thÞt.b. Nghe ra ®i « vÉn lµ mét thãi quen thó vÞ cña nh÷ng ng­êi lín tuæi.Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: - Đối với bài học ở tiết học này:N¾m ch¾c c«ng dông dÊu g¹ch ngang. Ph©n biÖt ®­îc dÊu g¹ch ngang vµ dÊu gạch nèiLµm lại các bµi tËp.Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:Chuẩn bị: Ôn tập tiếng Việt:+ Ôn lại các kiểu câu đã học.+ Xem lại các dấu câu* Chú ý: Ôn lại lí thuyết+ làm bài tập.KÝnh chóc c¸c thÇy c« gi¸o m¹nh khoÎ