Bài giảng Ngữ văn 8 tiết 114: Tiếng Việt Liệt kê

TiÕt 114: TiÕng viÖt LiÖt Kª I/Thế nào là phép liệt kê?Xét ví dụ (T104): Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [... ] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [... ] (Phạm Duy Tốn)``````Xét ví dụ (T104): }Sắp xếp nối tiếp} Từ cùng loại} Cụm từ cùng loại* Trầu vàng,tăm bông* Bên cạnh ngài,... nào ống vôi chạm...Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. LiÖt kª	Ng­êi ta ®i cÊy lÊy c«ngT«i nay ®i cÊy cßn tr«ng nhiÒu bÒ	 Tr«ng trêi, tr«ng ®Êt, tr«ng m©yTr«ng m­a, tr«ng n¾ng, tr«ng ngµy, tr«ng ®ªm	 Tr«ng cho ch©n cøng ®¸ mÒm	 Trêi yªn,biÓn lÆng míi yªn tÊm lßng	(Ca dao)Tìm phép liệt kê và nêu tác dụng của phép liệt kê đó trong ví dụ sau:	DiÔn t¶ nçi vÊt v¶ cùc nhäc nhiÒu bÒ cña ng­êi n«ng d©n.VD1: (T105)a, Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn, lùc l­îng, tÝnh m¹ng, cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do ®éc lËp.b, Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do ®éc lËp Êy. (Hå ChÝ Minh)    VD1(T105) * VÒ cÊu t¹o:a, Tinh thÇn, lùc l­îng, tÝnh m¹ng, cña c¶iLiÖt kª kh«ng theo tõng cÆpb, Tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i LiÖt kª theo tõng cÆp* VD2: (T105)a, Tre, nøa, tróc, mai, vÇu mÊy chôc lo¹i kh¸c nhau, nh­ng cïng mét mÇm m¨ng non mäc th¼ng.(ThÐp Míi)b, TiÕng ViÖt cña chóng ta ph¶n ¸nh sù h×nh thµnh vµ tr­ëng thµnh cña x· héi ViÖt Nam vµ cña d©n téc ViÖt Nam, cña tËp thÓ nhá lµ gia ®×nh, hä hµng, lµng xãm vµ cña tËp thÓ lín lµ d©n téc, quèc gia.(Ph¹m V¨n §ång)    VD2(T105) * VÒ ý nghÜaa,Tre, nøa, tróc, mai, vÇuLiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕnb, H×nh thµnh vµ tr­ëng thµnh gia ®×nh, hä hµng, lµng xãm LiÖt kª t¨ng tiÕnVD1: (T105) * VÒ cÊu t¹o: 	a, Tinh thÇn, lùc l­îng, tÝnh m¹ng, cña c¶i	LiÖt kª kh«ng theo tõng cÆp	b, Tinh thÇn vµ lùc l­îng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i 	 LiÖt kª theo tõng cÆp VD2: (T105) * VÒ ý nghÜa:  a, Tre, nøa, tróc, mai, vÇu 	 LiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn  b, H×nh thµnh vµ tr­ëng thµnh gia ®×nh, hä hµng, lµng xãm 	 LiÖt kª t¨ng tiÕn  C¸c kiÓu liÖt kªXÐt vÒ cÊu t¹oXÐt vÒ ý nghÜaLK theotõng cÆpLK t¨ng tiÕnLK kh«ng theotõng cÆpLKkh«ng t¨ng tiÕnBµi 1 (Tr.106)Trong bµi Tinh thÇn yªu n­íc cña nh©n d©n ta, ®Ó chøng minh cho luËn ®iÓm “ Yªu n­íc lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña ta”, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sö dông phÐp liÖt kª nªu ra nhiÒu dÉn chøng sinh ®éng, giµu søc thuyÕt phôc. H·y chØ ra phÐp liÖt kª Êy.Tõ x­a tíi nay, mçi khi Tæ quèc bÞ x©m l¨ng, th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ, to lín, nã l­ít qua mäi sù nguy hiÓm, khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n n­íc vµ c­íp n­íc.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu, TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung.Tõ c¸c cô giµ tãc b¹c ®Õn c¸c nhi ®ång trÎ th¬, tõ nh÷ng kiÒu bµo ë n­íc ngoµi ®Õn nh÷ng ®ång bµo ë vïng t¹m chiÕm...a, Vµ ®ã còng lµ lÇn ®Çu tiªn trong ®êi m×nh, hai con m¾t cña «ng Va- ren ®­îc thÊy hiÓn hiÖn c¸i huyÒn diÖu cña mét thµnh phè §«ng D­¬ng, d­íi lßng ®­êng, trªn vØa hÌ, trong cöa tiÖm. Nh÷ng cu li xe kÐo tay phãng cËt lùc, ®«i bµn ch©n trÇn giÉm l¹ch b¹ch trªn mÆt ®­êng nãng báng; nh÷ng qu¶ d­a hÊu bæ phanh ®á lßm lßm; nh÷ng x©u l¹p x­êng lñng l¼ng d­íi m¸i hiªn c¸c hiÖu c¬m; c¸i rèn mét chó kh¸ch tr­ng ra gi÷a trêi; mét viªn quan uÓ o¶i b­íc qua, tay phe phÈy c¸i qu¹t, ngùc ®eo tÊm B¾c §Èu béi tinh h×nh ch÷ thËp. ThËt lµ lén xén! ThËt lµ nhèn nh¸o! (NguyÔn ¸i Quèc)Bµi 2 (Tr.106)T×m phÐp liÖt kª trong c¸c ®o¹n trÝch sau ®©y( Tè H÷u )b, TØnh l¹i em ¬i, qua råi c¬n ¸c méng Em ®· sèng l¹i råi, em ®· sèng ! §iÖn giËt, dïi ®©m, dao c¾t, löa nung Kh«ng giÕt ®­îc em, ng­êi con g¸i anh hïng !	Bµi 3 (BT bæ sung) T×m phÐp liÖt kª vµ cho biÕt t¸c gi¶ ®· dïng phÐp liÖt kª nµo? ThÓ ®iÖu ca HuÕ cã s«i næi, t­¬i vui, cã buån c¶m, b©ng khu©ng, cã tiÕc th­¬ng ai o¸n	( Ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng)b. Chao «i! D× H¶o khãc. D× khãc nøc në, khãc nÊc lªn, khãc nh­ ng­êi ta thæ.D× thæ ra n­íc m¾t	( Nam Cao)LiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕnLiÖt kª t¨ng tiÕnBµi 4 (BT bæ sung) Nªu t¸c dông cña phÐp liÖt kª Sèng, chiÕn ®Êu, lao ®éng vµ häc tËp theo g­¬ng B¸c Hå vÜ ®¹i.	( KhÈu hiÖu)b. S¸ch cña Hoa ë kh¾p mäi n¬i trong nhµ: trªn gi­êng, trªn bµn häc, trªn gi¸ s¸ch, trªn bµn ¨n c¬m, trªn ghÕ dùa.. T¸c dông: a, Kªu gäi mäi ng­êi nªu g­¬ng B¸c Hå vÒ c¸ch sèng gi¶n dÞ yªu th­¬ng con ng­êi, chiÕn ®Êu kiªn c­êng, ch¨m chØ lao ®éng vµ häc tËp kh«ng ngõng nghØ.Bµi 4 (BT bæ sung) Nªu t¸c dông cña phÐp liÖt kª Sèng, chiÕn ®Êu, lao ®éng vµ häc tËp theo g­¬ng B¸c Hå vÜ ®¹i.	( KhÈu hiÖu)b. S¸ch cña Hoa ë kh¾p mäi n¬i trong nhµ: trªn gi­êng, trªn bµn häc, trªn gi¸ s¸ch, trªn bµn ¨n c¬m, trªn ghÕ dùa..T¸c dông: Kªu gäi mäi ng­êi nªu g­¬ng B¸c Hå vÒ c¸ch sèng gi¶n dÞ yªu th­¬ng con ng­êi, chiÕn ®Êu kiªn c­¬ng, ch¨m chØ lao ®éng vµ häc tËp kh«ng ngõng nghØ. T¸c dông:b, Nãi lªn tÝnh chÊt bÒ bén cña sù viÖc ( s¸ch cña Hoa) §iÒn vµo chç trèng trong c©u sau nh÷ng  tõ cïng lo¹i thÝch hîp ®Ó t¹o phÐp liÖt kª.Trong gia ®×nh em kÝnh träng vµ yªu th­¬ng nhÊt lµ. Bè, mÑ, «ng, bµ. ¤ng, bµ, bè, mÑ. Anh, chÞ, bè, mÑBµi 5 (BT bæ sung) ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông phÐp liÖt kª. Nªu t¸c dông cña phÐp liÖt kª Êy.Bµi 6 (BT bæ sung)  H­íng dÉn häc ë nhµ- Häc phÇn ghi nhí- Lµm bµi tËp sè 3 (T106)- ChuÈn bÞ bµi: dÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm ph¶y.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP CHÚNG TA HÔM NAY