Dự án Phát triển giáo dục Trung học cơ sở II - Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học ở cấp THCS

ịnh nhiệm vụ nhận thứcTổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhómHướng dẫn cách làm việc theo nhóm.Bước 2: Làm việc theo nhómPhân công trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lậpTrao đổi ý kiến, thảo luận trong nhómCử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm.Bước 3: Thảo luận, tổng kết trước toàn lớp- Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả- Thảo luận chung - GV tổng kết, đặt vấn đề cho bài tiếp theo hoặc vấn đề tiếp theo. Date34ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PPDH hợp tác trong nhóm nhỏ Ưu điểm Nhược điểm - HS được học cách cộng tác trên nhiều phương diện. - HS được được trao đổi, bàn luận. - Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ. - HS tự tin, hứng thú trong học tập và sinh hoạt.- Kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác của HS được phát triển. - Nếu không phân công hợp lí, chỉ có một vài HS học khá tham gia còn đa số HS khác không HĐ. - Ý kiến các nhóm có thể quá phân tán hoặc mâu thuẫn với nhau.- Thời gian có thể bị kéo dài- Với những lớp có sĩ số đông hoặc lớp học chật hẹp, bàn ghế khó di chuyến thì khó tổ chức hoạt động nhóm. -Khi tranh luận, dễ dẫn tới lớp ồn ào, ảnh hưởng đến các lớp khác. Date35Một số lưu ýChỉ những hoạt động đòi hỏi sự phối hợp của các cá nhân để nhiệm vụ hoàn thành nhanh chóng hơn, hiệu quả hơn hoạt động cá nhân mới nên sử dụng phương pháp này.Tạo điều kiện để các nhóm tự đánh giá lẫn nhau hoặc cả lớp cùng đánh giá. Không nên lạm dụng hoạt động nhóm và cần đề phòng xu hướng hình thức (tránh lối suy nghĩ: đổi mới PPDH là phải sử dụng hoạt động nhóm). Tuỳ theo từng nhiệm vụ học tập mà sử dụng hình thức HS làm việc cá nhân hoặc hoạt động nhóm cho phù hợp. Date36PP trực quan Quy trình thực hiện - GV treo những đồ dùng trực quan hoặc giới thiệu về các vật dụng thí nghiệm, các thiết bị kỹ thuậtNêu yêu cầu định hướng cho sự quan sát của HS.- GV trình bày các nội dung trong lược đồ, sơ đồ, bản đồ tiến hành làm thí nghiệm, trình chiếu các thiết bị kỹ thuật, phim đèn chiếu, phim điện ảnh- Yêu cầu HS trình bày lại, giải thích nội dung sơ đồ, biểu đồ, trình bày những gì thu nhận được qua thí nghiệm hoặc qua những phương tiện kỹ thuật, phim đèn chiếu, phim điện ảnh.- Từ những chi tiết, thông tin HS thu được từ phương tiện trực quan, GV nêu câu hỏi yêu cầu HS rút ra kết luận khái quát về vấn đề mà phương tiện trực quan cần chuyển tải. Date37ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PP TRỰC QUANƯu điểm Nhược điểm - Nguyên tắc trực quan là một trong những nguyên tắc cơ bản của lí luận DH. - Đồ dùng trực quan là chỗ dựa để hiểu sâu sắc bản chất kiến thức.- Đồ dùng trực quan có vai trò rất lớn trong việc giúp HS nhớ kĩ, hiểu sâu kiến thức - Phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và ngôn ngữ của HS. -PP này đòi hỏi nhiều thời gian.- Nếu sử dụng đồ dùng trực quan không khéo sẽ làm phân tán chú ý của HS, HS không lĩnh hội được những nội dung chính của bài học.- Nếu GV không định hướng cho HS quan sát sẽ dễ dẫn đến tình trạng HS sa đà vào những chi tiết nhỏ lẻ, không quan trọng.Date38Một số lưu ý khi sử dụng PP trực quan - Phải căn cứ vào nội dung, yêu cầu GD của bài học để lựa chọn đồ dùng trực quan tương ứng thích hợp. - Có PP thích hợp đối với việc sử dụng mỗi loại đồ dùng trực quan. - HS phải quan sát đầy đủ đồ dùng trực quan. Phát huy tính tích cực của HS khi sử dụng đồ dùng trực quan.- Đảm bảo kết hợp lời nói sinh động với việc trình bày các đồ dùng trực quan.- Tuỳ theo yêu cầu của bài học và loại hình đồ dùng trực quan mà có các cách sử dụng khác nhau. - Cần xác định đúng thời điểm để đưa đồ dùng trực quan. - Sử dụng các đồ dùng trực quan cần theo một quy trình hợp lí. Cần chuẩn bị câu hỏi/ hệ thống câu hỏi dẫn dắt HS quan sát và tự khai thác kiến thức.Date39QUY TRÌNH PP LUYỆN TẬP VÀ THỰC HÀNHXác định tài liệu cho luyện tập và thực hành Giới thiệu mô hình luyện tập hoặc thực hành Thực hành hoặc luyện tập sơ bộ Thực hành đa dạng Bài tập cá nhân Date40ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PP LUYỆN TẬP VÀ THỰC HÀNHƯu điểm Nhược điểm - Là PP có hiệu quả để mở rộng sự liên tưởng và phát triển các kĩ năng.- Luyện tập và thực hành có hiệu quả trong việc củng cố trí nhớ, tinh lọc và trau chuốt các kĩ năng đã học, tạo cơ sở cho việc xây dựng kĩ năng nhận thức ở mức cao hơn. - Là PP dễ thực hiện và được thực hiện trong hầu hết các giờ học như môn Toán, Thể dục, Âm nhạc, Anh văn...- Dễ làm cho HS nhàm chán nếu GV không nêu mục đích một cách rõ ràng và có sự khuyến khích cao. Dễ tạo tâm lí phụ thuộc vào mẫu, hạn chế sự sáng tạo.- Do bản chất của việc nhắc đi nhắc lại nên HS khó có thể đạt được sự lanh lợi và tập trung, dễ tạo nên sự học vẹt, đặc biệt là khi chưa xây dựng được sự hiểu biết ban đầu đầy đủ. Date41Một số lưu ý khi sử dụng PP luyện tập, thực hànhCác bài tập luyện tập được nhắc đi nhắc lại ngày càng khắt khe hơn, nhanh hơn và áp lực lên HS cũng mạnh hơn. Tuy nhiên áp lực không nên quá cao mà chỉ vừa đủ để khuyến khích HS làm bài chịu khó hơn. Thời gian cho luyện tập, thực hành cũng không nên kéo dài quá dễ gây nên sự nhạt nhẽo và nhàm chán. Cần thiết kế các bài tập có sự phân hoá để khuyến khích mọi đối tượng HS. Có thể tổ chức các hoạt động luyện tập, thực hành thông qua nhiều hoạt động khác nhau, kể cả việc tổ chức thành các trò chơi học tập.Date42QUY TRÌNH PP TRÒ CHƠILựa chọn trò chơi, Chuẩn bị các phương tiện, điều kiện cần thiết Phổ biến tên trò chơi, nội dung và luật chơiChơi thử (nếu cần thiết)HS tiến hành chơi Đánh giá sau trò chơi Date43ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA PP TRÒ CHƠIƯu điểm Nhược điểm - Tạo nhiều cơ hội để HS tham gia, tăng cường khả năng giao tiếp.Việc học tập được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động; - HS được rèn luyện khả năng quyết định lựa chọn cách ứng xử đúng đắn, phù hợp trong tình huống. - HS được hình thành năng lực quan sát, kĩ năng nhận xét, ĐG. - Giúp tăng cường khả năng giao tiếp của HS. - Trong quá trình chơi, có thể ồn ào, ảnh hưởng đến lớp khác.- HS có thể ham vui, kéo dài thời gian chơi, làm ảnh hưởng đến các hoạt động khác của tiết học.- Ý nghĩa GD của trò chơi có thể bị hạn chế nếu lựa chọn trò chơi không phù hợp hoặc tổ chức trò chơi không tốt.Date44Một số lưu ý khi sử dụng PP trò chơi- Trò chơi học tập phải có mục đích rõ ràng. Nội dung trò chơi phải gắn với kiến thức môn học, bài học, lớp học, đối tượng HS. - Trò chơi phải có mục đích rõ ràng, dễ tổ chức và thực hiện, phù hợp với chủ đề bài học, với HS, với điều kiện của lớp học.- Cần có sự chuẩn bị tốt, mọi HS đều hiểu trò chơi và tham gia dễ dàng. - Phải quy định rõ thời gian, địa điểm chơi. Không lạm dụng quá nhiều kiến thức và thời lượng bài học.- Trò chơi phải được luân phiên, thay đổi một cách hợp lí để không gây nhàm chán cho HS.Date45Những điều kiện áp dụng các PP tích cực- PPDH tích cực cần được quan tâm thực hiện và trở thành phổ biến trong nhà trường. CBQL GD các cấp cần coi trọng đổi mới PPDH ;- GV phải được đào tạo để thích ứng với những nhiệm vụ đa dạng. GV thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động ; - GV phải có tri thức bộ môn sâu rộng, lành nghề, đầu tư nhiều công sức và thời gian - HS phải dần dần có được những phẩm chất, năng lực, thói quen thích ứng với các PPDH tích cực - Chương trình và SGK tạo điều kiện cho thầy trò tổ chức HĐ học tập tích cực- Phương tiện thiết bị phù hợp. Hình thức tổ chức linh hoạt - Việc đánh giá HS phải phát huy trí thông minh sáng tạo của HS, khuyến khích vận dụng KT-KN vào thực tiễn Date46Lưu ý khi đæi míi PPDH ë tr­êng THCS1. B¸m s¸t môc tiªu gi¸o dôc phæ th«ng.2. Phï hîp víi néi dung DH cô thÓ.3. Phï hîp víi ®Æc ®iÓm løa tuæi HS.4. Phï hîp víi c¬ së vËt chÊt, c¸c ®iÒu kiÖn DH cña nhµ tr­êng.5. Phï hîp víi viÖc ®æi míi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ d¹y- häc 6. KÕt hîp gi÷a viÖc tiÕp thu vµ sö dông cã chän läc, cã hiÖu qu¶ c¸c PPDH tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i víi viÖc khai th¸c nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña c¸c PPDH truyÒn thèng.7. T¨ng c­êng sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn DH vµ ®Æc biÖt l­u ý ®Õn nh÷ng øng dông cña c«ng nghÖ th«ng tin.Date47Yªu cÇu ®èi víi gi¸o viªnThiÕt kÕ, tæ chøc, h­íng dÉn HS thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng häc tËp víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, phong phó, cã søc hÊp dÉn phï hîp víi ®Æc tr­ng bµi häc, víi ®Æc ®iÓm vµ tr×nh ®é HS, víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña líp, tr­êng vµ ®Þa ph­¬ng. §éng viªn, khuyÕn khÝch, t¹o c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn cho HS ®­îc tham gia mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o vµo qu¸ tr×nh kh¸m ph¸ vµ lÜnh héi néi dung bµi häc; chó ý khai th¸c vèn kiÕn thøc, kinh nghiÖm, kÜ n¨ng ®· cã cña HS; båi d­ìng høng thó, nhu cÇu hµnh ®éng vµ th¸i ®é tù tin trong häc tËp cho HS; gióp c¸c em ph¸t triÓn tèi ®a tiÒm n¨ng cña b¶n th©n.Date48Yªu cÇu ®èi víi gi¸o viªn ThiÕt kÕ vµ h­íng dÉn HS thùc hiÖn c¸c d¹ng bµi tËp ph¸t triÓn t­ duy vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng; h­íng dÉn sö dông c¸c thiÕt bÞ, ®å dïng häc tËp; tæ chøc cã hiÖu qu¶ c¸c giê thùc hµnh; h­íng dÉn HS cã thãi quen vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn;.. Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc DH mét c¸ch hîp lÝ, hiÖu qu¶, linh ho¹t, phï hîp víi ®Æc tr­ng cña cÊp häc, m«n häc; néi dung, tÝnh chÊt cña bµi häc; ®Æc ®iÓm vµ tr×nh ®é HS; thêi l­îng DH vµ c¸c ®iÒu kiÖn DH cô thÓ cña tr­êng, ®Þa ph­¬ng.Date49Yªu cÇu ®èi víi HSTÝch cùc suy nghÜ, chñ ®éng tham gia c¸c ho¹t ®éng häc tËp ®Ó tù kh¸m ph¸ vµ lÜnh héi kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, x©y dùng th¸i ®é vµ hµnh vi ®óng ®¾n. M¹nh d¹n tr×nh bµy vµ b¶o vÖ ý kiÕn, quan ®iÓm c¸ nh©n; tÝch cùc th¶o luËn, tranh luËn, ®Æt c©u hái cho b¶n th©n, cho thµy, cho b¹n; biÕt tù ®¸nh gi¸ vµ ®¸nh gi¸ c¸c ý kiÕn, quan ®iÓm, c¸c s¶n phÈm ho¹t ®éng häc tËp cña b¶n th©n vµ b¹n bÌ. TÝch cùc sö dông thiÕt bÞ, ®å dïng häc tËp; thùc hµnh thÝ nghiÖm; thùc hµnh vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng vµ c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra tõ thùc tiÔn; x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch häc tËp phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn. Date50Tóm lạiGiáo viênThiết kế và tạo môi trường cho phương pháp học tích cựcKhuyến khích, ủng hộ, hướng dẫn hoạt động của HSThử thách và tạo động cơ cho HSKhuyến khích đặt câu hỏi và đặt ra những vấn đề cần giải quyếtHọc sinhChủ động trao đổi/xây dựng kiến thứcKhai thác, tư duy, liên hệKết hợp kiến thức mới với kiến thức đã có từ trướcDate51Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c quí vị!Date52