Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu

oát mình trở lui 
Vân Tiên đầu đội kim khôi 
Tay cầm siêu bạc, mình ngồi ngựa ô 
Một mình nhắm trận xông vô 
Thấy người Cốt Ðột biến đồ yêu ma 
Vội vàng trở ngựa lui ra 
Truyền đem máu chó đều thoa ngọn cờ 
Ba quân gươm giáo đẳu giơ 
Yêu ma xem thấy một giờ vỡ tan 
Sa cơ Cốt Ðột chạy hoang 
Vân Tiên giục ngựa băng ngàn đuổi theo 
Ðuổi qua khỏi đặng bảy đào 
Khá thương Cốt Ðột vận nghèo nài bao 
Chạy qua ngang núi Ô-sào 
Phút đâu con ngựa sa hào thương ôi 
Vân Tiên chém Cốt Ðột rồi 
Ðầu treo cổ ngựa phản hồi bổn quân 
Ôi thôi bốn phía đều rừng 
Trời đà tối mịt, lạc chừng gần xa 
Một mình lạc nẻo, vào ra 
Lần theo đàng núi, phút đà tam canh 
Một mình trong chốn non xanh 
Biết ai mà hỏi lộ trình trở ra 
21. Vân Tiên gặp Nguyệt Nga, về tâu vua. 
Ơn oán trả rồi về vinh qui cưới nàng Nguyệt Nga. 
Ðoạn này tới thứ Nguyệt Nga 
Ở đây tính đã hơn ba năm rồi 
Ðêm khuya chong ngọn đèn ngồi 
Chẳng hay trong dạ bồi hồi việc chi 
Quan âm thuở trước nói chi 
Éo le phỉnh thiếp lòng ghi nhớ hoài 
Ðã đành đá nát vàng phai 
Cũng nguyẳn xuống chốn dạ đài gặp nhau 
Khôn trông mồng bảy đêm thâu 
Khôn trông bầy quạ đội cầu đưa sao 
Phải chi hỏi đặng Nam Tào 
Ðêm nay cho đến đêm nào gặp nhau 
Nguyệt Nga gượng giãi cơn sầu 
Xảy nghe nhạc ngựa ở đâu tới nhà 
Kêu rằng: Ai ở trong nhà? 
Ðường về quan ải chỉ ra cho cùng 
Nguyệt Nga ngồi sợ hãi hùng 
Vân Tiên xuống ngựa thẳng xông bước vào 
Lão bà lật đật hỏi chào 
Ở đâu mà tới rừng cao một mình? 
Vân Tiên mới nói sự tình 
Tôi là quốc trạng triều đình sai ra 
Ðem binh dẹp giặc Ô-qua 
Lạc đường đến hỏi thăm nhà bà đây 
Lão bà nghe nói sợ thay 
Xin ông chớ chấp tôi nay mụ già 
Vân Tiên ngồi ngắm Nguyệt Nga 
Lại xem bức tượng lòng đà sinh nghi 
Hỏi rằng: Bức ấy tượng chi 
Khen ai vẽ dung nghi giống mình 
Ðầu đuôi chưa rõ sự tình 
Lão bà khá nói tính danh cho tường 
Lão bà chẳng dám lời gian 
Tượng này vốn thiệt chồng nàng ngồi đây 
Tiên rằng: Nàng xách lại đây 
Nói trong tên họ tượng này ta nghe 
Nguyệt Nga lòng rất kiêng dè 
Mặt thời giống mặt, còn e lạ người 
Ngồi che tay áo hổ ngươi 
Vân Tiên thấy vậy mỉm cười một khi 
Rằng: Sao nàng chẳng nói đi 
Hay là ta hỏi động chi chăng là 
Nguyệt Nga khép nép thưa qua: 
Người trong bức tượng tên là Vân Tiên 
Chàng đà về chốn cửu tuyền 
Thiếp làm trọn đạo, lánh miền gió trăng 
Vân Tiên nghe nói hỏi phăn 
Chồng là tên ấy, vợ rằng tên chi? 
Nàng bàn tỏ thiệt một khi 
Vân Tiên vội vã xuống quì vòng tay: 
Thưa rằng: Nay gặp nàng đây 
Xin đền ba lạy, sẽ bày nguồn cơn 
Ðể lời thệ hải minh sơn 
Mang ơn trước phải đền ơn cho rồi 
Vân Tiên vốn thiệt là tôi 
Gặp nhau nay đã phỉ rồi ước mơ 
Nguyệt Nga bảng lảng bơ lơ 
Nửa tin rằng bạn, nửa ngờ rằng ai 
Thưa rằng: Ðã thiệt là ngài 
Khúc nôi xin cứ đầu bài quân ra 
Vân Tiên dẫn tích xưa ra 
Nguyệt Nga khi ấy khóc òa như mưa 
Ân tình càng kể càng ưa 
Mảng còn bịn rịn trời vừa sáng ngay 
Xảy nghe quân ó vang vầy 
Bốn bề rừng bụi khắp bày can qua 
Vân Tiên lên ngựa trở ra 
Thấy cờ đề chữ hiệu là Hớn Minh 
Hớn Minh khi ấy dừng binh 
Anh em mừng rỡ tỏ tình cùng nhau 
Minh rằng: Tẩu tẩu ở đâu 
Cho em ra mắt chị dâu thế nào 
Vân Tiên đem Hớn Minh vào 
Nguyệt Nga đứng dậy miệng chào có duyên 
Minh rằng: Tưởng chị ở Phiên 
Quyết đem binh mã sang miền Ô-qua 
Mừng rày sum họp một nhà 
Giặc đà an giặc, khải ca hồi trào 
Tiên rằng: Nàng tính thế nào? 
Nàng rằng: Anh hãy về trào tâu lên 
Ngỏ nhờ lượng cả bề trên 
Lệnh tha tội trước mới nên về nhà 
Trạng nguyên từ giã lão bà 
Dặn dò gửi lại Nguyệt Nga ít ngày 
Tôi về đem bức tượng này 
Tâu cho khỏi tội, rước ngay về nhà 
Tiên, Minh lên ngựa trở ra 
Ðem binh trở lại trào ca đề huề 
Sở vương nghe trạng nguyên về 
Sai quân tiếp rước vào kề bên ngai 
Sở vương bước xuống kim giai 
Tay bưng chén rượu thưởng tài trạng nguyên 
Phán rằng: Trẫm sợ nước Phiên 
Có người Cố Ðột phép tiên lạ lùng 
Nay đà trừ Cốt Ðột xong 
Thật trời sinh trạng giúp trong nước nhà 
Phải chi sớm có trạng ra 
Làm chi nên nỗi Nguyệt Nga cống Hồ 
Lệnh truyền mở yến trà đô 
Rày mừng trừ đặng giặc Ô-qua rồi 
Trạng nguyên quỳ tấu trước ngôi 
Nguyệt Nga các việc khúc nôi rõ ràng 
Sở vương nghe tấu ngỡ ngàng 
Phán rằng: Trẫm tưởng rằng nàng ở Phiên 
Chẳng ngờ nàng với trạng nguyên 
Cùng nhau trước có nhân duyên thuở đầu 
Thái sư trước bệ quỳ tâu 
Ô-qua dấy động qua mâu cũng vì 
Trá hôn oán ấy gây nên 
Nguyệt Nga nàng thiệt tội thì khi quân 
Trạng Nguyên mặt đỏ phừng phừng 
Bèn đem bức tượng quỳ dưng làm bằng 
Sở vương xem tượng phán rằng: 
Nguyệt Nga trinh tiết ví bằng người xưa 
Thái sư trước chẳng lo lừa 
Thiếu chưa dân thứ phải đưa tới nàng 
Dầu cho nhật nguyệt rõ ràng 
Khôn soi chậu úp cũng mang tiếng đời 
Ngay gian sao cũng có trời 
Việc này vì trẫm nghe lời nên oan 
Trạng nguyên tâu trước trào đàng 
Thái sư trữ dưỡng tôi gian trong nhà 
Trịnh Hâm là kẻ gian tà 
Hại tôi buổi trước cũng đà ghe phen 
Sở vương phán trước bệ tiền 
Những ngờ tướng ngỏ tôi hiền mà thôi 
Vậy cũng đạo chúa nghĩa tôi 
Thái sư muốn cướp ngôi chín trùng 
Hán xưa có gã Ðổng công 
Nuôi dòng Lã Bố cướp dòng nhà Lưu 
Ðời xưa tôi nịnh biết bao 
Thái sư nay cũng khác nào đời xưa 
Thấy người trung chính chẳng ưa 
Rắp ranh kế độc, lập lừa mưu sâu 
Trịnh Hâm tội đáng chém đầu 
Ấy là mới hết người sau gian tà 
Sở vương phán trước trào ca 
Thái sư cách chức về nhà làm dân 
Trịnh Hâm là đứa bạo thần 
Giao cho quốc trạng xử phân pháp hình 
Nguyệt Nga là gái tiết trinh 
Sắc phong quận chúa hiển vinh rỡ ràng 
Kiều công xưa mắc tội oan 
Trẫm cho phục chức làm quan Ðông-thành 
Trạng nguyên dẹp giặc đã bình 
Kiểu vàng tán bạc hiển vinh về nhà 
Bãi chầu chư tướng trở ra 
Trạng nguyên mời hết đều qua dinh ngồi 
Họ Vương, họ Hớn, họ Bùi 
Cùng nhau uống rượu đều vui, đều cười 
Trạng nguyên mới hỏi một lời 
Trịnh Hâm tội ấy các người tính sao 
Truyền quân dẫn Trịnh Hâm vào 
Mặt nhìn khắp hết, miệng chào các anh 
Minh rằng: Ai mượn kêu anh 
Trước đà đem thói chẳng lành thời thôi 
Kéo ra chém quách cho rồi 
Ðể chi gai mắt, đứng ngồi căm gan 
Trực rằng: Minh nóng nói ngang 
Giết ruồi đâu xứng gươm vàng làm chi 
Xưa nay mấy đứa vô nghì 
Dẫu cho có sống làm gì nên thân 
Hâm rằng: Nhờ lượng cố nhân 
Vốn tôi mới dại một lần xin dung 
Trạng rằng: Hễ đấng anh hùng 
Nào ai có giết đứa cùng làm chi 
Thôi thôi ta cũng rộng suy 
Truyền quân mở trói đuổi đi cho rồi 
Hâm mừng khỏi thác rất vui 
Vội vàng cúi lạy chân lui ra về 
Còn ngươi Bùi Kiệm máu dê 
Ngồi chề bề mặt như sề thịt trâu 
Hớn Minh, Tử Trực vào tâu 
Xin đưa Quốc trạng kịp chầu vinh qui 
Một ngươi Bùi Kiệm chẳng đi 
Trong lòng hổ thẹn cũng vì máu dê 
Trạng nguyên xe giá chỉnh tề 
Sai quân hộ vệ rước về Nguyệt Nga 
Bạc vàng đem tạ lão bà 
Nguyệt Nga từ tạ thẳng qua Ðông-thành 
Võng điều, gươm bạc, lọng xanh 
Trạng nguyên, Tử Trực, Hớn Minh lên đàng 
Trịnh Hâm về tới Hàn Giang 
Sóng thần nổi dậy thuyền chàng chìm ngay. 
Trịnh Hâm bị cá nuốt vây 
Thiệt trời báo ứng lẽ này rất ưng 
Thấy vầy nên dửng dừng dưng 
Làm người ai, nấy thì đừng bất nhân 
Tiểu đồng trước giữ mộ phần 
Ngày qua tháng lại đã gần ba năm 
Của đi khuyến giáo mấy năm 
Tính đem hài cốt về thăm quê nhà 
Hiềm chưa thuê đặng người ta 
Còn đương thơ thẩn vào ra Ðại Ðề 
Trạng nguyên khi ấy đi về 
Truyền quân bày tiệc lo bề tế riêng 
Tiểu đồng hồn bậu có thiêng 
Thỏa tình thày tớ lòng thiềng ngày nay 
Ðọc văn nhớ tới chau mày 
Ðôi hàng lụy ngọc tuôn ngay ròng ròng 
Người ngay trời phật động lòng 
Phút đâu ngó thấy tiểu đồng đến coi 
Trạng nguyên còn hãy sụt sùi 
Ngó lên bài vị lại xui lòng phiền 
Tiểu đồng nhắm ngửa, nhìn nghiêng 
Ông này sao giống Vân Tiên cũng kỳ 
Ông nào mất xuống âm ty 
Ông nào còn sống nay thì làm quan? 
Trạng nguyên khi ấy hỏi chàng 
Phải người đồng tử mắc nàn chốn ni 
Mấy năm tớ mới gặp thầy 
Cúng nhau kể nỗi đắng cay từ ngằn 
Ai dà còn thấy bổn quan 
Ba năm gìn giữ mồ hoang đã rồi 
Trạng nguyên khi ấy mừng vui 
Tớ thầy sum họp tại nơi Ðại Ðề 
Ðoạn thôi xe giở ra về 
Tuần du phút đã gần kề Hàn Giang 
Võ công từ xuống suối vàng 
Thể Loan cùng mụ Quỳnh Trang đeo sầu 
Mẹ con những mảng lo âu 
Nghe Vân Tiên sống gặp chầu công danh 
Cùng ta xưa có ân tình 
Phải ra đón rước lộ trình họa may 
Loan rằng: Mình ở chẳng hay 
E ngưòi còn nhớ những ngày trong hanh 
Trang rằng: Con có hồng nhan 
Cho chàng thấy mặt thời chàng ắt ưa 
Ví dầu còn nhớ tích xưa 
Mẹ con ta lại đổ thừa Võ công 
Cùng nhau bàn luận đã xong 
Soi gương đánh phấn ra phòng rước duyên 
Nay đà tới thứ Trạng nguyên 
Hàn giang đã tới, bỗng liền đóng quân 
Bạc vàng châu báu áo quần 
Trạng nguyên đem tạ đáp ân ngư tiều 
Ngư tiều nay đặng danh biêu 
Ơn ra một buổi của nhiều trăm xe 
Trạng nguyên chưa kịp trở về 
Thấy Quỳnh Trang đã đừng kề trong quân 
Trang rằng: Tưởng chữ hôn nhân 
Mẹ con tôi đến lễ mừng Trạng nguyên 
Võ công đã xuống huỳnh tuyền 
Xin thương lấy chút thuyền quyên phận này 
Trạng rằng: Bưng nước bát đầy 
Ðổ ngay xuống đất hớt rày sao xong 
Oan gia nợ ấy trả xong 
Thiếu chi nên nỗi mà mong tới đòi 
Hớn Minh, Tử Trực đứng coi 
Cười rằng: Hoa khéo làm mồi trêu ong 
Khen cho lòng chẳng thẹn lòng 
Còn mang mặt đến đèo bòng nỗi chi 
Ca ca sao chẳng chịu đi 
Về cho tẩu tẩu để khi xách giày 
Mẹ con đương thẹn thùng thay 
Vội vàng cúi lạy chân quày bước ra 
Trở về chưa kịp tới nhà 
Thấy hai ông cọp chạy ra đón đường 
Thảy đều bắt mẹ con nàng 
Ðem vào lại bỏ trong hang Thương-tòng 
Bốn bề đá lấp bịt bùng 
Mẹ con than khóc khôn trông ra rồi 
Trời kia quả báo mấy hồi 
Tiếc công trang điểm phấn giồi bấy lâu 
Làm người cho biết ngãi sâu 
Gặp cơn hoạn nạn cùng nhau cho tròn 
Ðừng đừng theo thói mẹ con 
Thác đà mất kiếp, tiếng còn bia danh 
Trạng nguyên về tới Ðông-thành 
Lục ông trước đã xây dinh đầu làng 
Bày ra sáu lễ sẵn sàng 
Các quan đi họ cưới nàng Nguyệt Nga 
Sui gia đã xứng xui gia 
Rày mừng hai họ một nhà thành thân 
Trăm năm biết mấy tinh thần 
Sinh con sau nối gót lân đời đời.