Bài 1 Pháp luật vaứ ủụứi soỏng

Bµi 1Ph¸p luËt và đời sốngNhững điều cần lưu ýVề nội dung. a/ Trọng tâm kiến thức của bài học.Làm rõ khái niệm.(Bao gồm định nghĩa pháp luật và các đặc trưng của pháp luật)Bản chất giai cấp và bản chất xã hội của PL.Mối quan hệ giữa PL và KT….Vai trò của pháp luậtb. Môït số kiến thức mới và khóKhái niệm pháp luật. * HiƯn nay, nhiỊu ng­êi vÉn th­êng nghÜ r»ng ph¸p luËt chØ lµ nh÷ng ®iỊu cÊm ®o¸n, lµ sù h¹n chÕ tù do c¸ nh©n, lµ viƯc xư ph¹t..., tõ ®ã h×nh thµnh th¸i ®é e ng¹i, xa l¹ víi ph¸p luËt, coi ph¸p luËt chØ lµ viƯc cđa nhµ n­íc... => Ph¸p luËt ®©u chØ lµ nh÷ng ®iỊu cÊm ®o¸n !* Ph¸p luËt kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng ®iỊu cÊm ®o¸n, mµ ph¸p luËt bao gåm c¸c quy ®Þnh vỊ : 	- Nh÷ng viƯc ®­ỵc lµm. - Nh÷ng viƯc ph¶i lµm. - Nh÷ng viƯc kh«ng ®­ỵc lµm.Bản chất giai cấp và bản chất xã hội* Bản chất giai cấp của pháp luật.* Bản chất xã hội của pháp luật.Phân tích ở phần bản chất của pháp luật* Mơc ®Ých cđa nhµ n­íc x©y dùng vµ ban hµnh ph¸p luËt chÝnh lµ ®Ĩ qu¶n lÝ ®Êt n­íc, b¶o ®¶m cho x· héi ỉn ®Þnh vµ ph¸t triĨn, b¶o ®¶m c¸c quyỊn tù do d©n chđ vµ lỵi Ých hỵp ph¸p cđa c«ng d©n. 2. §Ỉc ®iĨm cđa ph¸p luËt	a) TÝnh quy ph¹m phỉ biÕn* Nãi ®Õn ph¸p luËt lµ nãi ®Õn nh÷ng quy ph¹m cđa nã, vµ nh÷ng quy ph¹m nµy cã tÝnh phỉ biÕn.TÝnh quy ph¹m : nh÷ng nguyªn t¾c, khu«n mÉu, quy t¾c xư sù chung. Tuy nhiªn, trong XH kh«ng ph¶i chØ PL míi cã tÝnh quy ph¹m. Ngoµi QPPL, c¸c quan hƯ XH cßn ®­ỵc ®iỊu chØnh bëi c¸c quy ph¹m XH kh¸c nh­ QP ®¹o ®øc, tËp qu¸n, QP cđa c¸c tỉ chøc chÝnh trÞ – XH, cđa c¸c ®oµn thĨ quÇn chĩng. => Cịng nh­ c¸c quy ph¹m PL, c¸c quy ph¹m ®¹o ®øc, tËp qu¸n, quy ph¹m cđa tỉ chøc chÝnh trÞ - x· héi ®Ịu cã c¸c quy t¾c xư sù chung. * Nh­ng kh¸c víi quy ph¹m x· héi, quy ph¹m ph¸p luËt lµ quy t¾c xư sù chung cã tÝnh phỉ biÕn. T¹i sao nãi, ph¸p luËt cã tÝnh quy ph¹m phỉ biÕn ?V× : Ph¸p luËt lµ hƯ thèng quy t¾c xư sù, lµ nh÷ng khu«n mÉu, ®­ỵc ¸p dơng ë mäi n¬i, ®èi víi mäi tỉ chøc, c¸ nh©n vµ trong mäi mèi quan hƯ x· héi.* Ph¸p luËt ®­ỵc ¸p dơng ë ph¹m vi réng h¬n, bao qu¸t h¬n, víi nhiỊu tÇng líp, ®èi t­ỵng kh¸c nhau, víi mäi thµnh viªn trong XHVÝ dơ : Ph¸p luËt giao th«ng ®­êng bé quy ®Þnh : CÊm xe « t«, xe m¸y, xe ®¹p ®i ng­ỵc chiỊu cđa ®­êng mét chiỊu. * Trong khi ®ã, c¸c quy ph¹m x· héi kh¸c chØ ®­ỵc ¸p dơng ®èi víi tõng tỉ chøc(vÝ dơ: §iỊu lƯ §oµn TN Céng s¶n Hå ChÝ Minh, §iỊu lƯ c«ng ®oµn…).b) TÝnh quyỊn lùc, b¾t buéc chung* Nhµ n­íc lµ ®¹i diƯn cho quyỊn lùc c«ng, v× vËy, ph¸p luËt do Nhµ n­íc ban hµnh mang tÝnh quyỊn lùc, tÝnh b¾t buéc chung, nghÜa lµ :* Ph¸p luËt do nhµ n­íc vµ b¶o ®¶m thùc hiƯn, b¾t buéc ®èi víi mäi tỉ chøc, c¸ nh©n, bÊt k× ai cịng ph¶i thùc hiƯn, bÊt k× ai vi ph¹m cịng ®Ịu bÞ xư lÝ nghiªm theo quy ®Þnh cđa ph¸p luËt. ? Ph©n biƯt sù kh¸c nhau gi÷a ph¸p luËt víi quy ph¹m ®¹o ®øc :- ViƯc tu©n theo quy ph¹m ®¹o ®øc chđ yÕu dùa vµo tÝnh tù gi¸c cđa mäi ng­êi, ai vi ph¹m th× bÞ d­ luËn x· héi phª ph¸n.- ViƯc thùc hiƯn ph¸p luËt lµ b¾t buéc ®èi víi mäi ng­êi, ai vi ph¹m ph¸p luËt th× sÏ bÞ xư lÝ theo c¸c quy ph¹m ph¸p luËt t­¬ng øng. ViƯc xư lÝ nµy thĨ hiƯn quyỊn lùc nhµ n­íc vµ mang tÝnh c­ìng chÕ (b¾t buéc).c) TÝnh chỈt chÏ vỊ mỈt h×nh thøc	Thø nhÊt: H×nh thøc thĨ hiƯn cđa ph¸p luËt lµ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, ®­ỵc quy ®Þnh râ rµng, chỈt chÏ trong tõng ®iỊu kho¶n ®Ĩ tr¸nh sù hiĨu sai dÉn ®Õn sù l¹m dơng ph¸p luËt.VD : Đô tuổi chịu trách về pháp luật hình sựThø hai :  ThÈm quyỊn ban hµnh v¨n b¶n cđa c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®­ỵc quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p vµ LuËt Ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m PL	VD : Quốc hội => Hiến pháp - LuậtThø ba: C¸c v¨n b¶n quy ph¹m PL n»m trong mét hƯ thèng thèng nhÊt : V¨n b¶n cđa c¬ quan cÊp d­íi ph¶i phï hỵp víi v¨n b¶n cđa c¬ quan cÊp trªn.VD : Các văn bản luật phải phù hợp với hiến pháp2. Bản chất của pháp luậtBản chất giai cấp của pháp luậtNhµ n­íc chØ sinh ra vµ tån t¹i trong x· héi cã giai cÊp vµ bao giê cịng thĨ hiƯn b¶n chÊt giai cÊp. Nhµ n­íc, theo ®ĩng nghÜa cđa nã, tr­íc hÕt lµ mét bé m¸y c­ìng chÕ ®Ỉc biƯt n»m trong tay giai cÊp cÇm quyỊn, lµ c«ng cơ s¾c bÐn nhÊt ®Ĩ thùc hiƯn sù thèng trÞ giai cÊp, thiÕt lËp vµ duy tr× trËt tù x· héi cã lỵi cho giai cÊp thèng trÞ. Cịng nh­ nhµ n­íc, ph¸p luËt chØ ph¸t sinh, tån t¹i vµ ph¸t triĨn trong x· héi cã giai cÊp, bao giê cịng thĨ hiƯn tÝnh giai cÊp. Kh«ng cã ph¸p luËt phi giai cÊp B¶n chÊt giai cÊp cđa ph¸p luËt thĨ hiƯn ë chç, ph¸p luËt ph¶n ¸nh ý chÝ cđa giai cÊp thèng trÞ. B¶n chÊt giai cÊp lµ biĨu hiƯn chung cđa bÊt kú kiĨu ph¸p luËt nµoVD : (ph¸p luËt chđ n«, ph¸p luËt phong kiÕn, ph¸p luËt t­ s¶n, ph¸p luËt x· héi chđ nghÜa), nh­ng mçi kiĨu ph¸p luËt l¹i cã nh÷ng biĨu hiƯn riªng cđa nã. Ph¸p luËt chđ n« quy ®Þnh quyỊn lùc v« h¹n cđa chđ n« vµ t×nh tr¹ng v« quyỊn cđa giai cÊp n« lƯ. - Ph¸p luËt phong kiÕn quy ®Þnh ®Ỉc quyỊn, ®Ỉc lỵi cđa ®Þa chđ phong kiÕn vµ c¸c chÕ tµi hµ kh¾c ®èi víi nh©n d©n lao ®éng. - Ph¸p luËt t­ s¶n lu«n thĨ hiƯn ý chÝ cđa giai cÊp t­ s¶n vµ tr­íc hÕt phơc vơ cho lỵi Ých cđa giai cÊp t­ s¶n - lỵi Ých cđa thiĨu sè ng­êi trong x· héi. - Ph¸p luËt x· héi chđ nghÜa thĨ hiƯn ý chÝ cđa giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, quy ®Þnh quyỊn tù do, b×nh ®¼ng, c«ng b»ng cho tÊt c¶ nh©n d©n. “ Pháp luật của ta là pháp luật thật sự dâ chủ vì nó bảo vệ quyền tự do,dân chủ rộng rãi cho nhân dân lao động”	( Hồ Chí Minh)b. B¶n chÊt x· héi cđa ph¸p luËt	* Ph¸p luËt b¾t nguån tõ thùc tiƠn ®êi sèng x· héi	.Ph¸p luËt b¾t nguån tõ chÝnh thùc tiƠn ®êi sèng x· héi, do thùc tiƠn cuéc sèng ®ßi háiVD : Ph¸p luËt vỊ b¶o vƯ m«i tr­êng quy ®Þnh nghiªm cÊm hµnh vi th¶i chÊt th¶i ch­a ®­ỵc xư lÝ ®¹t tiªu chuÈn m«i tr­êng vµ chÊt ®éc, chÊt phãng x¹, chÊt nguy h¹i kh¸c vµo ®Êt, nguån n­íc chÝnh lµ v× quy ®Þnh nµy b¾t nguån tõ thùc tiƠn ®êi sèng x· héi : CÇn cã ®Êt vµ nguån n­íc trong s¹ch ®Ĩ b¶o ®¶m cho søc khoỴ, cuéc sèng cđa con ng­êi vµ cđa toµn x· héi. * Các QPPL bắt nguồn từ thực tế XH phản ánh nhu cầu,lợi ích giai cấp và các tầng lớp trong xã hội.* Các QPPL đuợc thể hiện trong đời sống xã hội và vì sự phát triển của xã hội.Tóm lại : Bản chất giai cấp và bản chất xã hội của pháp luật XHCN thể hiện các nguyên tắc S*Thể hiện quyền lực thuộc NN về nhân dân.*Nguyên tắc dân chủ XHCN ( vì lợi ích nd)*Nguyên tắc công bằng ( Mọi người đều bình đẳng trước PL)*Nguyên tắc nhân đạo XHCN3/ Mối quan hệ giữa PL với KT – CT - ĐĐứca/ Quan hệ giữa PL với KT:* PL chỉ đuợc sinh ra trên cơ sở các quan hệ KT.- Một mặt phụ thuộc vào KT ( Thể hiện ở chỗ,chính các qhệ KT quyết định nội dung quap luật, sự thay đổi các QHKT  nd PL thay đổiMặt khác PL tác động trở lại KT ( có thể )+ Tích cực : Kích thích sự phát triển+ Tiêu cực : Kìm hãm sự phát triểnb/ Quan hệ giữa PL với chính trị*Mối quan hệ này thể hiện tập trung trong mối quan hệ giữa đườc lối chính sách của Đảng và PL của nhà nước. Cụ thể :- Đường lối chính trị của Đảng cầm quyền có vai trò chỉ đạo xây dựng và thực hiện PL- Thông qua pháp luật ý chí của giai cấp cầm quyền trở thành ý chí của nhà nước.c/ Quan hệ giữa PL với đạo đức.Phát luật vừa thể hiện quan điểm đạo đức chính thống của giai cấp cầm quyền mặt khác PL phản ánh những quan điểm,chuẩn mực mang tích truyền thống dân tộc sâu sắc.=> Chính yếu tố đạo đức trong PL làm cho PL gần gủi với đờn sống XH hơn.4/ Vai trò của pháp luậta/ PL là phương tiện để nhà nước quản lý.-> nhờ có PL mà NN phát huy được quyền lực của mình và kiểm tra giám sát các hoạt động của cá nhân,tổ chức,cơ quan trong phạm vị của mình.b/ PL là Ptiện để cd thực hiện và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình- Hiến pháp và pháp luật đã xác lpậ quyền và nghĩa vụ của công dân trong mọi lĩnh vực củ đời sống xã hội . Vì vậy công dân thực hiện đúng các quyền của mình)VD :+ Khiếu nại.+ Tố cáo.