Bài giảng Bệnh than (Anthrax)

B ỆNH THAN (ANTHR AX ) 
Người đầu tiên nhìn thấy VK than 
Tháng 4 năm 1876, Rob er t Koch đã dùng kính hiển vi, tìm ra loại vi trùng gây bệnh than, được đặt tên là “ B acillus anthracis" 
Pasteur thử nghiệm công khai về thuốc chủng ngừa bệnh than (anthrax vaccine) 
 Vào ngày 31-5-1881 tại nông trại Pouilly-le-Fort thuộc vùng Melun gần thủ đô Paris, các nông gia, các bác sĩ thú y, các nhà khoa học và nhân viên chính phủ đã chứng kiến Louis Pasteur cùng các cộng sự viên là Roux, Chamberland và Louis Thuillier chích ngừa nhóm 1 gồm 25 con cừu bằng các liều thuốc chủng từ yếu đến mạnh, còn nhóm thứ 2 cũng gồm 25 con cừu, được nuôi riêng để kiểm chứng. Sau đó, cả 50 con cừu đều được chích bằng liều vi trùng bệnh than cực mạnh. Kết quả là 25 con cừu của nhóm 2 đã chết và nhóm 1 đã được chủng ngừa không bị ảnh hưởng. 
B ệnh than Bacill us anthrac is (G â y b ệnh than) 
1. Đặc điểm sinh vật học  
Bệnh do vi khuẩn than gây nên. Vi khuẩn than (Bacillus anthracis ) là một loại trực khuẩn Gram dương có đầu vuông, không di động và thường xếp thành chuỗi. 
	Trong bệnh phẩm chúng thường có vỏ, không có bào tử. 
Trong nuôi cấy: vi khuẩn than không có vỏ, hình thành bào tử bầu dục nằm giữa thân không làm biến dạng tế bào (mỗi vi khuẩn chỉ hình thành một bào tử). 
Vi khuẩn than có thể nuôi cấy được trên môi trường thạch trong phạm vi pH và nhiệt độ thay đổi một diện rộng. Khi ở trạng thái tế bào sinh trưởng dễ bị tiêu diệt 55 0 C/40 ph, 80 0 C/1 ph, còn khi ở dạng bào tử có sức đề kháng cao và tồn tại rất lâu (ở trong đất tồn tại từ 20 - 30 năm). 
Khu ẩn l ạc Bacillus anthracis tr ê n MT th ạch m áu 
Tr ực khu ẩn than Bacill us anthrac is  
Th ể b ào t ử tr ực khu ẩn than 
Th ể sinh d ưỡng c ủa tr ực khu ẩn than 
Bacill us anthrac is c ó 3 lo ại kh áng nguy ê n: 
-Kh áng nguy ê n v ỏ l à polipeptit 
-Kh áng nguy ê n th â n l à gliozit 
-Kh áng nguy ê n ph ức h ợp h òa tan c ó t ác d ụng g â y độc (g â y ch ết v à ph ù n ề ) v à g â y mi ễn d ịch khi ti ê m ch ủng . 
	 - Kh ả n ă ng g â y b ệnh 
	 B ệnh than l à m ột b ệnh truy ền nhi ễm c ủa s úc v ật (c ừu , tr â u, b ò ,ng ựa ...).M ầm b ệnh truy ền sang ng ười do ti ếp x úc v ới s ú c v ật b ị b ệnh hay h ít ph ải nha b ào ho ặc ă n ph ải th ị t nhi ễm khu ẩn . BT kh ô ng truy ề n tr ực ti ếp t ừ ng ười n ày sang ng ười kh ác . 
	Tu ỳ thu ộc đường x â m nh ập c ủa VK v ào c ơ th ể m à c ó 1 trong 3 ki ểu l â m s àng : Th ể da, th ể ph ổi , th ể ti ê u ho á . 
Nh ững tri ệu ch ứng c ủa b ệnh than 
Qua da: Do VKT xâm nhập qua những vết xước và vết thương trên da. 
Tho ạt đầu xu ất hi ện gi ống nh ư nh ững v ết s ư ng do c ô n tr ùng c ắn , sau đó th ành nh ữg v ết tr òn c ó đường k ính 1-3 cm, c ó m àu đ en ở gi ữa . 20% s ố ca nhi ễm BT qua da kh ô ng k ịp ch ữa tr ị s ẽ d ẫn đến t ử vong. 
B ệnh than 
B ệnh than 
Nh ững tri ệu ch ứng c ủa b ệnh than 
Qua đường h ô h ấp : Do hít phải bụi chứa bào tử, gây ra ổ xung huyết hoặc viêm phế quản. 
Những biểu hiện đầu tiên nhiễm bệnh giống như sẽ giống như một cơn cảm lạnh, sau đó sẽ chuyển sang những triệu chứng khó thở nghiêm trọng, sau một vài ngày là hiện tượng sốc nặng. 
Bệnh than lây qua đường hô hấp cơ bản là dẫn tới tử vong. 
Nh ững tri ệu ch ứng c ủa b ệnh than 
Qua đường ti ê u h óa : Do s ử d ụng ngu ồn th ực ph ẩm nhi ễm b ệnh . 
Biể u hi ện đặc tr ư ng l à s ư ng t ấy c ác c ơ quan ti ê u h óa , n ô n m ửa , ch án ă n, s ốt nh ức đầu , n ô n ra m áu v à m ất n ước nghi ê m tr ọng . 
Kho ảng 25-60% c ác ca nhi ễm b ệnh l à d ẫn t ới t ử vong. 
X ác định vi khu ẩn than 
- Soi bệnh phẩm dưới kính hiển vi: th ấy VK kh ô ng di động , đầu vuông, kết với nhau thành chuỗi, nhu ộm m àu Gram (+), c ó v ỏ kh ô ng thấy c ó b ào t ử . 
Nu ô i tr ê n MT th ạch m áu ủ ở 35 0 C/18-24h VK t ạo ra nh ững khu ẩn l ạc r ất dai, to, ph ẳng , tr ắng ng à , b ờ kh ô ng đều , b ám ch ắc tr ê n m ặt th ạch . 
Ảnh khu ẩn l ạc v à t ế b ào c ủa vi khu ẩn than Bacill us anthrac is  
H ình d ạng khuẩn lạc H ình d ạng tế bào 
 - Ph òng b ệnh : 
	 +Ti ê m vaccin cho s úc v ật 
	+S úc v ật ch ết v ì b ệnh than ph ải ch ô n s â u, ph ủ k ín v ới v ô i b ột , ng ă n ng ừa VK v à b ào t ử lan r ộng . 
-Ch ữa b ệnh : 
	 Đ i ều tr ị b ằng kh áng sinh: penicillin, t etr acyclin. 
Ch ữa b ệnh than b ằng kh áng sinh: T etr acyclin 
Ch ữa b ệnh than b ằng kh áng sinh: Penicillin V 
Ch ữa b ệnh than b ằng kh áng sinh: Penicillin V 
Ch ữa b ệnh than b ằng kh áng sinh: Penicillin 
Ph òng b ệnh than b ằng vaccine