Bài giảng Bồi dưỡng và đánh giá học sinh giỏi môn Ngữ văn theo chương trình theo chương trình mới - Đỗ Ngọc Thống

o §H cña Trung Quèc 2006 Tỉnh An Huy: Viết một bài với chủ đề “Hiểu cuộc sống, hiểu cha mẹ”. Bắc Kinh: Viết một bài viết với tiêu đề “Một nét chấm phá về Bắc Kinh”. Triết Giang: “ Cuộc sống cần nghỉ ngơi, cuộc sống không ngơi nghỉ”. Em có suy nghĩ gì về vấn đề này? Hãy viết bài viết không dưới 800 chữ với chủ đề này, có thể viết về một mặt cũng có thể viết về cả hai mặt. Thượng Hải: Hãy viết một bài viết với chủ đề “Tôi muốn nắm chặt tay bạn”. Giang Tô: Lỗ Tấn nói, trước kia thế giới vốn không có đường, người đi nhiều nên đã tạo ra đường. Cũng có người nói, thế giới vốn ngay từ đầu đã có đường, người đi nhiều nên đường bị mất đi. Lấy chủ đề “Con người và con đường” để viết một bài dài khoảng 800 chữ. Quảng Đông: Một nhà điêu khắc đang khắc một tảng đá, bức tượng vẫn chưa thành hình, dần dần, đầu, vai đã lộ ra, cuối cùng nhà điêu khắc đã tạc ra tượng một thiên sứ xinh đẹp. Một bé gái nhìn thấy liền hỏi: Làm sao ông biết trong tảng đá có giấu thiên sứ? Nhà điêu khắc nói: trong đá vốn không có thiên sứ nhưng ta đã dồn hết tâm trí để tạc. Lấy thiên sứ trong lòng nhà điêu khắc làm chủ đề để viết một bài dài 800 chữ. Tứ Xuyên: Trong cuộc sống có rất nhiều câu hỏi, có người ham hỏi, có người ngại hỏi. Hãy lấy “Hỏi” làm chủ đề và viết một bài không dưới 800 chữ. Giang Tây: Có con chim yến nọ sau khi ấp trứng trở nên rất béo, không thể bay được cao. Mẹ của chim yến khuyên nó nên tăng cường tập luyện để giảm béo, như thế mới có thể bay được cao. Lấy “Chim yến giảm béo” làm chủ đề, tự đặt tiêu đề và viết một bài 800 chữ. Sơn Đông: Có một câu chuyện ngụ ngôn như sau: Đứng từ dưới đất nhìn lên, con người đều thấy sao trời lấp lánh, sáng ngời, nhưng khi con người tiến gần sao trời sẽ phát hiện ra rằng các ngôi sao cũng giống như trái đất - gồ ghề, không bằng phẳng, xung quanh đầy bụi bặm. Từ câu chuyện ngụ ngôn này em cảm ngộ được điều gì? Lấy đó làm chủ đề và viết một bài viết dài 800 chữ. Trùng Khánh: (1) Hãy viết một bài viết 200 chữ miêu tả một bến xe.(2) Bước đi và dừng lại là hiện tượng thường gặp trong cuộc sống, nó đã giúp ta có được những suy nghĩ và liên tưởng về tự nhiên, xã hội, lịch sử, nhân sinh. Hãy lấy chủ đề “Bước đi và dừng lại” để viết một bài viết 600 chữ. Liêu Ninh: Lấy “Đôi vai” làm chủ đề và viết một bài viết dài 800 chữ.Mét sè ®Ò v¨n nghÞ luËn cña Mü1. Sù bÊt lîi cña thùc phÈm Mü ®èi víi HS, sinh viªn n­íc ngoµi.2. T×nh tr¹ng nhµ tï: sù trõng ph¹t hay c¶i t¹o gi¸o dôc ?3. Nh÷ng ho¹t ®éng nhµ tr­êng sÏ lµm t¨ng ãc s¸ng t¹o cho trÎ em tr­íc tuæi ®Õn tr­êng.4. Ch× trong dÇu ho¶: mét dÊu hiÖu cña t×nh tr¹ng « nhiÔm.5. Sù tr«i næi cña dÇu vµ mì trong n­íc: lîi vµ bÊt lîi ?6. G©y tæn th­¬ng trong bãng ®¸: cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc kh«ng?7. Søc truyÒn tin réng r·i cña ti-vi8. Nh÷ng khã kh¨n cña HS, SV n­íc ngoµi ch­a tèt nghiÖp ë Mü9. ChÊt C¸c-bon vµ søc khoÎ con ng­êi10. Nh÷ng khã kh¨n cña ng­êi NhËt khi nãi tiÕng AnhMét sè ®Ò v¨n nghÞ luËn líp 11 cña Nga1. T¸c phÈm “ Con quû” cña Lecmantèp vµ “con quû” cña Bruybelia.2. Céi nguån s¸ng t¹o cña Bunin3. Nhung hinh thøc vµ kiÓu trÇn thuËt trong c¸c t¸c phÈm cña Bunin4 TruyÒn thèng van häc Nga trong c¸c s¸ng t¸c cña M.Gorki thêi ki ®Çu5. Nhòng nÐt ®éc ®¸o trong nghÖ thuËt kÞch cña M.Gorki.6. Nh­ng xung ®ét c¬ ban trong tiÓu thuyÕt Ng­êi mÑ 7. Cam nhËn vÒ tæ quèc trong c¸c s¸ng t¹o cña Blok vµ Maiak«pxki8. Nh­ng bµi th¬ tinh yªu cña Puskin vµ Blok .9. Maiak«pxki vµ chñ nghÜa vÞ lai§Ò v¨n trong s¸ch Ng÷ v¨n THCS 1. Loµi c©y em yªu ( Ng÷ v¨n 7 – tËp 1)2. C¶m nghÜ vÒ ng­êi th©n (NV 7 – tËp 1)3. Ng­êi Êy sèng m·i trong t«i (NV 8 - tËp1)4. T«i thÊy m×nh ®· kh«n lín. ( NV 8 - tËp1)5. C«ng viÖc ®äc s¸ch (NV 9 - tËp 1)6. §¹o lÝ “ uèng n­íc nhí nguån” ( NV 9- tËp 2)8. §øc tÝnh khiªm nh­êng ( NV 9- tËp 2)9. Cã chÝ th× nªn. ( NV 9- tËp 2 )10. §øc tÝnh trung thùc. ( NV 9 - tËp 2 )11. Tinh thÇn tù häc. ( NV 9- tËp 2 )12. Hót thuèc cã h¹i. ( NV 9- tËp 2 )§Ò trong Ng÷ v¨n 10 n©ng cao 1. C¶m ghÜ cña anh (chÞ) vÒ vÎ ®Ñp cña mét nh©n vËt van häc mµ m×nh yªu thÝch.2. Tª-lª-m¸c kÓ vÒ buæi cha m×nh lµ Uy-lit-x¬ trë vÒ3. Suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng em bÐ kh«ng n¬i n­¬ng tùa.4. C¶m nghÜ vÒ mét bµi ca dao mµ anh (chÞ) yªu thÝch5. NghÜ vÒ m¸i tr­êng th©n yªu6. Giíi thiÖu ca dao ViÖt Nam7. Giíi thiÖu vÒ NguyÔn Tr·i8. Giíi thiÖu bµi Phó s«ng B¹ch §»ng9. Vai trß cña s¸ch ®èi víi ®êi sèng nh©n lo¹i10. Quan niÖm cña anh (chÞ) vÒ mét bµi th¬ hayMét sè ®Ò trong Ng÷ v¨n 11§Ò 1: Suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ phong trµo ñng hä quü “v× ng­êi nghÌo”§Ò 2: Quan niÖm cña anh (chÞ) vÒ lèi sèng gi¶n dÞ cña mét con ng­êi.§Ò 3: Anh ( chÞ) nghÜ g× khi nh×n nh÷ng c¸nh rõng tiÕp tôc bÞ tµn ph¸.§Ò 4: Cuéc sèng sÏ ra sao nÕu nguån n­íc s¹ch ngµy cµng v¬i c¹n.§Ò 5: “Ai chiÕn th¾ng mµ... Ch¼ng d¹i ®«i lÇn” ( Tè H÷u) . Bµn vÒ th¾ng vµ b¹i, khon vµ d¹i trong cuéc sèng.§Ò 6: “Hái thêi ta ph¶i nãi ra – V× ch­ng hay ghÐt còng lµ hay th­¬ng” ( NguyÔn §×nh ChiÓu). ViÕt bµi v¨n bµn vÒ lÏ ghÐt th­¬ng trong cuéc sèng hµng ngµy.§Ò 7: V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc cña NguyÔn §×nh ChiÓu- Mét tiÕng khãc bi tr¸ng.§Ò 8: Con ng­êi NguyÔn KhuyÕn qua bµi Thu ®iÕu.§Ò 9: Quan niÖm cña nguyÔn Du vÒ ®ång tiÒn trong TruyÖn KiÒu vµ quan niÖm cña cña anh( chÞ) vÒ ®ång tiÒn trong cuéc sèng h«m nay.§Ò 10: VÒ mét bµi th¬ trung ®¹i mµ anh (chÞ) yªu thÝch.Mét sè ®Ò trong Ng÷ v¨n 12 1. Ph¶i chang “B¹n lµ ng­êi ®Õn víi ta khi mäi ng­êi ®· bá ta ®i”2. TiÒn tµi vµ h¹nh phóc 3. Cã mét thÕ giíi Kinh B¾c trong bµi th¬ Bªn kia s«ng ®uèng cña Hoµng CÇm4. VÎ ®Ñp cña truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ .5. Mµu s¾c Nam Bé trong truyÖn Nh÷ng ®øa con trong gia ®×nh cña NguyÔn Thi.6. Theo anh (chÞ) nªn mÆc ¸o dµi ®Õn tr­êng hay mang ®ång phôc míi ?l­u ý vÒ ®Ò v¨n1 TÊt nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c ®Ò v¨n ®Òu chØ cã mét c¸ch nªu nh­ thÕ. Nh­ng mét cÇn quan niÖm vÒ ®Ò v¨n kh«ng nªn cøng nh¾c, gß bã mét kiÓu duy nhÊt mµ cÇn ®a d¹ng, phong phó vµ cã “tÝnh më”. 2. HÖ thèng ®Ò lµm v¨n nµy tr­íc hÕt dïng ®Ó HS tham kh¶o, luyÖn tËp hµng ngµy. Trong c¸c bµi kiÓm tra th­êng kú còng nh­ cuèi n¨m, GV hoµn toµn cã thÓ tù ra ®Ò kh¸c, miÔn lµ b¶o ®¶m néi dung vµ yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh.3. CÇn bæ sung thªm c¸c d¹ng ®Ò tù luËn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸ch hái ë cïng 1 vÊn ®Ò, 1 t¸c phÈm.Các dạng đề tự luận 1. Tóm tắt một văn bản đã học 2. Nêu hệ thống nhân vật, đề tài, chủ đề của một tác phẩm đã học3. Thuyết minh về một tác giả, tác phẩm, một thể loại văn học; 4. Thuyết minh về một hiện tượng, sự vật ( sử dụng miêu tả và các biện pháp nghệ thuật)5. Viết một văn bản hành chính - công vụ 6. Chép lại chính xác một đoạn thơ đã học7. Sắp xếp các sự việc trong một tác phẩm theo đúng thứ tự8. Thống kê tên các tác phẩm viết cùng một đề tài, cùng một giai đoạnCác dạng đề tự luận 9. Phân tích ,cảm thụ một tác phẩm văn học 10. Phát biểu cảm nghĩ về một nhân vật hoặc một tác phẩm văn học11. Nghị luận về một vấn đề ( Nội dung hoặc Nghệ thuật ) trong tác phẩm văn học12. Phân tích, suy nghĩ ( nghị luận) về một nhân vật trong tác phẩm văn học13. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí14. Nghị luận về một sự việc, hiện tượng có thật trong cuộc sống15. Kể một câu chuyện có thật trong cuộc sống hoặc theo tưởng tượng, sáng tạo của cá nhân16. Suy nghĩ về ý nghĩa của một câu chuyệnVí dụ về dạng đề 16 Đề 2: Đäc câu chuyÖn sau vµ thực hiện nhiệm vụ ghi bên dưới. 	Ngµy x­a cã mét vÞ vua ra lÖnh ®Æt mét tảng ®¸ giữa ®­êng. Sau ®ã «ng n¸p kÝn ®Ó chê xem liÖu cã ai rêi hßn ®¸ to Êy ®i kh«ng. Mét vµi viªn quan vµ những th­¬ng gia giµu nhÊt v­¬ng quèc ®i ngang, nh­ng hä chØ vßng qua tảng ®¸. NhiÒu ng­êi lín tiÕng phiÒn tr¸ch ®øc vua ®· kh«ng giữ cho ®­êng x¸ quang quÎ, nh­ng ch¼ng ai lµm gì ®Ó hßn ®¸ ra khái mÆt ®­êng. Sau ®ã, mét ng­êi n«ng d©n ®i tíi, vai mang mét bao rau cñ nÆng trÜu. Khi tíi gÇn hßn ®¸, «ng h¹ bao xuèng vµ cè ®Èy hßn ®¸ sang lÒ ®­êng. Sau mét håi cè g¾ng hÕt søc, cuèi cïng «ng còng lµm ®­îc. 	Khi ng­êi n«ng d©n l¹i v¸c c¸i bao cña mình lªn, «ng nhìn thÊy mét c¸i túi n»m trªn ®­êng, ngay chç hßn ®¸ khi n·y. C¸i túi ®ùng nhiÒu tiÒn vµng vµ mét mảnh giÊy ghi râ sè vµng trªn sÏ thuéc vÒ ng­êi nµo ®Èy hßn ®¸ ra khái lèi ®i.	Ng­êi n«ng d©n ®· häc ®­îc mét ®iÒu mµ những ng­êi kh¸c kh«ng hiÓu: ( .) (Theo bé s¸ch Những tÊm lßng cao cả - NXB TrÎ)Theo anh (chi) bài học người khác không hiểu là bài học gì? Hãy phát biểu những suy nghĩ của mình về ý nghĩa của câu chuyện trên.Các dạng đề tự luận 17. Cho một câu chủ đề ( câu chốt) yêu cầu phát triển thành một đoạn văn có độ dài giới hạn, theo một trong ba cách diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp.18. Cho một đoạn văn bản, yêu cầu HS tìm câu chủ đề và chỉ ra cách phát triển của đoạn văn đó.19. Phân tích và bình luận về ý nghĩa của nhan đề một tác phẩm nào đó.20. So sánh hai tác phẩm, hai nhân vật hoặc hai chi tiết trong văn học.21. Nhận diện và phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ nào đó trong một đoạn văn, thơ cụ thể.22. Viết mở bài hoặc kết luận cho một đề văn cụ thể.v.v.®a d¹ng ho¸ c¸ch háiTÊm C¸m§Ò 1: C« TÊm tù kÓ chuyÖn m×nh.§Ò 2: Bµi häc ®¹o lÝ tõ cuéc ®êi c« TÊm ( hoÆc mÑ con C¸m)§Ò 3: NÕu anh (chÞ) lµ c« TÊm§Ò 4: ViÕt l¹i truyÖn TÊm C¸m víi mét kÕt thóc theo suy nghÜ vµ ­íc väng cña b¶n th©n m×nh.§Ò 5: Tinh thÇn l¹c quan vµ nh©n ®¹o cña nh©n d©n qua truyÖn TÊm C¸m.§Ò 6: C¸c c¸ch kÕt thóc truyÖn TÊm C¸m kh¸c nhau (dÞ b¶n) vµ quan niÖm cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng c¸ch kÕt thóc ®ã.§Ò 7: C« TÊm trong suy nghÜ vµ t×nh c¶m cña anh (chÞ).§Ò 8: NÕu anh (chÞ) lµ «ng Bôt trong truyÖn TÊm C¸m	§Ò 9: Vai trß cña c¸c yÕu tè siªu nhiªn trong truyÖn TÊm C¸m.§Ò 10: ChuyÖn vÒ nh÷ng c« TÊm ngµy nay.§Ò 11: Cã ng­êi chª viÖc TÊm tr¶ thï C¸m ë cuèi truyÖn. H·y viÕt lêi bµo ch÷a cho hµnh ®éng Êy cña TÊm.§Ò 12: " ë hiÒn gÆp lµnh"; " ThiÖn th¾ng ¸c"; " ¸c gi¶ ¸c b¸o"; " Tham th× th©m"; "Gieo giã gÆt b·o"; hay lµ mét triÕt lÝ kh¸c? TriÕt lÝ nµo ®óng nhÊt víi truyÖn TÊm C¸m? ViÕt bµi v¨n biÖn luËn cho triÕt lý mµ m×nh lùa chän.§Ò 13: ý nghÜa cña c¸c sù vËt mµ d©n gian ®· lùa chän ®Ó cho TÊm ho¸ th©n (chim vµng anh; c©y xoan ®µo; khung cöi vµ qu¶ thÞ)§Ò 14: TÊm C¸m - mét t¸c phÈm tiªu biÓu cho thÓ lo¹i truyÖn cæ tÝch thÇn kú.§Ò 15: TruyÖn TÊm C¸m - mét minh chøng vÒ niÒm tin bÊt diÖt cña nh©n d©n.