Bài giảng Ca dao - Tiếng hát ân tình - Trường THPT Yên Mỹ

hao khỏt ấy được thể hiện trực tiếp trong những cõu hỏt tỡnh nghĩa.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩa1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtAnh đi anh nhớ quờ nhàNhớ canh rau muống nhớ cà dầm tươngNhớ ai dói nắng dầm sươngNhớ ai tỏt nước bờn đường hụm nao. Nỗi nhớ, tỡnh thương làng xúm, quờ hương; niềm tự hào về quờ hương đất nước.Bầu ơi thương lấy bớ cựngTuy rằng khỏc giống nhưng chung một giàn.Đất Thừa Thiờn trai hiền, gỏi lịchNon xanh, nước biếc, điện ngọc, đền rồng.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiết1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏngb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)Chồng em ỏo rỏch em thươngChồng người ỏo gấm xụng hương mặc người.Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưaMiệng nhai cơm bỳng, lưỡi lừa cỏ xương.Khụn ngoan đỏ đỏp người ngoàiGà cựng một mẹ chớ hoài đỏ nhau.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)Tỉnh cảm gia đỡnh đằm thắm, nồng nàn, sõu nặng, thuỷ chung...1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa	Tỡnh yờu đụi lứa là nội dung phong phỳ nhất, đắc sắc nhất trong ca dao, dõn ca. Mọi cung bậc tỡnh cảm của con người từ rung động đầu đời đến yờu thương trỏch múc, giận hờn... đều được thể hiện trong ca dao - dõn ca. Vỡ vậy, Xuõn Diệu (ụng chỳa thơ tỡnh) đó phải thốt lờn "Ca dao là tiếng đàn muụn điệu của tõm hồn quần chỳng nhõn dõn“.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơĐờm trăng thanh anh mới hỏi nàngTre non đủ lỏ đan sàng được chăng.Nước trong cũn ở nguồn xanhTrà thơm cú đợi chộn sành hay khụng.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ- Tỡnh yờu mónh liệt, sõu đậm cựng với nỗi nhớ thương da diết.Yờu nhau tam tứ nỳi cũng trốoNgũ lục sụng cũng lội, thất bỏt đốo cũng qua.Nhớ ai bổi hổi bồi hồiNhớ ăn khụng được, nhớ ngồi khụng yờn.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ- Tỡnh yờu mónh liệt, sõu đậm cựng với nỗi nhớ thương da diết.- Sự thuỷ chung chờ đợi: Thuyền về cú nhớ bến chăngBến thỡ một dạ khăng khăng đợi thuyền.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ- Tỡnh yờu mónh liệt, sõu đậm cựng với nỗi nhớ thương da diết.- Sự thuỷ chung chờ đợi: - Niềm hạnh phỳc bỡnh dị:Đụi ta như thể con tằmCựng ăn một lỏ cựng nằm một nong.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ- Tỡnh yờu mónh liệt, sõu đậm cựng với nỗi nhớ thương da diết.- Sự thuỷ chung chờ đợi: - Niềm hạnh phỳc bỡnh dị:- Sự nuối tiếc, giận hờn, trỏch múc:Trỏch ai ăn giấy bỏ bỡaKhi thương thương vội, khi lỡa lỡa xa.1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩaa. Tỡnh làng xúm, quờ hương tha thiếtb. Tỡnh cảm gia đỡnh đằm thắm (cha mẹ, con cỏi, vợ chồng)c. Tỡnh yờu đụi lứa- Cỏch tỏ tỡnh tế nhị, duyờn dỏng, đầy chất thơ- Tỡnh yờu mónh liệt, sõu đậm cựng với nỗi nhớ thương da diết.- Sự thuỷ chung chờ đợi: - Niềm hạnh phỳc bỡnh dị:- Sự nuối tiếc, giận hờn, trỏch múc:Ca dao thể hiện tỡnh yờu phong phỳ, đa dạng ở nhiều cấp độ, phương diện khỏc nhau. Thể hiện khỏt khao sống đậm tỡnh nặng nghĩa.3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩa 	 Như vậy, người bỡnh dõn rất giàu tỡnh, đồng thời cũng là người rất nặng nghĩa. Tỡnh và nghĩa thường đi đối với nhau, thậm chớ thay thế cho nhau. Nghĩa được xem là nền tảng của tỡnh.Gươm vàng rớt xuống Tõy hồCụng cha cũng trọng, nghĩa thầy cũng sõu.3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩa1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏng Nghĩa là nền tảng của tỡnh, là đạo lý sống, quan niệm sống cao đẹp	Như võy, ca dao - dõn ca ngoài việc phản ỏnh những tư tưởng tỡnh cảm, sinh hoạt của người bỡnh dõn, cũn đưa đến cho chỳng ta một quan niện sống, đạo lý làm người cao đẹp. Ca dao – dõn ca là dũng sữa ngọt ngào nuụi dưỡng tõm hồn con người Việt Nam.3. Những cõu hỏt tỡnh nghĩa1. Ca hỏt là hỡnh thức thổ lộ tõm tỡnh quen thuộcI. Khái niệm 1. Ca dao2. Dõn caII. Nội dung2. Những cõu hỏt than thõn, phản khỏngIII/ Phần ba:Diễnxướng ca daoNam: Hò ơChứ anh đến với trăng thì trăng đã mọcAnh đến với hoa thì hoa đã nởAnh đến với đò thì đò đã sang sôngAnh đến với em thì em đã lấy chồng,Em đối với anh như rứa,Hỏi có mặn nồng chăng em?* Dạng bài có nhiều câuVí dụ 1III/ Phầnba:Diễnxướng ca daoDạng bài có nhiều câuNữ:Hò ơAnh đến với trăng, trăng đến giờ thì trăng phải mọcAnh đến với hoa, hoa đến thời thì hoa phải nởAnh đến với đò, đò đầy thì đò phải sang sôngAnh đến với em, đến duyên thì em phải lấy chồng.Em còn đối với anh như rứaCòn mặn nồng thì tuỳ anh.III/ Phầnba:Diễnxướng ca daoVí dụ 2:Người con trai:- Tối qua anh đi ngang qua trước cửa nhà nàngThấy cha mẹ đập nàng,Nàng khóc, nàng vanNhà nàng cửa sổ song loanAnh muốn ghé lưng vô chịu trận đòn oan cho nàng !*Dạng bài có nhiều câuNgười con gái: Bữa cơm em đơm hai bátBát ăn, bát đểĐũa em so hai đôi Đôi đứng, đôi nằmVí dù cha mẹ có đập emChín chục, một trămĐập rồi em đứng dậyEm vẫn nhất tâm thương chàng.III/ Phầnba:Diễnxướng ca dao( Dân ca hát ví Nghệ An)* Dạng bài có nhiều câuIII/ Phầnba:Diễnxướng ca dao* Dạng bài có nhiều câuVí dụ 3:Trèo lên cây bưởi hái hoaBước xuống vườn cà hái nụ tầm xuânNụ tầm xuân nở ra xanh biếcEm có chồng rồi anh tiếc lắm thay!Ba đồng một mớ trầu caySao anh chẳng hỏi những ngày còn không?Bây giờ em đã có chồngNhư chim vào lồng, như cá cắn câu,Cá cắn câu biết đâu mà gỡChim vào lồng biết thuở nào ra?III/ Phầnba:Diễnxướng ca dao* Dạng bài 2 câu Yêu nhau chẳng lấy được nhau Em về đóng cửa, gọt đầu đi tu.Tu đâu cho anh tu cùngKhi nào thành phật ở chung một chùa.Ví dụ 1:III/ Phầnba:Diễnxướng ca dao* Dạng bài 2 câuVí dụ 2: - Nước lên nhân nhẫn bờ ràoNgười ta sang cả, em cầm sào đợi ai - Nước lên nhân nhẫn bờ ràoEm còn đợi người tri kỉ cầm sào cho em sangIII/ Phầnba:Diễnxướng ca dao* Dạng bài 2 câuVí dụ 3: Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàngTre non đủ lá, đan sàng nên chăng? Đan sàng thiếp cũng xin vângTre vừa đủ lá, non chăng hỡi chàng?IV/ Phần bốn: Bình ca daoNhóm 1( 10A4, 10A5)Hỡi cô tát nước bên đàngSao cô múc ánh trăng vàng đổ đi ?Nhóm 2( 11A7, 12A7)Trong đầm gì đẹp bằng senLá xanh, bông trắng lại chen nhị vàngNhị vàng, bông trắng, lá xanhGần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.IV/ Phần bốn: Bình ca daoNhóm 3( 12A8, 12A9)Mình nói với ta mình hãy còn sonTa đi qua ngõ, thấy con mình bòCon mình những trấu cùng troTa đi gánh nước tắm cho con mìnhCon mình vừa đẹp vừa xinhMột nửa giống mình, nửa lại giống ta.V/ Phần năm: Đố ca daoĐáp án 1Bà già đi chợ cầu ĐôngBói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?Thầy bói gieo quẻ phán rằng:Lợi thì có lợi, nhưng răng chẳng còn !V/ Phần năm: Đố ca daoĐáp án 2Cày đồng đang buổi ban trưaMồ hôi thánh thót như mưa ruộng càyAi ơi bưng bát cơm đầyDẻo thơm một hạt đắng cay muôn phầnV/ Phần năm: Đố ca daoĐáp án 3Thằng Bờm có cái quạt mo Phú ông xin đổi ba bò chín trâu Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu Phú ông xin đổi ao sâu cá mè Bờm rằng Bờm chẳng lấy mè Phú ông xin đổi một bè gỗ lim Bờm rằng Bờm chẳng lấy lim Phú ông xin đổi đôi chim đồi mồi Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi Phú ông xin đổi nắm xôi , Bờm cườiBuổi ngoại khoá của tổ VănChuyên đề: Ca dao- Tiếng hát ân tìnhđến đây kết thúcXin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo cùng toàn thể các em học sinh đã bớt thời gian tới dự.