Bài giảng Địa lí 10 - Thuỷ quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất (Chuẩn kiến thức)

BÀI 15 
THỦY QUYỂN, MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
I. THỦY QUYỂN : 
1. Khái niệm : 
Dựa vào sự hiểu biết của mình , các em hãy cho biết thủy quyển là gì ? 
Thủy quyển là lớp nước trên Trái Đất bao gồm nước trong các biển , đại dương , nước trên lục địa và hơi nước trong khí quyển . 
2. Tuần hoàn của nước trên Trái đất : 
vßng tuÇn hoµn lín 
SƠ ĐỒ VÒNG TUẦN HOÀN CỦA NƯỚC 
Vòng tuần hoàn nhỏ 
a. Voøng tuaàn hoaøn nhoû : 
b. Voøng tuaàn hoaøn lôùn : 
2. Tuần hoàn của nước trên Trái đất : 
Biển , đại dương boác hôi 
Möa 
Maây 
Bieån , ñaïi döông boác hôi 
Möa 
Maây ( gioù ñöa vaøo ñaát lieàn ) 
Bieån , ñaïi döông 
Soâng , suoái , nöôùc ngaàm 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ SÔNG : 
1. Chế độ mưa , băng tuyết và nước ngầm : 
Dựa vào nội dung phần II.1 SGK và sự hiểu biết của mình , hãy cho biết tại sao nói chế độ mưa , băng tuyết và nước ngầm lại ảnh hưởng đến chế độ nước sông ? 
 Nêu ví dụ 
Ở miền khí hậu nóng hoặc nơi địa hình thấp của khu vực khí hậu ôn đới 
XÍCH ĐẠO 
10 °N 
10 °B 
20 °B 
CHÍ TUYẾN BẮC 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ SÔNG : 
1. Chế độ mưa , băng tuyết và nước ngầm : 
*Ở miền khí hậu nóng hoặc những nơi địa hình thấp của khu vực khí hậu ôn đới , chế độ nước sông phụ thuộc vào chế độ mưa . 
Ví dụ : ở XĐ, lượng mưa nhiều , mưa quanh năm , nên sông ngòi đầy nước quanh năm ; ở khu vực nhiệt đới gió mùa có 1 mùa mưa và 1 mùa khô , nên sông có 1 mùa nước lũ và 1 mùa nước cạn . 
Sông Hồng mùa cạn (t 11  t 5) 
Sông Hồng mùa lũ (t 6  t 10) 
B¶n ®å TN Ch©u ¸ 
S.Ô bi 
S.I ê nit xây 
S.Lê na 
Ở miền ôn đới lạnh và những sông bắt nguồn từ núi cao 
XÍCH ĐẠO 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ SÔNG : 
1. Chế độ mưa , băng tuyết và nước ngầm : 
* Ở miền ôn đới lạnh và những sông bắt nguồn từ núi cao , chế độ nước phụ thuộc vào lượng băng tuyết tan. 
B¶n ®å TN Ch©u ¸ 
S.Ô bi 
S.I ê nit xây 
S.Lê na 
Sông In di ghi rơ ca (Xi bia ) đóng băng vào mùa đông 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ SÔNG : 
1. Chế độ mưa , băng tuyết và nước ngầm : 
* Ở các vùng đất đá bị thấm nước nhiều , nước ngầm có vai trò đáng kể trong việc điều hòa chế độ nước của sông . 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm : 
Dựa vào kiến thức đã học và bản đồ tự nhiên Việt Nam, hãy cho biết vì sao mực nước lũ ở các sông ngòi miền Trung nước ta thường lên rất nhanh ? 
- Sông ngắn , dốc do địa hình núi lan ra sát biển . 
- Mưa khá tập trung , mưa với lượng mưa lớn trong thời gian ngắn 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm : 
a) Địa thế : 
 Ở miền núi , khi có mưa , lũ lên nhanh , nước sông cũng chảy nhanh hơn ở đồng bằng . 
ĐIỆN BÀN, QUẢNG NAM 
HỘI AN, QUẢNG NAM 
ĐẬP ĐÁ, HUẾ 
TRẬN LỤT THÁNG 9/2009 Ở MIỀN TRUNG 
BÃO LŨ TỪ LÂU LUÔN LÀ NỖI KINH HOÀNG CỦA NƯỜI DÂN MIỀN TRUNG (HÀ TĨNH THÁNG 9 NĂM 2009) 
HỘI AN THÁNG 9/2009 
HỘI AN THÁNG 9/2009 
NƯỚC LỤT LÊN CAO Ở HỘI AN (THÁNG 9/2009) 
NƯỚC LỤT LÊN GẦN ĐẾN NÓC NHÀ Ở TT- HUẾ (THÁNG 9/2009) 
TP. HUẾ MÙA LỤT THÁNG 9/2009 
CỐ ĐÔ HUẾ MÙA LỤT THÁNG 9/2009 
Lũ nhấn chìm tận nóc nhà dân ở TP Quy Nhơn ( Bình Định ) 
Nước ngập nhấn chìm hàng trăm nhà dân ở Tuy An, Phú Yên 
ĐƯỜNG THÁI NGUYÊN, NHA TRANG SÁNG NGÀY 3/11/2009 
Theo các em , vì sao ở các tỉnh miền Trung nước ta trong những năm gần đây lũ lụt thường rất lớn ? 
Khai th¸c bõa b·i , thiÕu quy ho¹ch 
Cø tiÕp tôc nh ­ thÕ nµy th × lµm g× cßn rõng 
49 
 MẤT RỪNG DO XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH THỦY ĐIỆN 
Chi chít các nhà máy thủy điện đã và đang xây dựng trên các sông của Quảng Nam ( Nguồn : Sở Công thương Q.Nam ) 
Chỉ trên một hệ thống sông Bung ( H.Tây Giang,Quảng Nam) đã có đến 10 công trình thủy điện ( tính đến 23/10/2009) 
" Mới triển khai bốn dự án thủy điện mà rừng đã mất hơn 4.000ha, chưa kể 6.000ha rừng phải bị chặt bỏ để kéo đường dây điện . Nếu Quảng Nam triển khai hết số thủy điện đã phê duyệt thì mọi chuyện sẽ không tưởng tượng được " 
Ông DƯƠNG CHÍ CÔNG( giám đốc Sở Tài nguyên - môi trường Quảng Nam ) 
HẬU QUẢ KHI RỪNG BỊ TÀN PHÁ NGÀY MỘT NHIỀU 
Phá vỡ cân bằng sinh thái 
PHÁ RỪNG 
Khí hậu biến đổi 
Dòng chảy không ổn định 
Lũ lụt , hạn hán 
Đất đai bị thoái hóa 
Sinh vật suy giảm  
PHIM VỀ HẬU QUẢ PHÁ RỪNG 
LŨ, LỤT TRONG CƠN BÃO SỐ 11 ( MIRINAE) Ở QUẢNG NGÃI 
NƯỚC LŨ LÊN CAO TRONG CƠN BÃO SỐ 11 (2/11/2009) B.ĐỊNH 
LỰC LƯỢNG CỨU HỘ TRONG CƠN BÃO SỐ 11 
Anh Trương Trung Trực cố gắng đào bới dưới căn nhà bị cuốn trôi để tìm thi thể vợ mình 
Sau ba ngày ngập , nước vẫn chưa rút hết trong TP.Tuy Hòa 
Lũ dữ đã làm sụp mố cầu Tam Giang - cây cầu huyết mạch nối khu vực phía Nam với trung tâm thị xã Sông Cầu 
Lũ quét đã làm sập và hư hại nặng nhiều nhà dân ở thị xã Sông Cầu , tỉnh Phú Yên 
LŨ LỤT Ở PHÚ YÊN 
Trường tiểu học Xuân Sơn Bắc chỉ còn là đống bê tông vụn nát 
Xóm Trường tan hoang sau cơn lũ tràn qua 
Nhiều căn nhà sập hoàn toàn hoặc chỉ còn trơ lại vách , tài sản bị trôi hết hoặc vùi lấp trong cát 
Những chiếc máy cày   bị vùi lấp 
Để hạn chế lũ lụt , để bảo vệ lớp đất trồng , bảo vệ môi trường sống , chúng ta cần phải làm gì ? 
- Bảo vệ rừng 
- Trồng rừng 
Dựa vào mục II.2.b SGK và sự hiểu biết của mình , hãy cho biết tại sao nói thực vật lại có vai trò điều hòa dòng chảy của sông , giảm lũ lụt ? 
- Một phần khá lớn nước mưa được giữ lại trên các tán cây . 
- Một phần nhờ rễ cây mà thấm nhanh xuống đất . 
- Một phần được thảm mục giữ lại . 
- Thảm thực vật ngăn sự bốc hơi nước . 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm : 
a) Địa thế : 
b) Thực vật : 
Trªn c¸c l­u vùc s«ng , 
Rõng phßng hé ®­ îc trång ë ®©u? V× sao ? 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm : 
b) Thực vật : 
Có vai trò điều hòa dòng chảy của sông , giảm lũ lụt . 
c) Hồ đầm : 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm : 
c) Hồ đầm : 
Điều hòa chế độ nước sông 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT : 
 HOẠT ĐỘNG NHÓM 
Nhóm 1: Tìm hiểu về sông Nin 
Nhóm 2: Tìm hiểu về sông A-ma- dôn 
Nhóm 3: Tìm hiểu về sông I- ê-nit-xây 
B¶n ®å TN Ch©u ¸ 
B¶n ®å TN Ch©u Phi 
B¶n ®å TN Nam Mü 
S.I-Ê-NIT-XÂY 
S.NIN 
S.A-MA-DÔN 
B¶n ®å TN Ch©u Phi 
HỒ VICTORIA 
ĐỊA TRUNG HẢI 
XÍCH ĐẠO 
Tên sông 
Nơi bắt nguồn 
Cửa sông đổ ra 
Chảy qua các khu vực khí hậu nào ở đâu ? 
Diện tích lưu vực (km ²) 
Chiều dài sông (km) 
Nguồn cung cấp nước chính 
Nin 
A- ma - dôn 
I-ê- nit- xây 
Hồ Victoria 	 
Địa Trung Hải 
XĐ, cận XĐ cận nhiệt châu Phi 
2.881.000 
6.685 
Mưa và nước ngầm 
B¶n ®å TN Nam Mü 
DÃI 
A N Đ E T 
ĐẠI TÂY DƯƠNG 
XÍCH ĐẠO 
Tên sông 
Nơi bắt nguồn 
Cửa sông đổ ra 
Chảy qua các khu vực khí hậu nào ở đâu ? 
Diện tích lưu vực (km ²) 
Chiều dài sông (km) 
Nguồn cung cấp nước chính 
Nin 
A- ma - dôn 
I-ê- nit- xây 
Hồ Victoria 	 
Dãy Anđét 
Địa Trung Hải 
Đại Tây Dương 
XĐ, cận XĐ cận nhiệt châu Phi 
Xích đạo châu Mỹ 
2.881.000 
7.170.000 
6.685 
6.437 
Mưa và nước ngầm 
Mưa và nước ngầm 
B¶n ®å TN Ch©u ¸ 
S.I ê nit xây 
DÃY XAI AN 
BIỂN CA RA 
XÍCH ĐẠO 
Tên sông 
Nơi bắt nguồn 
Cửa sông đổ ra 
Chảy qua các khu vực khí hậu nào ở đâu ? 
Diện tích lưu vực (km ²) 
Chiều dài sông (km) 
Nguồn cung cấp nước chính 
Nin 
A- ma - dôn 
I-ê- nit- xây 
Hồ Victoria 	 
Dãy Anđét 
Dãy Xaian 
Địa Trung Hải 
Đại Tây Dương 
Biển Cara (BBD) 
XĐ, cận XĐ cận nhiệt châu Phi 
Xích đạo châu Mỹ 
Ôn đới lạnh châu Á 
2.881.000 
7.170.000 
2.580.000 
6.685 
6.437 
4.102 
Mưa và nước ngầm 
Mưa và nước ngầm 
Băng tuyết tan và mưa 
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
1.Chế độ nước sông chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố nào ? 
Chế độ mưa . 
Băng tuyết . 
Nước ngầm . 
Địa thế . 
Thực vật . 
Hồ đầm . 
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
2.Ở lưu vực của sông , rừng phòng hộ thường được trồng ở đâu ? Vì sao trồng ở đó ? 
-Ở thượng nguồn các con sông . 
- Để điều hòa dòng chảy,hạn chế lũ lụt . 
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 
3.Vì sao sông sông A-ma- dôn có lưu lượng nước lớn và đầy nước quanh năm ? 
Sông A-ma- dôn có lưu vực ở 2 bên XĐ. Chế độ nước s.A-ma-dôn chịu ảnh hưởng chế độ mưa XĐ. Ở đây mưa quanh năm , lượng mưa lớn . 
BAØI HOÏC ÑEÁN ÑAÂY CHAÁM DÖÙT