Bài giảng Địa lí Khối 10 - Thuỷ quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất

KIỂM TRA BÀI CŨ 
1/ Trình bày sự hình thành và phân bố các đới khí hậu trên Trái Đất 
2/ Trình bày sự hình thành và phân bố các kiểu khí hậu chính trên Trái Đất 
Bài 15: THỦY QUYỂN. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT. 
Tiết 18 
NỘI DUNG CHÍNH 
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
MỘT SỐ SÔNG LỚN 
THỦY QUYỂN 
 NƯỚC TRONG CÁC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG 
 NƯỚC TRÊN LỤC ĐỊA 
 HƠI NƯỚC TRONG KHÍ QUYỂN 
Hơi nước trong khí quyển 
Nước trong các biển, đại dương 
Nước trên lục địa 
Thủy quyển là gì ? 
I. THỦY QUYỂN 
1. Khái niệm : 
THỦY QUYỂN 
(SGK) 
Hãy cho biết vai trò của nước đối với cuộc sống của chúng ta? 
 - Ở đâu có nước là ở đó có sự sống, thiếu nước sự sống của con người và sinh vật sẽ không tồn tại, nước chiếm tới 75% cơ thể con người. 
 Có giá trị lớn về thủy điện, thủy lợi, giao thông, cung cấp phù sa. 
- Điều hòa khí hậu mát mẻ. 
Cần có ý thức bảo vệ, gìn giữ nguồn nước quý giá, bảo vệ môi trường sống, bảo vệ sức khỏe và sự tồn vong của xã hội loài người. 
Bài 15: THỦY QUYỂN. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT . 
I. THỦY QUYỂN 
1. Khái niệm: (SGK) 
 2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất 
2. TUẦN HOÀN CỦA NƯỚC TRÊN TRÁI ĐẤT 
Hình15 – Sơ đồ tuần hoàn của nước 
Dựa vào hình 15. Hãy trình bày vòng tuần hoàn của nước trên Trái Đất. 
Hoạt động: Nhóm 
* Nhóm 1 & 2 
 Trình bày vòng tuần hoàn nhỏ 
* Nhóm 3 & 4 
 Trình bày vòng tuần hoàn lớn 
Bài 15: MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT . 
Vòng tuần hoàn nhỏ 
MƯA 
MÂY 
BỐC HƠI 
NƯỚC BIỂN, ĐẠI DƯƠNG 
2.Tuần hoàn của nước trên Trái Đất 
 - Vòng tuần hoàn nhỏ : nước từ biển (hoặc ao, hồ, sông, ngòi) bốc hơi tạo thành mây và mưa, mưa rơi xuống, rồi lại bốc hơi 
Bài 15: MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT . 
MƯA 
LỤC ĐỊA 
CÁC DẠNG NƯỚC 
NƯỚC BIỂN, ĐẠI DƯƠNG 
MÂY 
BỐC HƠI 
Vòng tuần hoàn lớn 
2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất 
Vòng Tuần hoàn lớn: nước biển bốc hơi tạo thành mây, mây được gió đưa vào đất liền, gặp lạnh tạo thành mưa và tuyết; mưa rơi và tuyết tan chảy vào các sông, hồ, và một phần thấm xuống đất thành nước ngầm, nguồn nước từ lục địa lại chảy ra biển; rồi nước biển lại bốc hơi 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
 1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm : 
- Ở miền khí hậu nóng hoặc nơi có địa hình thấp của khí hậu ôn đới , nguồn nước cung cấp cho sông chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc vào chế độ mưa 
Những khu vực nào nước mưa là nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sông? 
Hãy kể các nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông? 
Lấy thí dụ minh họa về mối quan hệ giữa chế độ nước sông với chế độ mưa . 
SÔNG AMAZÔN 
SÔNG CỬU LONG 
Có một 1 mùa nước lớn và 1 mùa cạn 
Chảy qua miền khí hậu nhiệt đới gió mùa có một có một mùa mưa và một mùa khô 
Chảy qua miền khí hậu xích đạo có lượng mưa lớn quanh năm 
Lưu lượng nước lớn quanh năm 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
 1. Chế độ mưa, băng tuyết và nước ngầm : 
- Ở miền ôn đới lạnh và những miền núi cao , nguồn nước cung cấp cho sông là băng tuyết tan nên sông nhiều nước vào mùa xuân 
Những khu vực nào nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sông là do băng tuyết ? 
Ở những vùng đất, đá thấm nước nhiều, nước ngầm có vai trò gì?. 
- Ở những vùng đất, đá thấm nước nhiều , nước ngầm có vai trò đáng kể trong việc điều hòa nước sông 
Năng lượng bức xạ mặt trời lớn, nhiệt độ tăng 
BĂNG TUYẾT TAN RA 
CUNG CẤP NƯỚC CHO SÔNG NGÒI 
Gây lũ lụt nước lớn vào đầu mùa xuân, mùa thu cạn kiệt 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm . 
 Độ dốc của địa hình làm tăng tốc độ dòng chảy, quá trình tập trung lũ khiến nước lên nhanh 
a. Địa thế 
 Địa hình có ảnh hưởng như thế nào đến chế độ nước sông? 
Sông ngắn dốc, do địa hình núi ăn lan ra sát biển. 
 Mưa tập trung. Mưa với luợng nước lớn 
- Lũ lên nhanh 
Giải vì sao các sông miền Trung nước ta lũ thường lên rất nhanh? 
b. Thực vật 
Một phần được giữ lại trên canh, lá cây. 
Một phần được thảm mục và cây cỏ giữ lại 
Một phần theo rễ 
 cây thấm xuống 
tầng nước ngầm 
Thực vật ảnh hưởng như thế nào đến chế độ nước sông? 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
2. Địa thế , thực vật và hồ đầm . 
b. Thực vật : có tác dụng điều hòa dòng chảy cho sông ngòi, làm giảm lũ lụt 
a. Địa thế : Độ dốc của địa hình làm tăng tốc độ dòng chảy, quá trình tập trung lũ khiến nước lên nhanh 
Chặt phá rừng đầu nguồn làm cho xói mòn đất, gây lũ quét, lũ bùn, sạt lở đất và gây thiếu nước vào mùa khô . 
Ở lưu vực sông, rừng phòng hộ thường được trồng ở đâu? Vì sao trồng ở đó? 
Ở các lưu vực sông 
rừng phòng hộ thường được 
trồng ở những vùng núi cao, 
 thượng nguồn của sông 
để điều tiết nước 
II. MỘT SỐ NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG 
 2. Địa thế, thực vật và hồ đầm 
Hồ, đầm ảnh hưởng như thế nào đến chế độ nước sông? 
 Hồ, đầm có tác dụng điều hòa nước sông: khi nước sông lên, một phần chảy vào hồ đầm; khi nước sông xuống thì nước ở hồ đầm lại chảy ra làm cho sông đỡ cạn 
Mùa mưa nước sông dâng lên một phần chảy vào Biển Hồ, giảm lưu lượng nước cho sông Mê Kông 
Mùa khô, khi nước sông MêKông hạ xuống, nước trong Biển Hồ chảy ra cung cấp nước cho sông 
BIỂN HỒ À 
Giải thích vì sao nước sông 
Mê Kông 
điều hòa hơn sông Hồng? 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
Sông Nin 
Chảy qua nhiều miền khí hậu khác nhau 
Diện tích lưu vực: 
 Nơi bắt nguồn: 
 Chiều dài: 
- Hướng chảy: 
2 881 000km 2 
Hồ Vic-to-ri-a 
6 695km 
nam – bắc 
Hãy cho biết nguồn cung cấp nước cho sông NIN 
1. Sông Nin 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
Sông A-ma-dôn 
Diện tích lưu vực: 
 Nơi bắt nguồn: 
 Chiều dài: 
- Hướng chảy: 
2. Sông A-ma-dôn 
7.170.000Km 2 
6.437 km 
Dãy Andet 
tây – đông 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
Sông A-ma-dôn 
Hãy cho biết nguồn cung cấp nước cho sông A-ma-dôn 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
Sông I- ê – nit - xây 
Bắt nguồn trên dãy XAIAN 
Diện tích lưu vực: 
 Nơi bắt nguồn: 
 Chiều dài: 
- Hướng chảy: 
3. Sông I -ê – Nit-xây 
Dãy Xaian 
2.580.000 km 2 
4.102 km 
Nam – bắc 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
Sông I- ê – nit - xây 
Nêu đặc điểm chế độ nước của sông I-ê-ni-xây 
Sông Nin : dài nhất thế giới: 6685km, chảy theo hướng 
 Bắc – Nam qua 3 miền khí hậu khác nhau. 
2. Sông A – ma –dôn : dài thứ nhì thế giới 6347km, 
 chảy theo hướng tây – đông đổ ra Đại Tây Dương 
3. Sông I - ê - nit - xây có chiều dài 1402km, 
 sông chảy từ nam lên Bắc 
III. MỘT SỐ SÔNG LỚN TRÊN TRÁI ĐẤT 
* Củng cố: 
1/ Dựa vào hình 15. Trình bày tuần hoàn của nước trên trái đất. 
Hình15 – Sơ đồ tuần hoàn của nước 
3. Câu nào sau đây sai? 
a. Sông Nin là sông dài nhất thế giới 
b. Sông A-ma- dôn lớn nhất thế giới 
c. Nguồn cung cấp nước chủ yếu cho sông I-ê-nit-xây là nước mưa và nước ngầm 
2/ Nêu các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông 
* Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: 
 Học bài kỹ : 
 + Vòng tuần hoàn của nước trên trái đất 
 + Trình bày các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông 
 Soạn bài 16: Sóng, thủy triều, dòng biển 
 + Quan sát hình16.1 cho biết vào ngày nào có dao động thủy triều nhỏ nhất, ở Trấi Đất sẽ thấy Mặt Trăng như thế nào? 
 + Nơi xuất phát, hướng chảy và quá trình thay đổi hướng của dòng biển nóng. 
 + Nơi xuất phát, hướng chảy của các dòng biển lạnh ở hai bán cầu. 
 + Những dòng biển lạnh ở bán cầu Bắc thường xuất phát ở khoảng vĩ độ nào? Ở bờ đại dương nào, chảy về đâu? 
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC.