Bài giảng Địa lí Lớp 10 - Bài 16. Sóng. Thuỷ triều. Dòng biển (Chuẩn kĩ năng)

B ài 16: SÓNG. THUỶ TRIỀU. DÒNG BIỂN. 
Bài 16: SÓNG. THUỶ TRIỀU. DÒNG BIỂN. 
I. Sóng Biển: 
1. Sóng Biển: 
 a. Khái niệm: Sóng biển là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng. 
 b. Nguyên nhân: chủ yếu là gió. 
 2. Sóng Thần: 
 a. Khái niệm : Sóng thần là sóng thường có chiều cao khoảng 20 đến 40m truyền theo chiều ngang với vận tốc có thể tới 400 đến 80km/h. 
 b. Nguyên nhân : Chủ yếu do động đất, núi lửa phun ngầm dưới đáy biển hoặc bão. 
 c. Dấu hiệu nhận biết sóng thần : Khi đứng trên bờ biển ta cảm thấy mặt đất rung nhẹ dưới chân. Sau đó mặt nước biển sủi bọt. Một lúc sau, nước biển đột ngột rút ra rất xa bờ. Cuối cùng là một bức tường nước khổng lồ đột ngột tiến nhanh vào bờ tàn phá tất cả những gì trên đường nó đi qua. 
II. Thuỷ Triều: 
1. Khái niệm : Là hiện tượng chuyển động thường xuyên và có chu kì của các khối nước trong các biển và đại dương. 
2. Nguyên nhân : Do Trái Đất ảnh hưởng sức hút của Mặt Trời và Mặt Trăng. 
3. Đặc điểm: 
- Dao động thuỷ triều lớn nhất khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thẳng hàng. 
- Dao động thuỷ triều nhỏ nhất khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất vuông góc nhau. 
4. Ý nghĩa : Người ta đã tính được mức thuỷ triềøu hàng ngày, hàng tháng để phục vụ cho ngành hàng hải, đánh cá và sản xuất muối,  
III. Dòng Biển: (Hải Lưu): 
1. Khái niệm : Dòng biển là các dòng nước chảy trong các biển và đại dương như những dòng sông trên lục địa. 
2. Phân loại : Có 2 loại là dòng biển nóng và dòng biển lạnh. 
3. Phân bố: 
- Các dòng biển nóng thường phát sinh ở 2 bên Xích Đạo chảy về hướng Tây, gặp lục địa chảy về cực. 
- Các dòng biển lạnh thường phát sinh ở 30 0 B đến 40 0 B ở bờ Đông của các đại dương chảy về Xích Đạo hợp với các dòng biển nóng tạo thành vòng hoàn lưu của các đại dương ở mỗi bán cầu. 
- Ở BBC còn có các dòng biển lạnh phát sinh từ cực men theo bờ Tây các đại dương chảy về Xích Đạo. 
- Ở BBC hoàn lưu ở vĩ độ thấp chảy theo chiều kim đồng hồ còn ở NBC thì hoàn lưu chảy ngược chiều kim đồng hồ. 
- Ở vùng gió mùa xuất hiện, các dòng biển đổi chiều theo mùa. 
- Các dòng biển nóng, lạnh chảy đối xứng nhau qua các bờ đại dương. 
 Dựa vào SGK và kiến thức đã học,em hãy cho biết: 
* Sóng thần là gì? 
* Nguyên nhân gây ra sóng thần? 
 1- Động đất phát sinh giữa hai mảng thạch quyển đã đẩy một lượng nước khổng lồ lên cao. 
 2- Khối nước nơng khổng lồ này chạy qua đại dương với tốc độ đến 500 km/giờ. 
3- Khi gặp bờ dốc thoai thoải trên bờ biển, nước bị nén lại và đẩy lên cao. 
4- Sĩng dâng lên và tàn phá vùng bờ biển. 
Tác hại của sóng thần: 
Hai ảnh dưới đây mô tả hiện tượng gì?Tại sao có hiện tượng đó? 
Hiện tượng thuỷ triều. 
Vậy hiện tượng thuỷ triều là gì? 
Triều kém 
Triều cường 
3. Đặc điểm: 
Triều cường: Khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất cùng nằm trên 1 đường thẳng. 
Khơng trăng 
Trăng trịn 
Trăng khuyết 
Trăng khuyết 
Triều kém: Khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất ở vị trí vuông góc. 
Khi nào cĩ triều cường? 
Khi nào cĩ triều kém ? 
NGƯ DÂN NEO THUYỀN CHỜ THUỶ TRIỀU LÊN ĐỂ RA KHƠI 
Ngư dân đã cĩ những ứng dụng gì từ thủy triều vào cuộc sống? 
Sản xuất muối 
CÁC TUYẾN ĐƯỜNG Ở TP.HỒ CHÍ MINH NGẬP NẶNG DO TRIỀU CƯỜNG 
CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG 
Mơ tả mức nước thủy triều 
Mực nước bình thường 
Mực nước bị kéo bởi lực hút của Mặt Trăng 
Mực nước lên cao do sức hút của Mặt Trăng 
Dựa vào hình 16.1 và 16.2 hãy cho biết vào các ngày có dao động thuỷ triều lớn nhất, vị trí giữa Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng như thế nào? Khi đó ở Trái Đất ta nhìn thấy Mặt Trăng như thế nào? 
Dựa vào hình 16.3 hãy cho biết vào các ngày có dao động thuỷ triều nhỏ nhất, vị trí giữa Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng như thế nào? Khi đó ở Trái Đất sẽ nhìn thấy Mặt Trăng như thế nào? 
Nguyên nhân gây ra thủy triều 
Triều lớn nhất: do Moon và Sun cĩ lực hút cùng hướng, cộng hưởng lực hút của cả 2. 
Triều kém: do lực hút của Moon và Sun khác hướng nhau 
Triều cường: do Moon và Sun thẳng hàng. 
Triều kém: do lực hút của Moon và Sun khác hướng nhau 
Bán cầu 
T/c dòng biển 
Tên gọi 
Nơi xuất phát (vĩ độ) 
Hướng chảy 
 B 
 Ắ 
 C 
 N 
 A 
 M 
Nóng 
Lạnh 
Nóng 
Lạnh 
1. Dòng Biển Bắc TBD 
2. Dòng Biển Gulfstream 
3. Dòng Biển Ghine 
4. Dòng Biển Theo Gió Mùa 
5. Dòng Biển Bắc Xích Đạo 
1. Dòng Biển California 
2. Dòng Biển Labrado 
3. Dòng Biển Canary 
4. Dòng Biển Oiasivo 
1. Dòng Biển Brazil 
2. Dòng Biển Mozambich 
3. Dòng Biển Đông Úc 
4. Dòng Biển Nam Xích Đạo 
1. Dòng Biển Theo Gió Tây 
2. Dòng Biển Peru 
3. Dòng Biển Benghela 
4. Dòng Biển Tây Úc 
Xích Đạo 
Xích Đạo 
Khoảng 30 0 - 40 0 B hoặc từ cực Bắc. 
Khoảng 30 0 - 40 0 N hoặc từ cực Nam. 
Chảy về phía Tây, khi gặp lục địa thì chảy lên hướng Bắc. 
Men theo bờ Tây của các đại dương chảy về Xích Đạo. 
Chảy về phía Tây, khi gặp lục địa thì chuyển hướng về phía Nam Cực 
Chảy về phía Xích Đạo. 
Các dòng biển trên thế giới. 
Gulf Stream 
Alaska 
Kuroshio 
Mozambich 
Đơng Úc 
Brasil 
Bắc XĐ 
Ghine 
Nam XĐ 
Peru 
Benghela 
Canary 
California 
Oyashio 
Labrado 
Greenland 
Giĩ mùa 
Tây Úc 
Dựa vào bản đồ tự nhiên thế giới hãy chứng minh rằng có sự đối xứng của các dòng biển chảy ven bờ đông và bờ Tây các đại dương? 
Ngµy trăng 
khuyết 
MỈt trêi 
MỈt tr¨ng 
Tr¸i ®Êt 
Dao ®éng thủ 
 triỊulín nhÊt 
N»m vu«ng gãc 
 víi nhau 
Dao ®éng thủ 
 triỊu Nhá nhÊt 
N»m trªn 
®­êng th¼ng 
Ngµy trăng trịn 
 và khơng trăng 
Câu 1. Hãy nối các dữ kiện sau sao cho hợp lí nhất ? 
Bắc ĐTD 
Ghine 
California 
Grơnlen 
Labrado 
Canariat 
Oiasivo 
Brazil 
Mozambique 
Đơng Úc 
Dịng theo giĩ Tây 
Peru 
Tây Úc 
Dịng theo giĩ Đơng 
CT B 
CT N 
0 0 
B¶n ®å c¸c dßng biĨn trªn thÕ giíi 
Benghela 
Alaska 
Dịng theo giĩ Tây 
Curoshio 
Câ u 2: Ở vùng chí tuyến, bờ nào của lục địa có khí hậu ẩm, mưa nhiều, bờ nào của lục địa có khí hậu khô? Tại sao? 
Dòng biển nóng 
Dòng biển lạnh 
Câu 3 . Thủy triều lớn nhất khi: 
a. Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời. 
b. Mặt Trăng ở vị trí thẳng hàng với Mặt Trời và Trái Đất . 
c. Trái Đất ở vị trí vuơng gĩc với Mặt Trăng và Mặt Trời. 
d. Mặt Trăng ở vị trí thẳng gĩc với Trái Đất 
Câu 4 : Đặc điểm nào dưới đây thuộc dịng biển nĩng? 
a.Phát sinh ở hai bên Xích đạo, chảy về phía Tây. 
b.Xuất phát ở khoảng vĩ tuyến 30-40 o , chảy về Xích đạo. 
c.Xuất phát từ vùng cực, chảy về phía Xích đạo. 
d.Men theo bờ Tây các đại dương, từ cực về Xích đạo. 
Ảnh hưởng của triều cường tại TP. HCM