Bài giảng Địa lí Lớp 10 - Bài 23: Cơ cấu dân số - Nguyễn Thị Lợi

TRƯỜNG THPT ĐẠ TÔNG 
Bài giảng hưởng ứng thi đua giai đoạn I 
(Năm học 2009-2010) 
Giáo viên: NGUYỄN THỊ LỢI 
Môn: Địa lí 
Ngày soạn:8/11/2009 
Ngày dạy: 11/11/2009 
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ 
ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP 10A4 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Phân biệt gia tăng dân số tự nhiên và gia tăng dân số 
 cơ học ? 
- Gia tăng tự nhiên là sự 
gia tăng dân số do sự 
chênh lệch giữa tỉ suất 
sinh thô và tỉ suất tử thô 
( đơn vị :%). 
Có ảnh hưởng rõ rệt 
đến tình hình biến động 
dân số của một quốc gia 
và trên toàn thế giới 
 và được coi là động 
lực phát triển dân số . 
Gia tăng cơ học 
là sự gia tăng dân số 
do sự chênh lệch giữa số 
 người xuất cư và nhập cư . 
 Kkông ảnh hưởng 
lớn đến vấn đề dân số 
nói chung nhưng có ý nghĩa 
 quan trọng đối với từng 
 quốc gia và từng khu vực . 
CƠ CẤU DÂN SỐ 
TIẾT 26.BÀI 23 
Nội dung chính 
I.Cơ cấu sinh học 
II. Cơ cấu xã hội 
I- Cơ cấu sinh học 
1.Cơ cấu dân số theo giới 
- Biểu thức tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so với số dân (%). 
T NN = 
- Cơ cấu dân số theo giới biến động theo thời gian và khác nhau ở từng nước và từng khu vực . 
D nam 
D nữ 
T NN : Tỉ số giới tính 
D nam : Dân số nam 
D nữ : Dân số nữ 
 Tính tỉ số giới tính biết : dân số Việt Nam năm 2004 là 82,07 triệu người , trong đó số nam 40,33 triệu người , nữ 41,74 triệu người . 
T NN = 
40,33 
41,74 
. 
100 % 
= 96,6 % 
Hoặc : ta lấy nam trong tổng số dân bằng : 
40,33 
82,07 
100 % 
. 
= 49,14 % 
= 
BTVN : TínhT NN biết : dân số Việt Nam năm 2001 là 78,7 triệu người , trong đó nam là 38,7 triệu người và nữ là 40 triệu người . 
Cơ cấu dân số theo giới có ảnh hưởng như thế nào 
đến việc phát triển kinh tế và tổ chức đời sống 
xã hội của các nước ? 
Ảnh hưởng tới : 
 - Phân bố sản xuất . 
 - Tổ chức đời sống , xã hội . 
 - Hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã 
 hội của các quốc gia . 
2. Cơ cấu dân số theo tuổi 
- Là sự tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định . 
- Chia 3 nhóm tuổi chính : 
+ Nhóm tuổi dưới lao động : 0-14 tuổi . 
+ Nhóm tuổi lao động:15-59 tuổi(hoặc 64 tuổi ). 
+ Nhóm tuổi trên lao động:60 tuổi(hoặc 65 tuổi ) trở lên . 
Nhóm tuổi 
Dân số già (%) 
Dân số trẻ (%) 
0-14 
<25 
>35 
15-59 
60 
55 
60 trở lên 
>15 
<10 
Cơ cấu dân số già và cơ cấu dân số trẻ có những thuận lợi 
và khó khăn gì đối với việc phát triển kinh tế-xã hội ? 
- Cơ cấu dân số già hay trẻ tùy thuộc vào tỉ lệ của từng nhóm tuổi trong cơ cấu dân số . 
+ Nước đang phát triển : dân số trẻ . 
+ Nước phát triển : dân số già . 
* Tháp dân số : là biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo tuổi và giới tính . 
Em hãy cho biết có các kiểu tháp dân số cơ bản nào ? 
Mở rộng 
( Bốt-xoa-na ) 
Thu hẹp 
( Trung Quốc ) 
Ổn định 
( Nhật Bản ) 
II.Cơ cấu xã hội 
1. Cơ cấu dân số theo lao động 
a.Nguồn lao động 
Nguồn lao động 
từ15-59(hoặc 64 tuổi)có khả năng tham gia lao động 
Dân số hoạt động kinh tế 
Dân số không hoạt động kinh tế 
Dân số 
hoạt động 
kinh tế 
thường 
xuyên 
Dân số 
hoạt động 
kinh tế 
không 
thường 
xuyên 
Nội 
trợ 
Học 
sinh , 
Sinh 
 viên 
Tình 
 trạng 
khác(ốm 
đau , tàn 
tật ,) 
Nội trợ 
Học sinh 
Dân số không hoạt động kinh tế 
b.Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế . 
- Phản ánh trình độ phát triển kinh tế-xã hội . 
Các khu vực hoạt động kinh tế 
(3 khu vực ) 
KV I: 
Nông-lâm , 
ngư 
 nghiệp 
KV II : 
Công 
nghiệp , 
xây dựng 
KV III : 
Dịch vụ 
Dựa vào hình 23.2, em hãy so sánh cơ cấu lao động 
theo khu vực kinh tế của 3 nước : Ấn Độ , Bra- xin , Anh ? 
- Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế có sự khác nhau giữa các nước . 
+ Các nước đang phát triển : KVI cao nhất . 
+ Các nước phát triển : KVIII cao nhất . 
Nông nghiệp 
Lâm nghiệp - Ngư nghiệp 
Công nghiệp 
Xây dựng 
Hoạt động dịch vụ 
2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa . 
- Phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư . 
- Đánh giá chất lượng cuộc sống . 
Để xác định cơ cấu dân số , dựa vào : 
+ Tỉ lệ người biết chữ ( từ 15 tuổi trở lên ) 
+ Số năm đi học ( từ 25 tuổi trở lên ) 
Các nhóm nước 
Tỉ lệ người biết chữ (%) 
Số năm đi học 
Các nước phát triển 
>90 
10,0 
Các nước đang 
phát triển 
69 
3,9 
Các nước kém phát triển 
46 
1,6 
Tỉ lệ biết chữ ( từ 15 tuổi trở lên ) và số năm đến trường ( từ 25 tuổi trở lên ) trên thế giới năm 2000 
Tỉ lệ người biết chữ và số năm đi học của các nhóm nước 
 trên thế giới khác nhau như thế nào ? 
- Các nước phát triển : tỉ lệ người biết chữ và số năm đi học cao nhất . 
- Các nước kém phát triển : tỉ lệ người biết chữ và số năm đi học thấp nhất . 
Củng cố . 
Chọn câu trả lời đúng : 
1.Trên thế giới , nhóm tuổi lao động thường được xếp ở 
 độ tuổi : 
a. 15-59 ( hoặc 64 tuổi ) đối với cả nam lẫn nữ . 
b. 15-60 đối với cả nam lẫn nữ . 
c. 15-59 với nam và 15-54 với nữ . 
d. 15-60 với nam và 15-55 với nữ . 
2. Kiểu tháp thu hẹp thể hiện : 
a. Dân số trẻ . 
b. Dân số già . 
c. Chuyển tiếp dân số trẻ sang dân số già . 
d. Dân số ổn định . 
3.Cơ cấu dân số theo lao động cho biết : 
a. Nguồn lao động và dân số hoạt động . 
b. Nguồn lao động và dân số hoạt động theo khu 
 vực kinh tế . 
c. Nguồn lao động . 
d. Dân số hoạt động . 
DẶN DÒ 
Học bài : phần cơ cấu sinh học , 
 cơ cấu dân số theo lao động . 
 Làm bài tập 3 sgk(trang 92). 
 Tìm hiểu về sự phân bố dân cư , 
 các loại hình quần cư , đô 
 thị hóa trên thế giới .