Bài giảng Điện dân dụng - Bài 16: Một số mạch điều khiển động cơ điện xoay chiều một pha (Bản hay)

Em hãy nêu ưu nhược điểm và ứng dụng của động cơ chạy tụ : 
- Ưu điểm : 
+ Mơ men mở máy lớn 
+ Hệ số cơng suất và hiệu suất cao , tiết kiệm điện khi sử dụng ; 
+ Đỡ tốn kém vật liệu hơn khi chế tạo 
+ Máy chạy êm 
- Nhược điểm : 
 Cĩ thêm dây quấn phụ nên việc chế tạo và sửa chữa phức tạp hơn . 
- Ứng dụng : Động cơ chạy tụ dùng phổ biến để chế tạo các loại máy cơng tác . 
1. Đổi chiều quay động cơ điện 1 pha 
Đổi chiều quay động cơ cĩ dây quấn phụ thực hiện bằng cách đảo đầu nối dây của một trong hai dây chính hoặc phụ . 
Sơ đồ động cơ 
( D1 , D2 là các đầu dây quấn chính ; D3 , D4 là các đầu dây quấn phụ); 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
D 1 
D 2 
D 3 
D 4 
1. Đổi chiều quay động cơ điện 1 pha 
- Sơ đồ nối dây khi chiều quay thuận 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
D 1 
D 2 
D 3 
D 4 
D 
1 
D 
3 
D 
4 
D 
2 
U 
dm 
1. Đổi chiều quay động cơ điện 1 pha 
-Sơ đồ nối dây khi quay ngược 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
D 1 
D 2 
D 3 
D 4 
2 . Điều chỉnh tốc độ quay động cơ 1pha quạt điện 
a)Dùng cuộn điện kháng có đèn tín hiệu để điều chỉnh tốc độ 	 
	 Cuộn điện kháng K có 4 đầu dây : 1,2,3,4 ứng với 4 số tốc độ . 
	 Khi ấn phím số 1 , điện áp định mức của nguồn ( 220V ) trực tiếp đưa vào dây quấn làm việc , động cơ quay với tốc độ nhanh nhất . 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	 Muốn động cơ quay chậm lại thì ấn phím 2,3,4 có sụt áp ở từng nấc của cuộn điện kháng , nên điện áp đưa vào dây quấn Stato giảm , tốc độ động cơ giảm xuống theo từng số . 
	 Khi quạt làm việc , đèn tín hiệu Đ sáng do điện áp cảm ứng . 
	 Quạt bàn Diamond ( Trung Quốc ) sử dụng phương pháp này để thay đổi tốc độ 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
b)Thay đổi số vòng dây stato để điều chỉnh tốc độ động cơ : 
-Quạt bàn vòng chập 2số : 	 
	 Điều chỉnh tốc độ quạt bằng cách quấn thêm cuộn tốc độ trực tiếp vào dây quấn Stato 
220V 
1 
2 
Dây quấn Stato 
A 
B 
C 
Dây số 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	- Muốn quạt nhiều gió ( tốc độ cao ) ta ấn công tắc về số 2 , điện áp định mức nguồn ( 220v ) đưa vào điểm A và điểm B ; dòng điện định mức chạy vào dây quấn Stato làm quạt quay nhanh . 
220V 
1 
2 
Dây quấn Stato 
A 
B 
C 
Dây số 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	- Khi giảm tốc tốc độ thì bật công tắc về vị trí số 1 , điện áp nguồn đưa vào điểm A và C ; dòng điện đi vào dây quấn sta to phải đi qua cuộn dây số nên nhỏ hơn dòng điện dịnh mức , quạt sẽ quay chậm 
220V 
1 
2 
Dây quấn Stato 
A 
B 
C 
Dây số 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
-Quạt bàn chạy tụ có cuộn dây số trong Stato 
	 Ngoài dây quấn làm việc và dây quấn khởi động nối tiếp với tụ điện còn có cuộn dây tốc độ ( cuộn dây số ) đấu qua công tắc chuyển mmạch 1,2,3 
A 
1 
2 
3 
220v 
1 
2 
3 
LV 
KĐ 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	- Khi ấn phím số 1, điện áp định mức của nguồn đưa tới điểm 1 và điểm A , điện áp định mức của nguồn được đăït trực tiếp vào cuộn làm việc quạt quay với tốc độ nhanh nhất . 
A 
1 
2 
3 
220v 
1 
2 
3 
LV 
KĐ 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	- Khi ấn phím số 2, điện áp định mức 220vcủa nguồn điện đưa tới điểm A và điểm 2 ; do sụt áp trên đoạn 1-2 của cuộn dây số nên điện áp đặt lên dây quấn làm việc bị giảm đi do đó tốc độ động cơ giảm xuống mức trung bình . 
A 
1 
2 
3 
220v 
1 
2 
3 
LV 
KĐ 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	 - Khi ấn phím số 3 điện áp định mức 22ov của nguồn đưa tới điểm 3 và điểm A ; do đó sụt áp trên đoạn 3-2 và đoạn 2-1 của cuộn dây số nên điện áp đạt lên dây quấn làm việc bị giảm nhiều , tốc độ động cơ giảm xuống mức thấp nhất 
A 
1 
2 
3 
220v 
1 
2 
3 
LV 
KĐ 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
c). Dùng mạch điều khiển bán dẫn và tiristo để điều chỉnh tốc độ động cơ 	 
	 Những năm gần đây , công nghệ điệntử phát triển mạnh người ta đã sử dụng các phần tử bán dẫn tranzito , tiristo , , vi mạch IC để điều chỉnh tốc độ của các động cơ . 
Q 
220V 
R 
D 
C 
T 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
	 Người ta tạo các mạch điều khiển , cung cấp tín hiệu điều khiển để thay đổi góc mở tirísto , điều chỉnh điện áp đặt vào động cơ điện , động cơ sẽ giảm tốc độ một cách từ từ theo yêu cầu của người sử dụng 
Q 
220V 
R 
D 
C 
T 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
ơ5 
T hảo luận nhóm :( thời gian 5 phút ) 
1.Em hãy cho biết trong quạt điện chạy tụ điện trở cuả dây cuốn làm việc lớn hay điện trở cuả dây cuốn khởi động lớn? Vì sao? 
2. Vì sao điều chỉnh tốc độ động cơ điện 1pha bằng cách thay đổi điện áp đưa vào động cơ chỉ được phèp điều chỉnh giảm điện áp. 
 Giải thích nguyên lý điều chỉnh tốc độ ở quạt bàn chạy tụ . 
b)Thay đổi số vòng dây stato để điều chỉnh tốc độ động cơ : 
-Quạt bàn vòng chập 2số : 	 
	 - Muốn quạt nhiều giĩ ( tốc độ cao ) ta ấn cơng tắc về số 1 , điện áp định mức nguồn ( 220v ) đưa vào điểm A và điểm B, trực tiếp đưa vào hai cuộn dây 1600vịng mắc nối tiếp, dịng điện định mức làm quạt quay nhanh . 
- Khi giảm tốc tốc độ thì bật cơng tắc về vị trí số 2 , điện áp nguồn đưa vào điểm C và D, 2cuộn dây 1160 và cuộn dây 300 vịng mắc nối tiếp nên dịng điện giảm xuống, quạt sẽ quay chậm 
BÀI 16 
MỘT SỐ MẠCH ĐIỀU KHIỂN CUẢ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA 
D 
220V 
1 
2 
A 
B 
C 
300 
1160 
1160 
300