Bài giảng Hormon tại chỗ, ứng dụng hormon
1/ Hormon tại chỗ của tim.
Hormon tại chỗ của tim được các tế bào cơ tim tiết ra là ANP (Atrial Natriuretic Peptide) giúp làm giảm huyết áp. Gây giãn cơ tim, lợi tiểu, bảo vệ tim
Cơ chế làm giảm huyết áp: Gây giãn động mạch. Ức chế bài tiết renin và aldosteron. Giảm nồng độ natri trong máu: ức chế sự tái hấp thu natri của thận.
2/ Hormon tại chỗ của dạ dày – ruột.
2.1/ Secretin
Vị trí: Là hormon do tế bào niêm mạc tá tràng bài tiết. Khi niêm mạc tá tràng bị HCl trong dịch vị từ dạ dày kích thích.
Tác dụng: kích thích tế bào nhầy tiết bicarbonate giúp điều hòa pH dịch ruột.
Secretin được bài tiết sẽ theo máu tới kích thích các nang tụy làm tăng bài tiết dịch tụy chủ yếu là các thành phần nước và NaHCO3.
Secretin còn làm tăng sản xuất mật ở gan.
2.2/ Cholecystokinin (CCK)_pancreozymin
Vị trí:
Là một hormon của tế bào ống tuyến tiết dịch nhầy của ruột, được bài tiết khi niêm mạc vùng này bị kích thích bằng các sản phẩm tiêu hóa của protein và lipid.
Tác dụng:
Kích thích tụy bài tiết các enzym tiêu hóa vào ruột.
Nó cũng gây co túi mật, mở cơ vòng Oddi, làm bài xuất mật vào tá tràng nhũ tương mỡ.
Kích thích tế bào viền dạ dày tiết HCl.
p chu kỳ phóng noãn không đều do nồng độ prolactin cao (hoóc môn kích thích bài tiết sữa ở phụ nữ mới sinh). Thuốc có thể ức chế sự bài tiết prolactin và đưa nồng độ chất này trong máu trở về mức bình thường. Thuốc dạng viên, ngày uống 1-3 lần cho đến khi nồng độ prolactin trở về mức bình thường. GnRH (Factrel, Lutrepulse ): Được chỉ định khi tuyến dưới đồi không tiết đủ GnRH tự nhiên để kích thích tuyến yên sản xuất FSH và LH. GnRH tự nhiên được bài tiết theo chu kỳ; nếu tuyến dưới đồi của phụ nữ không bài tiết đủ GnRH thì cần tiêm thuốc và cũng tiêm theo chu kỳ. Thuốc nội tiết chữa vô sinh nam Hiện ở Việt Nam có 4 dạng testosteron thường được sử dụng là testosterone enanthate, testosterone propionate, testosterone undecanoate và testosterone mesterolone. Qua nghiên cứu, cả 4 dạng thuốc trên đều có tác dụng như nhau trong việc điều trị vô sinh nam giới. Tuy nhiên, dạng thuốc uống là dạng hay được sử dụng vì đơn giản và thuận tiện cho người bệnh. Testosterone mesterolone và testosterone undecanoate là dạng thuốc viên dùng để uống. Đối với dạng tiêm bắp, testosterone enanthate có thể tiêm khoảng 3-4 tuần một lần. Cho đến nay, thời gian dùng thuốc kéo dài bao lâu vẫn chưa có sự thống nhất giữa các nghiên cứu. Do vậy, tùy thuộc vào kinh nghiệm và đáp ứng của bệnh nhân mà thầy thuốc có thể quyết định thời gian dùng thuốc. Gonadotropin Gonadotropin gồm có LH và FSH là những glycoprotein được tiết ra từ thùy trước của tuyến yên, chúng có tác động kích thích và duy trì hoạt động chức năng của tuyến sinh dục. LH và FSH đều cần thiết cho quá trình sinh tinh. LH tác động lên quá trình sinh tinh thông qua testosteron, còn FSH có tác dụng duy trì cơ chế sinh sản tinh trùng bình thường thông qua việc kích thích tế bào sinh tinh ở tinh hoàn phát triển và bài tiết các chất quan trọng cho quá trình sinh sản tinh trùng. Các gonadotropin thường được chỉ định trong các trường hợp suy thùy trước tuyến yên gây nên các tình trạng suy sinh dục nam giới (gọi là suy sinh dục thứ phát), không có tinh trùng, suy giảm số lượng cũng như chất lượng tinh trùng... Có ba dạng thuốc thường được sử dụng trong lâm sàng. Dạng thuốc có hoạt tính giống như LH (thường gọi là hCG, được chiết xuất từ rau thai người), dạng phối hợp có hoạt tính của cả LH và FSH (thường gọi là hMG, gồm hai thành phần là FSH 75 UI và LH 75 UI). Gần đây, người ta bắt đầu sử dụng các dạng FSH tinh khiết hoặc tái tổ hợp để điều trị vô sinh nam trong các trường hợp suy giảm tinh trùng. Các thuốc kháng estrogen Các thuốc kháng estrogen, một loại nội tiết tố sinh dục nữ, là một trong những thuốc cổ điển nhất dùng để điều trị vô sinh nam. Cơ chế tác dụng của các thuốc này là ức chế tác dụng điều khiển ngược của estrogen lên vùng dưới đồi và tuyến yên làm cho tuyến yên tăng sản xuất LH và FSH, từ đó tác động đến tinh hoàn làm tăng sản xuất testosteron và kích thích sinh sản tinh trùng. Dựa trên cơ sở này mà người ta đã sử dụng các thuốc kháng estrogen để điều trị các trường hợp vô sinh do tinh trùng yếu không rõ nguyên nhân. Theo kết quả của nhiều nghiên cứu thì thuốc này cũng có tác dụng nhất định. Thuốc hay được sử dụng nhất là clomiphene citrate và tamoxifen. Bromocriptine Là một thuốc có tác dụng ức chế thùy trước tuyến yên sản xuất ra nội tiết tố prolactin. Vì một lý do nào đó mà prolactin tăng cao quá mức, làm ức chế quá trình sản xuất testosteron và các nội tiết tố sinh dục khác trong cơ thể. Từ đó gây nên các tình trạng suy sinh dục nam, rối loạn cương dương, rối loạn quá trình tạo tinh trùng và trưởng thành tinh trùng... Bromocriptin có tác dụng làm giảm prolactin trong các trường hợp tăng prolactin máu không rõ nguyên nhân hay do u tuyến yên thể tăng tiết prolactin. Do vậy, thuốc được chỉ định dùng cho nam giới trong các trường hợp tăng prolactin máu gây ảnh hưởng đến hoạt động tình dục và hoạt động sinh sản của nam giới. Thuốc được dùng theo đường uống. Thông thường sau 4 tuần dùng liên tục thuốc mới bắt đầu có tác dụng ức chế bài tiết prolactin. Ngoài ra, để điều trị vô sinh nam người ta còn dùng nhóm thuốc có tác dụng chống lại quá trình ôxy hóa tế bào và các nhóm thuốc có tác dụng dinh dưỡng cho tinh trùng... Thuốc ức chế men thơm hóa bao gồm letrozole (Femara 2,5mg) và anastrozole (Arimidex 1mg) có hiệu quả tốt trong kích thích buồng trứng với kết quả tại Khoa Hiếm muộn là rất khả quan. Ngoài ra, thuốc còn có ưu điểm là thời gian bán hủy ngắn, đào thải nhanh khỏi cơ thể nên ít tác phu,ít nhất là tác dụng không mong muốn trên bào thai mới hình thành nếu như chu kỳ điều trị đó có thai. Một điểm cần lưu ý nữa là nó không có tác dụng ức chế cạnh tranh với thụ thể của estrogen trên mô đích. Đây là hai điểm ưu việt của thuốc ức chế men thơm hóa so với clomiphen citrate. Thuốc hormon nói chung, trong đó có các androgen là thuốc thuộc loại nguy hiểm cần được chỉ định và hướng dẫn sử dụng bởi bác sĩ chuyên khoa. Nếu sử dụng không đúng sẽ bị các tác dụng phụ rất nặng nề. Hiện nay, có một số nam giới tự ý sử dụng bừa bãi thuốc testosteron để chữa trị chứng "yếu sinh lý" (hay gọi là "rối loạn cương dương" viết tắt là ED). Có thể họ sẽ bị "tiền mất tật mang" bởi vì dùng thuốc không đúng. Testosteron chỉ sử dụng khi có xét nghiệm chứng tỏ sự "yếu sinh lý" là do nồng độ chất sinh học này trong máu thấp, tức là do yếu tố nội tiết. Trong khi rối loạn "tế nhị" đó có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra: yếu tố thần kinh - tâm lý, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam, thuốc men, rượu, ma túy v.v... Estrogen giúp phụ nữ mạnh và khoẻ Estrogen được tạo ra bởi buồng trứng, giúp tạo sự rắn chắc cho khớp, xương, giúp trí nhớ, tạo sự đàn hồi cho mạch máu cũng như khả năng sinh sản của phụ nữ. Nếu mất cân bằng (giảm tiết) sẽ gây ra rối loạn kinh nguyệt, tăng cân, vô sinh, giảm khả năng tình dục, trầm cảm, giảm trí nhớ, mệt mỏi. Khi mãn kinh sẽ gây sự thiếu hụt estrogen và có thể sẽ gây ra loãng xương. 7/ Tuyến tùng Tuyến tùng Melatonin (N-acetyl-5-methoxytryptamine) là một kích thích tố tự nhiên được tổng hợp và tiết ra từ tuyến tùng. Melatonin Ảnh hưởng của Melatonin và nhịp ngày đêm Cân bằng chu kỳ thức-ngủ Melatonin thiết lập đồng hồ sinh học trong não và điều hoà giấc ngủ tự nhiên của con người. Cải thiện chu kỳ thức-ngủ cho người mù. Tại VN, các nhà nghiên cứu đã kết hợp Melatonin với một số loại cây thuốc nam (như câu đằng, vông nem, tâm sen, lạc tiên - những vị thuốc trị mất ngủ) với Melatonin trong chế phẩm Goodnight . Melatonin giúp trẻ tự kỷ và hội chứng suy nhược thần kinh di truyền giấc ngủ dễ dàng hơn nếu các em được uống khoảng 3mg thuốc Melatonin vào giờ đi ngủ. Người cao tuổi lại khó ngủ và thường cảm thấy mệt mỏi lúc ban ngày do tình trạng tiết melatonin sẽ giảm dần theo tuổi tác. Sự phục hồi "chu kỳ thức - ngủ" cho người cao tuổi bằng melatonin (dùng trước khi đi ngủ) đã giúp họ hưng phấn hơn trong cuộc sống. Melatonin giúp tăng cường tuổi thọ Melatonin làm tăng khả năng tinh thần Khi uống melatonin đồng bộ với chu kỳ thời gian 24 giờ, sẽ giúp gia tăng khả năng tinh thần, chống stress. Trên cơ sở đó các nhà nghiên cứu đã dùng Melatonin để chữa trị chứng suy nhược thần kinh với kết quả rất khả quan. Chữa trị chứng jet-lag Melatonin uống vào buổi tối (trong múi giờ mới) sẽ giúp điều chỉnh đồng hồ sinh học và tránh được những triệu chứng "jet-lag" (sự mệt mỏi, rối loạn sau một chuyến bay dài). Melatonin và khả năng chữa trị ung thư Một số công trình nghiên cứu cho thấy melatonin có thể ức chế sự tăng trưởng của khối u, giúp ngăn ngừa các loại ung thư vú, phổi, não và tuyến tiền liệt . Với liều cao (40-50mg), uống đồng thời với "Recombinant Interleukin- 2" để điều trị nhiều loại ung thư khác nhau, đã cho thấy Melatonin có khả năng kiềm hãm sự tiến triển của bệnh. Ngừa ung thư + Melatonin và bệnh Alzheimer Nhiều nghiên cứu mới đây đã tìm thấy nồng độ melatonin thấp trong dịch não tủy của những bệnh nhân Alzheimer (so với những người bình thường). Do nhịp thời gian 24 giờ bị xáo trộn ở bệnh Alzheimer, nên người ta cho rằng nếu điều chỉnh melatonin đến mức bình thường có thể sẽ làm giảm triệu chứng bệnh. Bệnh Alzheimer Melatonin và điện từ trường Điện từ trường của trái đất cũng có ảnh hưởng tới nhịp thời gian 24 giờ của con người. Khi bị tách khỏi điện từ trường của trái đất, nhịp thời gian 24 giờ có thể bị xáo trộn (các phi hành gia vũ trụ). Sự tiếp xúc với điện từ trường phát ra từ các máy móc dùng trong nhà hay nguồn điện cũng gây ra những xao trộn tương tự. Bổ sung melatonin có thể giúp ta tránh khỏi những hậu quả không tốt đó. Điện từ trường của trái đất Phi hành gia vũ trụ Melatonin với yoga Các triết gia từ xa xưa đã nhận thấy tầm quan trọng to lớn của cái tuyến hình nấm bé xíu này gọi là “trung tâm của linh hồn” và “là người kiểm soát duy tư duy”. Trải qua nhiều thế kỷ, các nhà yoga đã phát triển nhiều bài tập về tâm trí và thể xác được thiết kế cụ thể ảnh hưởng trực tiếp lên tuyến tùng và vì vậy đạt được ý thức tinh thần tinh tế hơn - chẳng hạn những kỷ thuật thiền hay các asana như tư thế con thỏ. Các tư thế trong yoga Chú ý: Liều dùng thay đổi tùy theo tình trạng của mỗi người. Ða số có kết quả tốt với liều từ 3-10 mg. Thời điểm dùng thuốc là yếu tố rất quan trọng. Sự khác biệt cá nhân về tình trạng hấp thu và biến dưỡng của melatonin có thể giải thích được vấn đề khác biệt về liều dùng 8/ Tuy ến ức Kích thước và vị trí tuyến ức Ứng dụng Bioprotein- Plus TM chứa các protein tuyến ức được tinh chế có tác dụng: Điều hòa miễn dịch - tăng cường sức khoẻ. Ngăn ngừa và làm giảm thời gian cảm cũng như triệu chứng của cảm cúm. Zadaxin_ dược phẩm đã được nghiên cứu tại Viện ung thư Hoa Kỳ và được công nhận là thuốc an toàn và có hiệu quả trong việc điều trị ung thư , các loại viêm gan siêu vi B , C , nhiễm HIV ... Thymosin – α 1 ,là polypeptide tổng hợp có nguồn gốc từ tuyến ức , có khả năng ức chế sự nhân đôi của siêu vi B, làm lành bệnh bằng điều chỉnh miễn dịch .
File đính kèm:
- bai_giang_hormon_tai_cho_ung_dung_hormon.ppt