Bài giảng Lập trình Hợp ngữ - Chương 6: Nhập môn ASM

Chương 5 : Nhập môn Assembly Hiểu ngôn ngữ máy và ngôn ngữ Assembly. Trình hợp dịch Assembler. Lý do nghiên cứu Assembly. Hiểu các thành phần cơ bản của Assembly Nắm được cấu trúc của 1 CT Assembly. Biết viết 1 chương trình Assembly. Biết cách dịch, liên kết và thực thi 1 chương trình Assembly. Mục tiêu12/17/20201Chuong 5 Nhap mon ASMGiới thiệu ngôn ngữ AssemblyGiúp khám phá bí mật phần cứng cũng như phần mềm máy tính.Nắm được cách phần cứng MT làm việc với hệ điều hành và hiểu được bằng cách nào 1 trình ứng dụng giao tiếp với hệ điều hành.Một MT hay một họ MT sử dụng 1 tập lệnh mã máy riêng cũng như 1 ngôn ngữ Assembly riêng.12/17/20202Chuong 5 Nhap mon ASMAssemblerMột chương trình viết bằng ngôn ngữ Assembly muốn MT thực hiện được ta phải chuyển thành ngôn ngữ máy. Chương trình dùng để dịch 1 file viết bằng Assembly  ngôn ngữ máy , gọi là Assembler.Có 2 chương trình dịch: MASM và TASM12/17/20203Chuong 5 Nhap mon ASMLý do nghiên cứu AssemblyĐó là cách tốt nhất để học phần cứng MT và hệ điều hành.Vì các tiện ích của nó .Có thể nhúng các chương trình con viết bằng ASM vào trong cácchương trình viết bằng ngôn ngữ cấp cao .12/17/20204Chuong 5 Nhap mon ASMLệnh máyLà 1 chuổi nhị phân có ý nghĩa đặc biệt – nó ra lệnh cho CPU thực hiện tác vụ.Tác vụ đó có thể là :di chuyển 1 số từ vị trí nhớ này sang vị trí nhớ khác.Cộng 2 số hay so sánh 2 số.0 0 0 0 0 1 0 0	Add a number to the AL register1 0 0 0 0 1 0 1	Add a number to a variable1 0 1 0 0 0 1 1	Move the AX reg to another reg12/17/20205Chuong 5 Nhap mon ASMLệnh máy (cont)Tập lệnh máy được định nghĩa trước, khi CPU được sản xuất và nó đặc trưng cho kiểu CPU .Ex : B5 05 là 1 lệnh máy viết dạng số hex, dài 2 byte.Byte đầu B5 gọi là Opcode Byte sau 05 gọi là toán hạng OperandÝù nghĩa của lệnh B5 05 : chép giá trị 5 vào reg AL12/17/20206Chuong 5 Nhap mon ASMCách viết 1 chương trình AssemblySoạn CTTenCT.ASMDịch CTLiên kết CTChạy CTDùng 1 phần mềm soạn thảo VB bất kỳ để soan CT Assembly như : NotePad, NC, màn hình C, Pascal ... CT có phần mở rộng là .ASM dùng MASM để dịch chương trình nguồn .ASM  File Object. dùng LINK để liên kết Object tạo tập tin thực hiện .EXE Gỏ tên tập tin thực hiện .EXE từ dấu nhắc DOS để chạy12/17/20207Chuong 5 Nhap mon ASMDịch và nối kết chương trìnhTenCT .ASMTenCT .OBJMASM.EXETenCT .EXETenCT .MAPTenCT .LISTTenCT .CRFLINK.EXE12/17/20208Chuong 5 Nhap mon ASMMột chương trình minh hoạDOSSEG.MODEL SMALL.STACK 100h.DATAMES DB “HELLO WORD”,’$’.CODEMAIN PROC MOV AX, @DATA MOV DS, AXMOV DX, OFFSET MESMOV AH, 9INT 21MOV AH,4CHINT 21MAIN ENDPEND MAIN12/17/20209Chuong 5 Nhap mon ASMCác file được tạoSau khi dịch thành công file nguồn.ASM, ta có các file :File listing : file VB , các dòng có đánh số thứ tự mã.File Cross referenceFile MapFile ObjFile EXE12/17/202010Chuong 5 Nhap mon ASMFile ListingMicrosoft (R) Macro Assembler Version 5.10 10/11/4 Page 1-1 1 DOSSEG 2 .MODEL SMALL 3 .STACK 100H 4 .DATA 5 0000 48 45 4C 4C 4F 20 MES DB "HELLO WORD$" 6 57 4F 52 44 24 7 .CODE 8 0000 MAIN PROC 9 0000 B8 ---- R MOV AX,@DATA 10 0003 8E D8 MOV DS, AX 11 0005 B4 09 MOV AH,9 12 0007 BA 0000 R MOV DX, OFFSET MES 13 000A CD 21 INT 21H 14 000C B4 4C MOV AH,4CH 15 000E CD 21 INT 21H 16 0010 MAIN ENDP 17 END MAIN♀◘Microsoft (R) Macro Assembler Version 5.10 10/11/412/17/202011Chuong 5 Nhap mon ASMMap File Start Stop Length Name Class 00000H 0001FH 00020H _TEXT CODE 00020H 0002AH 0000BH _DATA DATA 00030H 0012FH 00100H STACK STACK Origin Group 0002:0 DGROUPProgram entry point at 0000:001012/17/202012Chuong 5 Nhap mon ASMGiải thích.model small : dùng kiểu cấu trúc 64KHUGEMã lệnh nhiều hơn 1 đoạnDữ liệu nhiều hơn 1 đoạn, mảng có thể > 64K12/17/202016Chuong 5 Nhap mon ASMDạng lệnh[name] [operator] [ operand] [comment] Nhãn, tên biếnTên thủ tụcMã lệnh dạnggợi nhớRegister, ô nhớTrị, hằngChú thíchEx : MOV CX , 0 LAP : MOV CX, 4 LIST DB 1,2,3,4Mỗi dòng chỉ chứa 1 lệnh và mỗi lệnh phải nằm trên 1 dòng12/17/202017Chuong 5 Nhap mon ASMINT 21HLệnh INT số hiệu ngắt được dùng để gọi chương trình ngắt của DOS và BIOS.Ngắt 21hMuốn sử dụng hàm nào của INT 21h ta đặt function_number vào thanh ghi AH, sau đó gọi INT 21hFunction_number	chức năng nhập 1 ký tự từ bàn phím Xuất 1 ký tự ra mà hình. 9 Xuất 1 chuổi ký tự ra màn hình12/17/202018Chuong 5 Nhap mon ASMINT 21h (cont)Hàm 1 : Nhập 1 ký tựInput : AH =1Output : AL = mã ASCCI của phím ấn = 0 nếu 1 phím điều khiểân được ấnHàm 2 : Hiển thị 1 ký tự ra màn hìnhInput : AH =2DL = Mã ASCII của ký tự hiển thị hay ký tự điều khiển12/17/202019Chuong 5 Nhap mon ASMThí dụ minh họaDOSSEG.MODEL SMALL.STACK 100H.CODE MAIN PROC MOV AH , 2 MOV DL , ‘?’ INT 21H MOV AH ,1 INT 21H MOV BL,AL MOV AH,2 MOV DL, 0DH INT 21H MOV DL , 0AH INT 21H MOV DL , BL INT 21H MOV AX , 4C00H INT 21H MAIN ENDPEND MAIN? NNKẾT QUẢ12/17/202020Chuong 5 Nhap mon ASMThí dụ minh họa các hàm của INT 21In dấu ? ra màn hình : MOV AH, 2 MOV DL, ‘?’ INT 21HNhập 1 ký tự từ bàn phím : MOV AH, 1 INT 21H12/17/202021Chuong 5 Nhap mon ASMBiếnCú pháp : [tên biến] DB | DW |.... [trị khởi tạo] Là một tên ký hiệu dành riêng cho 1 vị trí trong bộ nhớ nơi lưu trữ dữ liệu.Offset của biến là khoảng cách từ đầu phân đoạn đến biến đó.Ex : khai báo 1 danh sách aList ở địa chỉ 100 với nội dung sau : .data aList db “ABCD”12/17/202022Chuong 5 Nhap mon ASMBiến (cont)Lúc đó :Offset	Biến0000	A0001	B0002	C0003	D12/17/202023Chuong 5 Nhap mon ASMKhai báo biếnTừ gợi nhớMô tảSố byteThuộc tínhDBĐịnh nghĩa byte1ByteDWTừ2WordDDTừ kép4DoublewordDQTừ tứ8QuardwordDT10 bytes10tenbyte12/17/202024Chuong 5 Nhap mon ASMMinh họa khai báo biếnChar db ‘A’Num db 41hMes db “Hello Word”,’$’Array_1 db 10, 32, 41h, 00100101bArray_2 db 2,3,4,6,9Myvar db ? ; biến không khởi tạo Btable db 1,2,3,4,5 db 6,7,8,9,10 KIỂU BYTE12/17/202025Chuong 5 Nhap mon ASMMinh họa khai báo biến DW 3 DUP (?) DW 1000h, ‘AB’, 1024 DW ? DW 5 DUP (1000h) DW 256*2 KIỂU WORDDẠNG LƯU TRỮ DỮ LIỆU KIỂU WORD :Trình hợp dịch đảo ngược các byte trong 1 giá trị kiểu WORD khi lưu trữ trong bộ nhớ :Byte thấp lưu ở địa chỉ thấp Byte cao lưu ở địa chỉ cao12/17/202026Chuong 5 Nhap mon ASMMinh họa khai báo biếnKIỂU WORDEx : 1234h được lưu trữ trong bộ nhớ như sau :34121000h1001hBỘNHỚĐỊA CHỈDỮ LIỆU 1234H12/17/202027Chuong 5 Nhap mon ASMToán tử DUPLặp lại 1 hay nhiều giá trị khởi tạo.Ex :Bmem DB 50 Dup(?) ; khai báo vùng nhớ gồm 50 bytes. db 4 dup (“ABC”) ;12 bytes “ABCABCABCABC” db 4096 dup (0) ; Vùng đệm 4096 bytes tất cả bằng 012/17/202028Chuong 5 Nhap mon ASMKhởi tạo biến Lưu ý :Khi khởi tạo trị là 1 số hex thì giá trị số luôn luôn bắt đầu bằng 1 ký số từ 0 đến 9. Nếu ký số bắt đầu là A.. F thì phải thêm số 0 ở đầu. Ex : Db A6H ; saiDb 0A6h ; đúng12/17/202029Chuong 5 Nhap mon ASMToán tử DUP (cont)Amtrix dw 3 dup (4 dup (0) )Tạo 1 ma trận 3x4Atable db 4 dup (3 dup (0), 2 dup (‘X’))Tạo 1 vùng nhớ chứa 000XX 000XX 000XX 000XX12/17/202030Chuong 5 Nhap mon ASMToán tử DUPChỉ xuất hiện sau 1 chỉ thị DB hay DWVới DUP ta có thể lặp lại 1 hay nhiều trị cho vùng nhớ.Rất có ích khi làm việc với mảng hay chuổi. 12/17/202031Chuong 5 Nhap mon ASMToán tử ?Muốn khai báo 1 biến hay 1 mảng mà không cần khởi tạo trị ta dùng toán tử ?Ex : MEM8 DB ? ; khai báo 1 byte trống trong bộ nhớ MEM16 DW ? ; khai báo 2 byte trống trong bộ nhớ BMEM DB 50 DUP(?) ; khai báo 50 byte trống trong bộ nhớ12/17/202032Chuong 5 Nhap mon ASMChương trình dạng .COMCODE SEGMENT ASSUME CS:CODE , DS:CODE, SS:CODE; toàn bộ chương trình chỉ nằm trong 1 segmentOrg 100h ;; chỉ thị nạp thanh ghi lệnh IP=100h khi CT được nạpMain proc mov ax,bx .Main endpCount db 10Code endsEnd main12/17/202033Chuong 5 Nhap mon ASMSUMMARYchương trình Assembly gồm nhiều dòng lệnh.Mỗi lệnh phải viết trên 1 dòngLệnh có thể gồm [tên] [toán tử] [toán hạng] Các ký tự phải đặt trong dấu ‘ ‘ hay “ “DB dùng để định nghĩa biến kiểu BYTEDW dùng để định nghĩa biến kiểu WORD.Có 2 cách xuất nhập dữ liệu : liên lạc trực tiếp qua cổng hay dùng các phục vụ ngắt của DOS và BIOS.12/17/202034Chuong 5 Nhap mon ASMCâu hỏi ôn tậpTrong mã máy dưới đây được lấy từ tập tin liệt kê, hãy nêu ý nghĩa của R 5B 0021 R ADD BX, VAL1 Nêu ý nghĩa của ký hiệu địa chỉ của biến dưới đây trong 1 tập tin liệt kê. 5B 0021 R ADD BX, VAL1 12/17/202035Chuong 5 Nhap mon ASMCâu hỏi ôn tậpChương trình sau có lỗi. Hãy tìm câu lệnh nào gây ra lỗi, giải thích và sửa lại cho đúng. .MODEL SMALL .STACK 100H.DATA MOV AX, VALUE1 MOV BX, VALUE2 INC BX, 1 INT 21H MOV 4C00H, AXMAIN ENDP VALUE1 0AHVALUE2 1000HEND MAIN12/17/202036Chuong 5 Nhap mon ASMCâu hỏi ôn tậpChương trình sau có lỗi. Hãy tìm câu lệnh nào gây ra lỗi, giải thích và sửa lại cho đúng. .MODEL SMALL .STACK 100H.CODEMAIN PROC MOV AX, @DATA MOV DS , AX MOV AX, VALUE1 MOV AX, VALUE2 MOV AX, 4C00H INT 21HMAIN ENDP VALUE1 DB 0AHVALUE2 DB 1000HEND MAIN12/17/202037Chuong 5 Nhap mon ASMBài tập lập trìnhBài 1 : Viết chương trình nhập 1 ký tự thường , in ra ký tự hoa tương ứng.Bài 2 : Viết chương trình hoán vị 2 biến kiểu byte được gán sẵn trị.Bài 3 : Viết chương trình tạo 1 array có các phần tử 31h,32h,33h,34h.Nạp từng phần tử vào thanh ghi DL và xuất nó ra màn hình. Giải thích tại sao kết xuất trên màn hình là 1234. 12/17/202038Chuong 5 Nhap mon ASM