Bài giảng Lịch sử 8 - Tiết 48, Phần 2: Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về KT-XH ở VN

Kiểm tra bài cũ : 
 ? Nêu chính sách khai thác thuộc địa về kinh tế lần thứ nhất của thực dân Pháp ở Việt Nam (1897-1914)? Cho biết mục tiêu của các chính sách đó ? 
Nông Nghiệp : Cướp đoạt ruộng đất , lập đồn điền 
Công nghiệp : Đầu tư khai mỏ (than và kim loại ) và đầu tư các ngành công nghiệp nhẹ . 
 Thương nghiệp : độc chiếm thị trường Việt Nam, đặt ra nhiều thứ thuế mới chồng lên thuế cũ . 
 Giao thông vận tải : tăng cường xây dựng hệ thống giao thông 
=> Vơ vét sức người , sức của ở Việt Nam, làm giàu cho tư bản Pháp . 
Tiết 48 Bài 29 CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897-1914) 
Những chuyển biến của xã hội Việt Nam: 
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam : 
1. Các vùng nông thôn : 
 Địa chủ phong kiến : 
+ Đa số đầu hàng , làm chỗ dựa , tay sai cho thực dân Pháp . 
+ Một số địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước . 
- Giai cấp nông dân : 
Tiết 48 Bài 29. CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
Hình 99: Nông dân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc 
“ Đời sống nông dân cũng chẳng hơn gì . Đất xấu canh tác thì lạc hậu , do đó năng suất kém , sản lượng 1 ha ở châu Âu là 4.670 kg, ở Nhật Bản là 3.250kg, ở Nam Dương ( Inđônêxia ) là 2.150 kg, còn ở Đông Dương sản lượng chỉ có 1.214kg. 
Người bản xứ đo ruộng đất bằng “ mẫu ”, chứ không đo bằng hécta . Một mẫu đất tốt sản xuất khoảng 50 thùng thóc trị giá 24đ75. Trong số tiền này , chính phủ đã trích thu 2đ10, khoảng 10%. Nhưng cày cấy mỗi mẫu ruộng , người dân đã phải chi phí hết 28đ50 về tát nước , phân bón , giống má , thuê trâu bò , nhân công ,  Như vậy là lỗ vốn mất 3đ75. 
 Suốt năm , phần lớn những người nông dân phải ăn rau , ăn khoai . Rất ít khi họ ăn cơm , chỉ trong những ngày giỗ Tết chẳng hạn thì họ mới động đến hạt cơm quý giá ấy .” 
 ( Hồ Chí Minh – Phong trào cách mạng ở Đông Dương ) 
Giai cấp nông dân : 
Nông dân tá điền ( chiếm đa số ) 
Làm nghề phụ ở thành thị : cắt tóc , ở vú , khuân vác ( dân nghèo thành thị ) 
Vào hầm mỏ , đồn điền Pháp , Việt bán sức lao động kiếm sống ( Công nhân ) 
“ Nửa đêm thuế thúc trống dồn  Sân đình máu chảy , làng thôn lính đầy .Cha trốn ra Hòn Gai cuốc mỏ ,  Anh chạy vào đất đỏ làm phu  Bán thân đổi mấy đồng xu  Thịt xương vùi gốc cao su mấy tầng .Con đói lả ôm lưng mẹ khóc  Mẹ địu con đấu thóc cầm hơi  Kiếp nghèo cơm vãi , cơm rơi  Biết đâu nẻo đất phương trời mà đi ”. ( Tố Hữu ) 
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam : 
1. Các vùng nông thôn : 
 Địa chủ phong kiến : 
+ Đa số đầu hàng , làm chỗ dựa , tay sai cho thực dân Pháp . 
+ Một số địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước . 
 Giai cấp nông dân : 
+ Số lượng đông đảo , bị bóc lột nặng nề nhất và bị bần cùng hóa . 
-> Họ sẵn sàng tham gia các cuộc đấu tranh giành độc lập 
+ Một bộ phận nhỏ mất việc vào làm trong các hầm mỏ , đồn điền . 
Tiết 48 Bài 29. CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam : 
1. Các vùng nông thôn : 
Tiết 48 Bài 29. CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
2. Đô thị phát triển , sự xuất hiện giai cấp tầng lớp mới : 
Hải Phòng 
Sài Gòn – Chợ lớn 
Đô thị trước khi Pháp xâm lược 
Nhà máy xi- măng Hải Phòng 
Ga Hà Nội ( năm 1900) 
Ngân hàng Đông Dương ( Ngân hàng nhà nước hiện nay) 
Cảng sài gòn 
Hải Phòng 
Nam định 
Huế 
Quy Nhơn 
Sài Gòn – Chợ lớn 
Mĩ tho 
Vinh 
Đô thị Việt Nam đầu thế kỉ XX 
Hải Phòng 
Sài Gòn – Chợ lớn 
Đô thị trước khi Pháp xâm lược 
Nhà máy xi- măng Hải Phòng 
Ga Hà Nội ( năm 1900) 
Ngân hàng Đông Dương ( Ngân hàng nhà nước hiện nay) 
Cảng sài gòn 
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam : 
1. Các vùng nông thôn : 
Tiết 48 Bài 29. CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
2. Đô thị phát triển , sự xuất hiện giai cấp , tầng lớp mới : 
- Nhiều đô thị mới xuất hiện và phát triển nhanh . 
Giai cấp , tầng lớp 
Nghề nghiệp 
Thái độ cách mạng 
Tư sản 
Tiểu tư sản thành thị 
Công nhân 
* Bài tập : Hãy hoàn thành bảng thống kê về địa vị kinh tế và thái độ chính trị của các giai cấp , tầng lớp ở Việt Nam sau cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp (1897-1914): 
- Kinh doanh công thương nghiệp . 
 Thỏa hiệp với đế quốc 
- Một bộ phận nhỏ có tinh thần dân tộc . 
- Làm công ăn lương , buôn bán nhỏ . 
- Tích cực tham gia cuộc vận động cứu nước đầu thế kỉ XX 
- Bán sức lao động , làm thuê . 
- Kiên quyết đấu tranh chống giới chủ , đòi cải thiện đời sống . 
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam : 
1. Các vùng nông thôn : 
Tiết 48 Bài 29. CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.(tiếp theo ) 
2. Đô thị phát triển , sự xuất hiện giai cấp tầng lớp mới : 
- Nhiều đô thị mới xuất hiện và phát triển nhanh . 
- Một giai cấp , tầng lớp mới xuất hiện và có địa vị kinh tế và thái độ chính trị khác nhau : 
+ Tư sản 
+ Tiểu tư sản 
+ Công nhân 
* CỦNG CỐ BÀI: 
* Bài tập : Hãy hoàn thành bảng tóm tắt sau cho phù hợp : 
Giai cấp , tầng lớp 
Nghề nghiệp 
Thái độ cách mạng 
Kinh doanh ruộng đất , bóc lột địa tô 
Tay sai của đế quốc 
 Một bộ phận nhỏ có tinh thần yêu nước 
Làm ruộng , nộp tô thuế 
- Sẵn sàng tham gia đấu tranh cách mạng 
Kinh doanh công thương nghiệp 
Thoả hiệp với đế quốc . 
 Một bộ phận nhỏ có tinh thần dân tộc . 
Làm công ăn lương , buôn bán nhỏ 
- Tích cực tham gia các cuộc vận động đầu thế kỉ XX 
Bán sức lao động , làm thuê 
- Kiên quyết đấu tranh chống giới chủ , đòi cải thiện cuộc sống 
Địa chủ phong kiến 
Nông dân 
Tư sản 
Tiểu tư sản 
Công nhân 
Hình 100. Công nhân Việt Nam trong thời kì Pháp thuộc