Bài giảng Lịch sử địa phương Lớp 8 - Yên Bái đất nước, con người

Trường THCS Phù Nham 
PHÒNG GD & ĐT VĂN CHẤN 
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
CÁC THẦY CÔ GIÁO 
CÙNG TOÀN THỂ CÁC 
EM HỌC SINH 
 THAM DỰ TIẾT HỌC 
Người thực hiện: Phạm Quang Hùng 
YÊN BÁI 
ĐẤT NƯỚC, CON NGƯỜI 
Chính trị và hành chính 
Bí thư tỉnh ủy 
Đào Ngọc Dung 
Chủ tịch HĐND 
Hoàng Xuân Lộc 
Chủ tịch UBND 
Hoàng Thương Lượng 
Địa lý 
Tỉnh lỵ 
Thành phố Yên Bái 
Miền 
Đông Bắc 
Diện tích 
6.882,9 km² 
Các thị xã / huyện 
1 thị xã và 7 huyện 
Nhân khẩu 
Số dân • Mật độ 
740.905 người108 người/km² 
Dân tộc 
Việt , Tày , Dao , H'Mông 
Mã điện thoại 
29 
Mã bưu chính 
32 
ISO 3166-2 
VN-06 
Website 
[1] 
Vị trí 
Yên Bái nằm ở vùng Tây Bắc tiếp giáp với Đông Bắc . Phía đông bắc giáp hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang , phía đông nam giáp tỉnh Phú Thọ , phía tây nam giáp tỉnh Sơn La , phía tây bắc giáp hai tỉnh Lai Châu và Lào Cai . 
Hành chính 
Yên Bái bao gồm 01 thành phố, 01 thị xã và 07 huyện: 
Thành phố Yên Bái , được nâng cấp từ thị xã ngày 11 tháng 01 năm 2002; 
Thị xã Nghĩa Lộ , thành lập ngày 15 tháng 05 năm 1995; 
Huyện Lục Yên 
Huyện Mù Cang Chải 
Huyện Trấn Yên 
Huyện Trạm Tấu 
Huyện Văn Chấn 
Huyện Văn Yên 
Huyện Yên Bình 
với tổng số 180 xã, phường, thị trấn. 
Địa hình 
Yên Bái có diện tích tự nhiên 6.882,9 km², nằm trải dọc đôi bờ sông Hồng . 
Địa hình Yên Bái có độ dốc lớn, cao dần từ đông sang tây, từ nam lên bắc, độ cao trung bình 600 mét so với mực nước biển và có thể chia làm hai vùng: vùng thấp ở tả ngạn sông Hồng và lưu vực sông Chảy mang nhiều đặc điểm của vùng trung du; vùng cao thuộc hữu ngạn sông Hồng và cao nguyên nằm giữa sông Hồng và sông Đà có nhiều dãy núi. 
Sông ngòi 
Sông ngòi 
Ngoài hai con sông lớn là sông Hồng và sông Chảy , còn có khoảng 200 ngòi, suối lớn nhỏ và hồ, đầm. Đầu thập niên 1960 , Nga giúp thiết kế hồ Thác Bà là hồ nước nhân tạo có diện tích mặt nước trên 20.000 ha, với khoảng 1.300 đảo lớn nhỏ. Hồ có sức chứa 3–3,9 tỷ m³ nước với mục đích ban đầu là chạy nhà máy thuỷ điện Thác Bà : Công trình thuỷ điện lớn đầu tiên ở Việt Nam. 
Khu vực một suối nước nóng Sơn Thịnh Văn Chấn , Yên Bái 
Khí hậu 
Yên Bái có khí hậu đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, nắng ẩm mưa nhiều, có độ ẩm cao. 
Rừng 
Yên Bái có rừng nhiệt đới , á nhiệt đới và ôn đới trên núi cao. ở đây có gỗ quý pơ-mu sẽ tốt cho sức khỏe và đuổi muỗi nếu làm giường. 
Khoáng sản 
Tài nguyên khoáng sản trữ lượng khá lớn như đá đỏ, sắt, thạch anh, đá fenspat, đá trắng Đông Nam Á . 
Nông nghiệp 
Đất nông nghiệp chiếm gần 10% diện tích tự nhiên, trong đó có cánh đồng Mường Lò rộng 2.300 ha nổi tiếng vùng Tây Bắc với nhiều sản vật có giá trị như: chè , quế , gạo nếp Tú Lệ, cam Lục Yên, nhãn Văn Chấn. 
Dân tộc 
Hiện nay, toàn tỉnh có 740.905 người (điều tra dân số ngày 01/04/2009, gồm 30 dân tộc chung sống. Các dân tộc ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp các địa phương trên địa bàn của tỉnh với những bản sắc văn hoá phong sắc. chan 
Lịch sử 
Yên Bái là một điểm sinh tụ của người Việt cổ, có nền văn hoá nhân bản, thể hiện ở những di vật, di chỉ phát hiện ở hang Hùm (Lục Yên), công cụ bằng đá ở Thẩm Thoóng (Văn Chấn), thạp đồng Đào Thịnh, Hợp Minh (Trấn Yên), trống đồng Minh Xuân (Lục Yên). Nhiều di chỉ khảo cổ được phát hiện, như đền, tháp, khu di tích lịch sử. 
Được thành lập năm 1900 , tỉnh Yên Bái được biết đến qua cuộc Khởi nghĩa Yên Bái của Việt Nam Quốc Dân Đảng vào thượng tuần tháng 2 năm 1930. Lãnh tụ là Nguyễn Thái Học đã bị thực dân Pháp bắt và đem hành quyết bằng máy chém ở Yên Bái cùng 12 đồng đội vào ngày 17 tháng 6 năm 1930. 
Giao thông 
Giao thông ở Yên Bái có hệ thống đường sắt, đường bộ, đường thuỷ. Quốc lộ 2 , 13A , 32 , 37 và 70 chạy qua tỉnh. Thông thương từ Yên Bái đến các tỉnh lân cận của miền Tây Bắc và Việt Bắc ngày càng phát triển nhất là khi hệ thống đường bộ đang tiếp tục được hoàn thiện, tuyến đường sắt Hà Nội - Yên Bái - Lào Cai nối liền tới Côn Minh , Trung Quốc được nâng cấp. 
Đèo Khau Phạ trên Quốc lộ 32 
Đặc sản, lâm thổ sản 
Gạo nếp Tan (Tú Lệ, Văn Chấn) 
Xôi ngũ sắc (Nghĩa Lộ và Văn Chấn) 
Xôi tam sắc (Nghĩa Lộ và Văn Chấn) 
Táo mèo (Mù Căng Chải và Trạm Tấu) 
Chè tuyết (Suối Giàng, Văn Chấn) 
Bưởi Đại Minh 
Cam sành (Lục Yên) 
Nhãn (Văn Chấn) 
Khoai sọ (Lục Yên) 
Quế (Văn Yên) 
Lạp cá (Mường Lò) 
Thịt chó (thành phố Yên Bái) 
Thịt trâu gác bếp (Yên Bái) 
Cá (hồ thủy điện Thác Bà ) 
Cá tiểu bạc (hồ thủy điện Thác Bà ) 
Dế mèn (Mường Lò) 
Pơ mu 
Cải mèo 
Du lịch 
Ruộng bậc thang Mù Căng Chải 
Thủy điện Thác Bà 
Chợ đá quý Lục Yên 
Đền Tuần Quán 
Cánh đồng Mường Lò 
Thác Mơ 
Khu di tích mộ Nguyễn Thái Học nằm trong công viên Yên Hoà - T/P Yên Bái 
Chân dung Nguyễn Thái Học 
lãnh tụ Việt Nam Quốc dân Đảng 
Ruộng bậc thang Mù Cang Chải - Danh thắng cấp quốc gia 
Hồ Thác Bà - Tiềm năng du lịch Yên Bái 
Múa xoè dân tộc Thái - Văn Chấn - Yên Bái 
Giáo dục 
Trong những năm qua, sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh có nhữngì chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả quan trọng. Hệ thống giáo dục và đào tạo được củng cố, phát triển. Quy mô giáo dục tăng nhanh, các cấp học, ngành học từ giáo dục mầm non đến giáo dục đại học, từ giáo dục chính quy đến giáo dục thường xuyên dần hoàn thiện. Công tác đào tạo đã có một số chuyển biến tích cực, đáp ứng một phần nguồn nhân lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện nay toàn ngành đang tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết về đẩy mạnh phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2009 - 2015. Một số trường học có uy tín tại Yên Bái 
Trường CĐSP Yên Bái 
Trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành 
Tuần 35 - Tiết 52: 
LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG YÊN BÁI 
TRONG ĐẤU TRANH CHỐNG CUỘC XÂM LƯỢC VŨ TRANG 
 VÀ ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHÁP 
CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX 
- Quá trình TDP xâm lược tỉnh Yên Bái diễn ra như thế nào? 
I. Cuộc xâm lược vũ trang và sự thiết lập ách thống trị của thực dân pháp ở Yên Bái: 
a. Quá trình xâm lược của TDP ở Yên bái: 
- Tháng 2- 1886 tướng Gia Mông chỉ huy 4 đạo quân 
( khoảng 1000 tên) từ Việt Trì ( Phú Thọ) đánh lên vùng thượng lưu sông Hồng và chiếm Yên Bái. 
- TDP thiết lập đồn bốt khắp tỉnh như Yên Bái, Trái hút, Ngòi Thia, Lục Yên, Cẩm Khê, Văn Bàn, Ngòi Lao. Yên Lương, vĩnh Thụy để càn quét đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân ta. 
- Năm 1900 tỉnh Yên Bái được thành lập bao gồm phủ Trấn Yên, Châu Văn Bàn, châu Văn Chấn, Lục yên, Than Uyên tỉnh lỵ đặt tại làng Yên Bái nên đặt tên là tỉnh Yên Bái. 
- Chính sách về chính trị TDP thực hiện như thế nào? 
b. Những chính sách của TDP: 
 - Về chính trị: 
+ Đứng đầu tỉnh là viên tuần phủ người Việt. Quyết định mọi việc là tên Công sứ người Pháp ở toà Sứ. 
+ TDP thực hiện chính sách "chia để trị" chia rẽ khối đoàn kết các dân tộc. Chúng ra sức mua chuộc tầng lớp trên như phìa, tạo, thổ hào phong kiến làm tay sai. 
+ Dựa vào bọn mật thám, bọn đội lốt tôn giáo phản động phục vụ bộ máy thống trị. 
- Về kinh tế: Duy trì KT phong kiến, vơ vét tài nguyên, sản phẩm... thực hiện chính sách thuế khoá nặng nề. 
- Chính sách về kinh tế TDP thực hiện như thế nào? 
- Ảnh hưởng của các chính sách đối với tình hình KT-XH ở Yên Bái sau CTTG lần I đã có sự phân hoá hình thành tầng lớp, giai cấp mới: 
+ Giai cấp địa chủ, PK. 
+ Giai cấp nông dân 
+ Tầng lớp tiểu tư sản gồm tiểu thương, tiểu chủ, trí thức.. 
+ Giai cấp Tư sản. 
+ Giai cấp công nhân xuất hiện từ năm 1899 đến 1939 có khoảng 500 người. 
- Về văn hoá: thực hiện chính sách "ngu dân" khuyến khích phong tục lạc hậu, mê tín dị đoan... 
+ Mở 6 trường tiểu học ( cao nhất là lớp 3)để đào tạo tay sai. 
- Những tác động do chính sách của TDP đối với tình hình kinh tế- xã hội ở Yên Bái diễn ra như thế nào? 
- Chính sách về Văn hoá của TDP đối với Yên Bái như thế nào? 
II. Phong trào đấu tranh chống cuộc xâm lược vũ trang và ách thống trị của thực dân Pháp từ cuối thế kỷ XIX đến trước năm 1930. 
- PT Cần Vương ở YB diễn ra như thế nào, do ai lãnh đạo? 
- Khởi nghĩa Giáp dần ở YB diễn ra như thế nào, do ai lãnh đạo? 
- PT đấu tranh của nông dân ở YB diễn ra như thế nào? 
+ Phong trào Giáp dần ( 1913-1914) dưới sự lãnh đạo của Triệu Tài lộc, Triệu Tiến Tiên. Diễn ra rộng khắp các huyện Lục Yên, Văn Bàn, Trấn Yên, Bảo Yên... 
+ Phong trào nông dân ở Mông sơn, Nga Quán, Cổ Phúc chống lại chính sách cướp ruộng đất, bắt phu, bắt lính. 
- Đã diễn ra nhiều phong trào đấu tranh quyết liệt như: 
+ Phong trào Cần vương do Nguyễn Quang Bích, Nguyễn Văn Giáp lãnh đạo. Căn cứ là vùng giữa sông Hồng và sông Đà, sông Chảy tiêu diệt hàng trăm tên xâm lược, làm cho TDP không sao bình định được. 
+ Phong trào đấu tranh của công nhân: đòi tăng lương, chống cúp phạt ở các đồn điền, mỏ, xưởng Để Pô chuyển dần sang đấu tranh tự giác... 
=> Kết luận: Những cuộc đấu tranh của nhân dân Yên Bái góp phần làm nên CMT8 ghi thêm vào trang sử truyền thống CM của tỉnh YB. 
- Khởi nghĩa YB năm 1930 diễn ra như thế nào, do ai lãnh đạo? 
+ Khởi nghĩa Yên Bái năm 1930 do Nguyễn Thái Học, Nguyễn Khắc Nhu lãnh đạo. 
- PT đấu tranh của công nhân ở YB diễn ra như thế nào? 
Về nhà: 
- Sưu tầm tư liệu về lịch sử CM Yên Bái?