Bài giảng Lịch sử Khối 7 - Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077) - Nguyễn Thị Lựu

oå . 
a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
 Tại sao LýThường Kiệt chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến để ngăn chặn địch? 
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng 
- Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt 
Phòng tuyến sông Như Nguyệt (sông Cầu ngày nay) trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược (1076 - 1077) của quân và dân nhà Lý được xây dựng với địa thế dựa vào núi, sông, đồng trũng, ruộng lầy kéo dài gần 10 km đường đê qua các xã Tam Giang, Tam Đa huyện Yên Phong đến Thị Cầu thành phố Bắc Ninh. 
Đây là nơi có địa hình tự nhiên lý tưởng cho việc xây dựng phòng tuyến để thực hiện mục tiêu chiến lược đã đề ra. Nó được xây dựng chạy dài từ chân núi Tam Đảo (khoảng Đa Phúc) -sông Cầu đến Vạn Xuân (Phả Lại). Trên đoạn sông này có nhiều chỗ địa thế hiểm trở, đó là những chỗ núi ăn sát bờ sông như núi Nhan Biền hoặc nơi có rừng cây um tùm, qua lại rất khó khăn . ở những chỗ đó, quân và dân Đại Việt không nhất thiết phải đắp lũy, dựng bãi chướng ngại mà có thể tận dụng địa hình để bảo vệ phòng tuyến và ngăn chặn quân địch vượt sông. Phòng tuyến được tập trung xây dựng ở những bến đò, đường giao thông, nơi quân địch có khả năng vượt sông, quan trọng nhất là các địa điểm Như Nguyệt, Thị Cầu, Vạn Xuân – nơi có những bến đò và con đường thuận lợi nhất để quân Tống vượt qua sông Như Nguyệt tiến về Thăng Long. 
Phßng tuyÕn s«ng Như Nguyệt 
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
Những nơi này, Lý Thường Kiệt cho đắp chiến lũy dọc bờ sông, phía ngoài lũy, giáp mặt sông, ông sai đóng cọc tre làm giậu dày mấy tầng. Dưới bãi sông bố trí những hầm chông ngầm. Sông rộng, lũy cao, giậu tre dày, ... tất cả những kiến trúc tự nhiên và nhân tạo đó được tổ chức lại, kết hợp với nhau tạo thành một phòng tuyến kiên cố. 
Cảnh quân ta đóng cọc chuẩn bị phòng tuyến Như Nguyệt 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng noå . 
a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
- Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng 
- Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt 
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta 
L ực lượng quân Tống gồm: 10 vạn bộ binh tinh nhuệ, một vạn ngựa chiến, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy tiến vào nước ta. Một đạo quân do Hoà Mâu dẫn đầu tiếp ứng theo đường biển. 
L­u Kú 
Qu¶ng Nguyªn 
Ung Ch©u 
Vi Thñ An 
Lý KÕ Nguyªn 
 Nam Quan 
T 
h 
© 
n 
C 
¶ 
n 
h 
P 
h 
ó 
c 
S 
. 
C 
Ç 
u 
N 
ó 
i 
T 
a 
m 
§ 
¶ 
o 
L 
ý 
T 
h 
­ 
ê 
n 
g 
K 
i 
Ö 
t 
S 
. 
H 
å 
n 
g 
S 
T 
h 
­ 
¬ 
n 
g 
S 
. 
L 
ô 
c 
N 
a 
m 
V Ạ N XU¢N 
S 
. 
T 
h 
¸ 
B 
× 
n 
h 
Hoàng Kim Mãn 
THĂNG LONG 
Löôïc ñoà khaùng chieán choáng Toáng (1076-1077 ) 
Cuối năm 1076 
Quách Quỳ 
Triệu Tiết 
Hoà Mâu 
(1.1077) 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng noå . 
a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt 
Löôïc ñoà trận chieán tại phòn g tuyến Như Nguyệt (1076 - 1077 ) 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng n ổ a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
- Cuối năm 1076,quân Tống kéo vào xâm lược nước ta 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt 
- Năm 1077, quân ta đánh nhiều trận nhỏ cản bước tiến của giặc ở trên bộ 
- Quân thủy của chúng bị quân Lý Kế Nguyên chặn đánh 10 trận ở vùng ven biển nên không thể hỗ trợ cánh quân bộ 
-Quân Tống phải đóng ở bờ bắc sông Như Nguyệt không thể tiến vào Thăng Long 
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
Quân Tống nhiều lần tấn công phòng tuyến để tiến xuống phía Nam, nhưng bị quân ta đẩy lùi. 
Sau nhiều lần tấn công vào phòng tuyến Như Nguyệt bị thất bại, tình thế quân giặc như thế nào ? 
- Địch chán nản, mệt mỏi, ốm đau chết nhiều. Quách Quỳ ra lệnh: “ Ai bàn đánh sẽ bị chém!” 
Nêu nhận xét của em về lực lượng 
của quân Tống? 
Quân Tống lúc này đã suy yếu 
Đêm ®ªm Lý Th­êng KiÖt cho ng­êi vào ngôi đền nhỏ bên bờ sông ®äc bµi th¬ “thÇn”: 
 “Nam quốc sơn hà Nam đế cư 
 Tiệt nhiên định phận tại thiên thư 
 Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm 
 Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư ” 
T¹m dÞch l à : 
“ Sông núi nước Nam, vua Nam ở 
Rành rành định phận ở sách trời 
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm 
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời ” 
Néi dung cña bµi th¬ nãi g×? Th¸i ®é cña qu©n ta vµ qu©n ®Þch sau khi nghe ®äc bµi th¬ nh­ thÕ nµo? 
Bµi th¬ gièng nh­ mét b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp. 
§Þch hoang mang, lo sî. 
Qu©n ta phÊn khëi h¨ng h¸I tham gia ®¸nh giÆc 
Lý Th­êng KiÖt chñ ®éng tiªu diÖt qu©n Tèng nh­ thÕ nµo? 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng n ổ a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt 
- Một đêm cuối xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào doanh trại của giặc 
S 
« 
n 
g 
T 
h 
­ 
¬ 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
­ 
NguyÖt 
S 
. 
C 
Ç 
u 
S 
. 
L 
ô 
c 
N 
a 
m 
S 
. 
T 
h 
¸ 
i 
B 
× 
n 
h 
§a Phóc 
S 
. 
H 
å 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
Þ 
THĂNG LONG 
Yên Phong 
Lý Thường Kiệt 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng n ổ a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt 
- Một đêm cuối xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào doanh trại của giặc 
* Kết quả: 
- Quân Tống thua to,“ mười phần chết đến năm sáu phần ” 
 - Quách Qùy chấp nhận giảng hòa rút quân về nước 
Thảo luận nhãm: 
Nhãm I,II:  Nªu nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến? 
Vì sao ta đang ở trong thế thắng mà Lý Thường Kiệt lại chủ trương giảng hòa ? 
Nhãm III,IV: 
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt . 
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt 
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta . 
Đảm bảo mối quan hệ bang giao hòa hiếu giữa hai nước sau chiến tranh, không làm tổn thương danh dự của nước lớn, bảo đảm hòa bình lâu dài 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1O76 - 1077) 
 tiÕt 16: : CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG ( 1075-1077) 
1.Khaùng chieán buøng n ổ a.Nguyên nhân 
b. Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt 
* Kết quả: 
 * Nguyên nhân thắng lợi 
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt . 
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt, với cách đánh giặc độc đáo. 
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta . 
* Ý nghĩa : 
 Nhà Tống bỏ mộng xâm lược Đại Việt 
- Nền độc lập, tự chủ của Đại Việt được giữ vững 
Nêu những nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt? 
- Chủ trương “ tiến công trước để tự vệ ” 
- Xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
- Sáng tác bài thơ thần “Nam Quốc sơn hà”,dùng lời thơ để đánh vào tâm lí chiến đấu của giặc 
- Chủ động giảng hòa kết thúc chiến tranh 
Thảo luận: 
Nªu vai trß cña c¸c tï tr­ëng d©n téc Ýt ng­êi trong cuéc kh¸ng chiÕn? 
Đền thờ Lý Thường Kiệt ở Thanh Hóa 
Tượng Lý Thường Kiệt 
Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ghi nhí 
 Sau khi thất bại ở Ung Châu, nhà Tống vô cùng tức tối, tiến hành xâm lược Đại Việt. 
- Nguyên nhân: 
- Nhaø Lyù chuaån b ị kháng chiến: 
+ Lý Thường Kiệt hạ lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng 
+ Xây dựng phòng tuyến ở các vị trí chiến lược và trên sông Như Nguyệt 
- Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt di ễn ra vô cùng quyết liệt : 
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt . 
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt, với cách đánh giặc độc đáo. 
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta 
 Quách Qùy chấp nhận giảng hòa rút quân về nước 
- Kết quả: 
Những bài học rút ra sau cuộc kháng chiến chống Tống ( 1075 – 1077) 
Tinh thần chiến đấu dũng cảm. 
Lòng yêu nước. 
Tinh thần đoàn kết với quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta. 
Tinh thần yêu chuộng hòa bình, chán ghét chiến tranh. 
Củng cố 
1. Quaân Toáng tieán quaân xaâm löôïc nöôùc ta vaøo naêm : 
Ñaàu naêm 1076. 
Cuoái naêm 1076. 
Ñaàu naêm 1077. 
Cuoái xuaân 1077 . 
2.Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào ? 
 a. Thương lượng,đề nghị giảng hòa 
 b. Tổng tấn công , truy kích kẻ thù đến cùng 
 c. Kí hòa ước kết thúc chiến tranh 
3. Chän c¸c c©u sau § óng hoÆc SAI. 
§ 
S 
§ 
1.Phßng tuyÕn Nh ­ NguyÖt ®· chÆn qu©n Tèng l¹i. 
2.Qu©n thuû do TriÖu TriÕt chØ huy ®· bÞ Lý KÕ Nguyªn chÆn ®¸ nh . 
3.Th¸ng 10/1075 qu©n ta chèng Tèng th¾ng lîi trªn phßng tuyÕn Nh ­ NguyÖt . 
4.Bµi th¬”Nam quèc s¬n hµ” do Lý Th­êng KiÖt s¸ng t¸c . 
S 
Kh¸ng chiÕn chèng Tèng 
N¨m 
N¬i diÔn ra c¸c trËn ®¸ nh lín 
KÕt qu ¶ 
Giai ®o¹n thø nhÊt 
Giai ®o¹n thø hai 
LËp b¶ng thèng kª c¸c sù kiÖn chÝnh cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Tèng (1075 - 1077) 
Kh¸ng chiÕn chèng Tèng 
N¨m 
N¬i diÔn ra c¸c trËn ®¸ nh lín 
KÕt qu ¶ 
Ch©u Ung , 
 Ch©u Kh©m , Ch©u Liªm , Thµnh Ung Ch©u 
Giai ®o¹n thø hai 
10/ 
1075 
cuèi xu©n 
1077 
Phßng tuyÕn Nh ­ NguyÖt 
Th¾ng lîi 
Th¾ng lîi 
Giai ®o¹n thø nhÊt 
Dặn dò 
- Học bài cũ,trình bày được diễn biến cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt trên lược đồ 
- Soạn và xem trước bài 12 
S 
« 
n 
g 
T 
h 
­ 
¬ 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
­ 
NguyÖt 
S 
. 
C 
Ç 
u 
S 
. 
L 
ô 
c 
N 
a 
m 
S 
. 
T 
h 
¸ 
i 
B 
× 
n 
h 
§a Phóc 
S 
. 
H 
å 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
Þ 
THĂNG LONG 
Yên Phong 
Lý Thường Kiệt 
Chào tạm biệt 
Chóc c¸c em häc sinh  ch¨m ngoan , häc giái 
KÝnh chóc c¸c thÇy c« gi¸o 
 m¹nh khoÎ, c«ng t¸c tèt