Bài giảng Lịch sử Khối 7 - Bài 14, Phần 2: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên thế kỉ XIII - Lê Chí Tuất

t thúc thắng lợi . 
Bài 14:  ba lÇn kh¸ng chiÕn  chèng qu©n x©m l­ỵc M«ng Nguyªn ( thÕ kØ XIII) ( Tiếp theo ) 
II. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG 
QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN ( 1285 ) 
1. ÂM MƯU XÂM LƯỢC CHAM-PA VÀ ĐẠI VIỆT CỦA NHÀ NGUYÊN. 
1. ÂM MƯU XÂM LƯỢC CHAM-PA VÀ ĐẠI VIỆT CỦA NHÀ NGUYÊN. 
Câu hỏi : 
Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Champa và Đại Việt nhằm mục đích gì ? 
Trả lời : 
Vua Nguyên thực hiện âm mưu xâm lược Cham -pa và Đại Việt để làm cầu nối xâm lược và thôn tính các nước ở phía nam Trung Quốc . 
1. ÂM MƯU XÂM LƯỢC CHAM-PA VÀ ĐẠI VIỆT CỦA NHÀ NGUYÊN. 
Câu hỏi : 
Tại sao quân Nguyên đánh Champa trước khi đánh Đại Việt ? 
Lược đồ quân Nguyên xâm lược Champa và Đại Việt 
Kế hoạch của vua 
Hốt Tất Liệt là cho quân 
 đánh Champa trước 
để làm bàn đạp 
 tấn cơng vào phía nam 
Đại Việt , phối hợp 
với cánh quân của 
Thốt Hoan từ Trung 
Quốc đánh vào phía 
Bắc 
Lược đồ quân Nguyên xâm lược Champa và Đại Việt 
1283 hơn 1 vạn quân 
Nguyên cùng hơn 300 
chiến thuyền do tướng 
Toa Đơ chỉ huy xâm 
lược Champa . Quân 
dân Champa đã anh 
dũng chiến đấu , cuối 
cùng quân Nguyên phải 
rút về cố thủ ở phía 
bắc để chờ phối hợp 
đánh Đại Việt . 
2. NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN. 
Câu hỏi : 
Nhà Trần đã chuẩn bị như thế nào 
để kháng chiến chống quân Nguyên ? 
 Vua Trần Nhân Tơng triệu tập hội nghị các vương hầu , quan lại ở Bình Than 
( Chí Linh – Hải Dương ) để bàn kế đánh giặc . 
Tại đây . Trần Quốc Toản vì nhỏ tuổi nên khơng được dự hội nghị . Trần Quốc Toản tức giận quân xâm lược Nguyên đến nổi tay quả cam bĩp nát lúc nào khơng hay biết . Khi về nhà , đã huy động gia nơ và thân thuộc hơn 1000 người , làm binh khí , đĩng chiến thuyền và may cờ đề 6 chữ vàng : ‘’ phá cường địch , báo hồng ân ’’ ( phá giặc mạnh , báo ơn vua ) 
2. NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN. 
Câu hỏi : 
Nhà Trần đã chuẩn bị như thế nào 
để kháng chiến chống quân Nguyên ? 
 Vua Trần Nhân Tơng cử Trần Quốc Tuấn làm Quốc cơng tiết chế - chỉ huy cuộc kháng chiến . 
Ơng soạn bài hịch tướng sĩ để động viên tinh thần chiến đấu của quân đội . 
2. NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN. 
Câu hỏi : 
Nhà Trần đã chuẩn bị như thế nào 
để kháng chiến chống quân Nguyên ? 
Trả lời : 
 Đầu 1285 mở hội nghị Diên Hồng mời các bậc phụ lão 
cĩ uy tín trong cả nước về Thăng Long để bàn cách 
đánh giặc . 
Trong hội nghị Diên Hồng , khi vua Trần Nhân Tơng hỏi kế đánh giặc , ‘’ các phụ lão đều nĩi là nên đánh , muơn người cùng lời như một ’’ 
2. NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN. 
Câu hỏi : 
Theo em , hội nghị Diên Hồng cĩ tác dụng như thế nào 
 đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến ? 
Trả lời : 
 Trong hội nghị các bậc phụ lão là những người cĩ uy tínđều kiên quyết đánh giặc thì khi về quê họ sẽ động viên con em mình hăng hái lên đường đánh giặc , thể hiện quyết tâm trên dưới một lịng , triệu người như một sẽ quyết tâm đánh giặc để tiêu diệt kẻ thù . 
Nhà Trần tổ chức tập trận lớn ở Đơng Bộ Đầu rồi chia quân đĩng giữ những nơi hiểm yếu . 
Cả nước được lệnh sẵn sàng đánh giặc . 
QuyÕt chèng giỈc Nguyªn 
Quân sĩ đều thích vào cánh tay hai chữ ‘’ Sát Thát ’’ ( giết giặc Mơng Cổ ) 
 câu hỏi : 
Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần ? 
Trả lời : 
- Trần Quốc Toản căm thù giặc bĩp nát quả cam mà khơng hay biết . 
- Trong Hội nghị Diên Hồng các phụ lão đều nĩi là “ Nên đánh ”. 
- Quân sĩ thích lên cánh tay hai chữ “ Sát Thát ” ( giết giặc Mơng Cổ ) 
3. DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ CUỘC KHÁNG CHIẾN. 
- Diễn biến : 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Cuối 1/1285 khoảng 30 vạn quân Nguyên do Thốt Hoan cùng A Lí Hải Nha chỉ huy từ Quảng Tây theo đường Lạng Châu tràn vào xâm lược Đại Việt . 
 Ở Vân Nam tướng Naxirut Đin chỉ huy quân tiến xuống Đại Việt 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
 Tướng Trần Nhật Duật đĩng quân tại Thu Vật ( Yên Bái ) đã cho quân chặn đánh rồi rút lui . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
 Vua Trần Nhân Tơng và Trần Quốc Tuấn tổ chức một số trận đấu chặn đánh giặc , rồi cho quân lui về Vạn Kiếp ( Chí Linh , Hải Dương ) 
Nghe tin quân của Trần Quốc Tuấn khơng chặn được giặc , phải lui quân , vua Trần lo lắng , bỏ cả ăn cơm , vội vã đi thuyền đến gặp và hỏi Quốc Tuấn : thế giặc mạnh , giết hại nhân dân tàn bạo , cĩ nên hàng giặc khơng . Trần Quốc Tuấn trả lời : ‘’ Nếu bệ hạ 
( vua ) muốn hàng giặc thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng ’ 
 ( Đại Việt sử kí tồn thư ) 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Quân Thốt Hoan tập trung một lực lượng lớn tấn cơng vào Vạn Kiếp . Trước thế giặc mạnh , quân Trần lui về Thăng Long, nhân dân Thăng Long thực hiện lệnh ‘’ Vườn khơng nhà trống ’’ để đánh giặc . Quân giặc kéo vào Thăng Long. Quân ta rút về Thiên Trường . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Quân Thoát Hoan kéo vào chiếm Thăng Long trống vắng , không giám đóng quân trong thành , chúng phải dựng doanh trại ở phía bắc sông Nhị ( sông Hồng ) 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Toa Đô được lệnh từ Champa đánh ra Bố Chính , Trần Nhật Duật và Trịnh Đình Toản chống cự không nổi , Toa Đô chiếm Nghệ An. Trần Quang Khải tăng viện nhưng không kịp , Toa Đô tiến ra Bố Vệ Thanh Hóa , nhân dân cùng nổi dậy đánh giặc . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
3/1285 Thoát Hoan đánh xuống Thiên Trường , Toa Đô tiến quân ra bắc tạo thành thế gọng kìm hòng tiêu diệt quân chủ lực của ta và bắt sống toàn bộ đầu não kháng chiến . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Trần Quốc Tuấn rút lui thật tài tình , ông cho quân xuống phía đông các lộ ven biển rồi vượt biển vào Thanh Hóa để củng cố lực lượng , chuẩn bị cho cuộc phản công tiêu diệt địch . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Bị thất bại trong âm mưu bắt sống vua Trần và tiêu diệt quân chủ lực của ta , Thoát Hoan rút về Thăng Long chờ tiếp viện , quân giặc rơi vào tình thế bị động lại thiếu lương thực trầm trọng . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
5/1285 lợi dụng thời cơ , quân Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi ... Và tiến vào giải phóng Thăng Long. 
TÂY KẾT 
HÀM TỬ 
CHƯƠNG DƯƠNG 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Quân giặc hốt hoảng tháo chạy , bị quân Trần phục kích chặn đánh , nhiều tên bị giết . 
Thoát Hoan chui vào ống đồng bắt lính khiêng và chạy thoát về nước . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Tướng Naxi rút Đin cũng tìm đường chạy về Vân Nam, qua huyện Phù Ninh thì bị quân Hà Đặc chặn đánh . 
Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên (1285) 
Quân Trần chặn đánh 
Quân Trần rút lui 
Quân Trần tiến cơng 
Quân Nguyên tiến đánh 
Quân Nguyên rút chạy 
Tại Tây Kết 24/61285 vua Trần đem quân chặn đánh giết chết hàng vạn quân giặc , tướng Toa Đô bị chém đầu 
3. DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ CUỘC KHÁNG CHIẾN. 
- Diễn biến : 
- Kết quả : 
Câu hỏi : 
Em có nhận xét gì về 
 kết quả cuộc kháng chiến 
lần thứ hai chống quân Nguyên ? 
 Trả lời : 
 Quân dân nhà Trần đã đánh tan tành 50 vạn 
quân Nguyên . 
 Đất nước sạch bóng quân xâm lược , cả dân tộc ca khúc 
 khải hoàn . 
Câu hỏi : 
Cho biết cách đánh giặc của nhà trần trong cuộc kháng chiến 
lần thứ hai chống quân Nguyên ? 
Cách đánh giặc đúng đắn sáng tạo của nhà Trần : 
Trước thế giặc mạnh , ta chủ động vừa chặn giặc vừa 
rút lui để bảo toàn lực lượng và thực hiện kế hoạch 
‘’ vườn không nhà trống‘’chờ thời cơ để phản công 
tiêu diệt giặc . 
Hướng dẫn học ở nhà 
- Học bài , trả lời các câu hỏi trong SGK. 
 Chuẩn bị bài 14 Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên ( thế kỉ XIII ). 
Phần III cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên ( 1287-1288 ) 
+ Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt . 
+ Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ . 
+ Chiến thắng Bạch Đằng . 
 CHÚC CÁC EM SỨC KHOẺ 
 HỌC GIỎI