Bài giảng Lịch sử Khối 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX

 p th ầ n 
Khi xa , khi l ạ i nh ư g ầ n 
Khi ch ơ i h ó a th ậ t , khi Đô ng l ạ i Đ o à i ” 
Khi gi ả c ác h l à m trai th ợ g ặ t 
Khi d ấ u m ì nh gi ả b ắ t t ô m c u a 
L à m cho gi ặ c ph ả i xa c ơ ... 
 ( V è T á n Thu ậ t ) 
0 
Tiªu biÓu cho tinh thÇn ® Êu tranh bÊt khuÊt cña nh©n d©n B¾c K× 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
- Lãnh đạo : 
 Phạm Bành , Đinh Công Tráng 
“ C ó ch à ng C ô ng Tr á ng h ọ Đ inh 
D ự ng lu ỹ Ba Đì nh ch ố ng đá nh gi ặ c T â y 
C ơ m ư u d ũ ng l ượ c ai t à y 
Chẳ ng qu ả n đê m ng à y v ì n ước lo toan ” 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
- Lãnh đạo : 
 Phạm Bành , Đinh Công Tráng 
- Địa bàn hoạt động : 
 Thượng Thọ , Mậu Thịnh , 
 Mỹ Khê ( Nga S ơ n - Thanh Hóa ) 
L ượ c đồ c ă c c ứ Ba Đì nh 
T¹i sao cuéc khëi nghÜa 
 mang tªn Ba §× nh ? 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
“ Lệnh cho dân chúng chặt tre 
Chẻ nan đan sọt , nhặt về cho nhanh 
Kéo quân đến đóng Ba Đình 
Đ à o h à o , đắp ụ, can thành tứ vi”. 
L ượ c đồ c ă c c ứ Ba Đì nh 
- Điểm mạnh : Vị trí cứ điểm Ba 
 Đình , án ngữ đường số 1, có 
 thể tiếp tế lương thực , vũ khí từ 
 biển vào , có lợi cho phòng thủ 
 chiến đấu . 
- Điểm yếu : Dễ bị cô lập , khó 
 khăn khi rút lui nếu bị tấn công . 
Quan sát Công sự phòng thủ Ba 
 Đình , em hãy cho biết những 
 điểm mạnh , điểm yếu của cứ 
 điểm này ? 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
- Lãnh đạo : 
 Phạm Bành , Đinh Công Tráng 
- Địa bàn hoạt động : 
 Thượng Thọ , Mậu Thịnh , 
 Mỹ Khê ( Nga S ơ n - Thanh Hóa ) 
- Chiến thuật đánh giặc : 
 Phòng thủ 
L ượ c đồ c ă c c ứ Ba Đì nh 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
“ Tr ô ng ra d ã y ph ố hai h à ng 
Đồ n đâ y c ó ti ế ng m ộ t ch à ng cai Mao* 
Ng ườ i n à y th ậ t đấ ng anh h à o 
Qu â n d ư n ă m v ạ n , ng ườ i cao b ằ ng vời 
B ì nh y ê n v ẫ n th ườ ng xu ố ng ch ơ i 
Đế n ng à y lo ạ n l ạ c tr ấ n n ơ i c ử a r ừ ng ”. 
L ượ c đồ v ị tr í M ã Cao 
C ă n c ứ Ba Đì nh 
C ă n c ứ M ã Cao do H à Văn Mao chỉ huy 
2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887) 
- Lãnh đạo : 
 Phạm Bành , Đinh Công Tráng 
- Địa bàn hoạt động: 3 làng 
 Thượng Thọ , Mậu Thịnh , 
 Mỹ Khê ( Thanh Hóa ) 
- Chiến thuật đánh giặc : 
 Phòng thủ 
- Lực lượng : 
 Người Kinh , người Thái , người 
 Mường ... 
- Diễn biến : 
 Cuộc chiến đấu quyết liệt từ 
 tháng 12-1886 đến 1-1887 
- Ý nghĩa : 
 Tiêu biểu cho tinh thần đấu 
 tranh bất khuất của nhân dân 
 Thanh Hóa . 
L ượ c đồ c ă c c ứ Ba Đì nh 
- Bµi häc kinh nghiÖm:CÇn biÕt lîi dông ® Þa h×nh , ® Þa vËt tr¸nh thñ hiÓm mét n¬i 
- KÕt qu ¶: Cuéc khëi nghÜa thÊt b¹i 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
- Lãnh đạo : 
 Phan Đì nh Ph ù ng 
Phan Đì nh Ph ù ng (1847-1895) 
“ Khen thay Cao Th ắ ng t à i to 
L ấ y ngay s ú ng gi ặ c v ề cho th ợ r è n 
Đê m ng à y t ỉ m ỉ m ở xem 
L ạ i th ê m c ó c ả độ i Quy ê n c ú ng t à i 
X ưở ng trong cho ch í x ưở ng ngo à i 
Th ợ r è n cao t ỉ nh đề u m ờ i h ộ i c ô ng 
S ú ng ta ch ế t ạ o v ừa xong 
Đ em ra m à b ắ n n ức l ò ng th ắ m thay 
B ắ n cho ti ệ t gi ố ng qu â n T â y 
C ậ y nhi ề u s ú ng ố ng phen n à y h ế t khoe .” 
 ( V è Quan Đì nh ) 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
- Lãnh đạo : 
 Phan Đì nh Ph ù ng 
 Cao Th ắ ng 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
- Lãnh đạo : 
 Phan Đì nh Ph ù ng , Cao Th ắ ng 
- Địa bàn hoạt động : 
 4 t ỉ nh : Thanh H ó a , ngh ệ An, 
 H à T ĩ nh , Qu ả ng B ì nh 
- C ă n c ứ ch í nh : 
 Vô Quang ( H ươ ng Kh ê - H à T ĩ nh ) 
- Chiến thuật đánh giặc : 
 Du k íc h , v ậ n độ ng chi ế n 
- Di ễ n bi ế n : 
+ 1885-1888: th ờ i k ỳ t ổ ch ức , 
hu ấ n luy ệ n , x â y d ự ng c ô ng s ự , 
r è n đúc v ũ kh í . 
+ 1 888-1895 : th ờ i k ỳ chi ế n đấ u . 
L ượ c đồ kh ở i ngh ĩ a H ươ ng Kh ê 
H ƯƠNG KHÊ 
( Tõ ® Çu n¨m 1889, nghÜa qu©n ® Èy m¹nh ho¹t ® éng vµ liªn tôc më réng c¸c cuéc tËp kÝch,®Èy lïi nhiÒu cuéc hµnh qu©n cµn quÐt cña ® Þch 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
L ượ c đồ kh ở i ngh ĩ a H ươ ng Kh ê 
TH À NH H À T Ĩ NH 
H ƯƠNG KHÊ 
THANH CH ƯƠ NG 
* KÕt qu ¶: Tõ cuèi n¨m 1893 lùc l­îng nghÜa qu©n bÞ hao mßn.Cao Th¾ng hi sinh ( th¸ng 10/1893). 
- Trong mét trËn ®¸ nh ¸c liÖt , Phan §× nh Phïng hy sinh (28/12/1895), nh÷ng thñ lÜnh cuèi cïng r¬i vµo tay giÆc 
V Ụ QUANG 
Phan Đình Phùng khóc thương người anh hùng trẻ tuổi 
CaoThắng , hi sinh khi mới 29 tuổi (1893). 
“ C ó ch í kh ô ng th à nh , anh h ù ng đã mất . 
Ch ư a th ắ ng đã ch ế t , ý tr ờ i ra sao ? 
C ô ng mu ố n l ậ p n ê n , g õ m á i * n ặ ng th ề tr ừ gi ặ c n ước 
Vi ệ c kh ô n t í nh tr ước , l ê n y ê n ** nay th ấ y v ắ ng ng ườ i .” 
* Đ i ể n t íc h “ g õ m á i ”. 
** Đ i ể n t íc h “ l ê n yê n ” 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
Phan Đì nh Ph ù ng (1847-1895) 
B à i th ơ tuy ệ t m ệ nh c ủ a Phan Đình Phùng 
“ Nhung tr ườ ng v â ng m ệ nh đã m ườ i đô ng 
V ũ l ượ c c ò n ch ư a l ậ p đượ c c ô ng 
D â n đói k ê u tr ờ i , xao x ác nh ạ n , 
Qu â n gian ch ậ t đấ t , r ộ n r à ng ong 
Ch í n l ầ n xa gi á non s ô ng c ác h 
B ố n b ể nh â n d â n n ước l ửa h ồ ng 
Tr ác h nhi ệ m c à ng cao c à ng n ặ ng g á nh 
T ướ ng m ô n ri ê ng th ẹ n m ặ t anh h ù ng ” 
 B ả n d ị ch c ủ a Tr ầ n Huy Li ệ u 
 Th ơ v ă n y ê u n ước th ế k ỷ X IX 
“ Ô ng ch ế t r ồ i , nh ư ng b ọ n Ph á p v ẫ n kh ô ng tha , ch ú ng qu ậ t m ộ ô ng l ê n , đố t x ác v à cho đ em v ứ t đ i . Ng ườ i ta b á o th ù c ả ng ườ i đã n ằ m y ê n d ướ i m ộ ”. ( Tr ầ n D â n Ti ê n ) 
3 . Khởi nghĩa H ươ ng Kh ê (188 5 -18 95 ) 
- Lãnh đạo : 
 Phan Đì nh Ph ù ng , Cao Th ắ ng 
- Địa bàn hoạt động : 4 t ỉ nh 
 Thanh H ó a , ngh ệ An, 
 H à T ĩ nh , Qu ả ng B ì nh 
- C ă n c ứ ch í nh : V ô Quang ( H ươ ng Kh ê - H à T ĩ nh ) 
- Chiến thuật đánh giặc : 
 Du k íc h , v ậ n độ ng chi ế n 
- Di ễ n bi ế n : 
 + 1885-1888: 
 + 1 888-1895: 
- Ý ngh ĩ a : 
 Là cu ộ c kh ở i ngh ĩ a ti ê u bi ể u 
 nh ấ t trong phong tr à o C ầ n 
 v ươ ng . 
 Cu ộ c kh ở i ngh ĩ a H ươ ng Kh ê th ấ t b ạ i c ũ ng đá nh d ấ u phong tr à o C ầ n v ươ ng k ế t th úc trong c ả n ước . 
 Cu ộ c kh ở i ngh ĩ a H ươ ng Kh ê đá nh d ấ u b ước ph á t tri ể n cao nh ấ t c ủ a phong tr à o C ầ n v ươ ng d ướ i s ự l ã nh đạ o c ủ a c ác v ă n th â n , s ĩ phu y ê u n ước . 
 Em h·y nªu vÞ trÝ vai trß cña cuéc khëi nghÜa H­¬ng Kh ª? 
+V×: KÐo dµi h¬n 10 n¨m , dµi nhÊt trong c¸c cuéc khëi nghÜa CÇn V­¬ng 
+ § Þa bµn réng kh¾p 4 tØnh trung bé 
+ C¨n cø réng lín kh¾p vïng nói 4 tØnh c¨n cø chÝnh H­¬ng Kh ª, cßn cã nhiÒu c¨n cø kh¸c 
+ ChuÈn bÞ t­¬ng ® èi chu ®¸o: cã thÓ chÕ t¹o ®­ îc sóng tr­êng , tÝch tr ÷ l­¬ng th¶o , ®µo ®¾p c«ng sù liªn hoµn 
+ §¸ nh nhiÒu trËn næi tiÕng 
T¹i sao ? 
 Khëi nghÜa thÊt b¹i 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
* Căn cứ Yên Thế 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
Bắc Giang 
* Căn cứ Yên Thế 
Bắc Giang 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
* Căn cứ Yên Thế 
Yªn thÕ – B¾c Giang 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
* Căn cứ Yên Thế 
- Nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Bắc Giang . 
- Có nhiều ngả thông với miền thượng du sau lưng và đồng bằng trước mặt . 
- Là vùng trung du đất đồi , cây cối rậm rạp , địa hình hiểm trở , khí hậu khắc nghiệt 
Bắc Giang 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
* Căn cứ Yên Thế 
Lược đồ : Căn cứ Yên Thế 
Bên trong căn cứ Yên Thế 
 N«ng d©n Yªn ThÕ bÞ rªn xiÕt d­íi ¸ ch thèng trÞ cña ®Õ quèc vµ phong kiÕn . 
 4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ ( 1884 - 1913) 
* Nguyªn nh©n 
- Thùc d©n Ph¸p b×nh ® Þnh , chiÕm ® Êt . 
* Căn cứ Yên Thế 
- Do truyÒn thèng yªu n­íc cña nh©n d©n ta . 
4. Khëi nghÜa Yªn ThÕ (1884-1913) 
* Căn cứ Yên Thế 
* Nguyên nhân 
Thời gian 
Ho¹t ® éng chñ yÕu 
1884-1892 
1893-1908 
1909-1913 
- Hoạt động riêng lẻ , chưa có sự thống nhất . 
- Vừa chiến đấu , vừa xây dựng cơ sở . 
- Hai lần giảng hòa với Pháp . 
- Pháp tấn công lên Yên Thế , sát hại thủ lĩnh . Khởi nghĩa tan rã . 
* Diễn biến 
Hải Phòng 
NghÜa qu©n Yªn ThÕ bÞ b¾t 
L­îc ®å: Khëi nghÜa Yªn ThÕ 
C Ủ NG C Ố B À I H Ọ C 
- Phong trµo CÇn V­¬ng gåm nh÷ng cuéc khëi nghÜa h­ëng øng chiÕu CÇn V­¬ng víi môc ® Ých gióp vua cøu n­íc , h­ëng øng lëi kªu gäi cña triÒu ®× nh . Cßn phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ nh»m môc ® Ých chèng chÝnh s¸ch c­íp bãc vµ b×nh ® Þnh qu©n sù cña thùc d©n Ph¸p , c¸c xãm lµng cña n«ng d©n tõ c¸c n¬i tô häp vÒ n­¬ng nhê lÉn nhau ®Ó sinh sèng vµ chèng l¹i c¸c thÕ lùc ®e do¹ tõ bªn ngoµi , hä tù m×nh ® øng lªn ®Ó b¶o vÖ cuéc sèng cña m×nh , ®ã lµ phong trµo mang tÝnh tù ph¸t(tÝnh chÊt tù vÖ ) cña n«ng d©n . V× thÕ kh«ng thÓ xÕp phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ vµo phong trµo CÇn V­¬ng . 
Nªu nh÷ng ® iÓm kh¸c nhau gi÷a phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ vµ phong trµo CÇn V­¬ng 
+ Giống nhau: 
 a, ..................................................................... ... 
.......................................................................... ... 
 Nh÷ng kh¸c biÖt 
 Cần Vương 
 Yên Thế 
Thời gian 
b 
c 
Mục tiêu 
d 
e 
Lãnh đạo 
g 
h 
.... 
Bµi tËp 1 : So s¸nh cuéc khëi nghÜa Yªn ThÕ víi phong trµo CÇn V­¬ng . 
+ Khác nhau : 
Nhãm 1 
Nhãm 2 
Nhãm 3 
Nhãm 4 
+ Gi è ng nhau: 
- § Òu thÓ hiÖn tinh thÇn yªu n­íc cña nh©n d©n ta . 
- H×nh thøc : § Òu lµ khëi nghÜa vò trang . 
- KÕt qu ¶: § Òu bÞ thùc d©n Ph¸p ®µn ¸p. 
 Nh÷ng 
kh¸c biÖt 
 CÇn V­¬ng 
Yªn ThÕ 
 T hời gian 
 1885 - 189 6 
1884 - 1913 
 Mục tiêu 
Gióp vua cøu n­íc . 
Chèng Ph¸p , b¶o vÖ cuéc sèng tù do. 
 Lãnh đạo 
V¨n th©n , sÜ phu yªu n­íc . 
Nh÷ng n«ng d©n kiÖt xuÊt , tµi n¨ng , cã uy tÝn . 
+ Kh¸c nhau : 
Bµi tËp 1 : So s¸nh cuéc khëi nghÜa Yªn ThÕ víi phong trµo CÇn V­¬ng . 
Bµi tËp2: 
* ¤ ng lµ nh©n vËt chÝnh cña bé phim : “ Thñ lÜnh ¸o n©u ”. 
* BiÖt danh cña « ng lµ: “ Hïm thiªng Yªn ThÕ ”. 
¤ ng lµ ai ? 
Hoàng Hoa Thám 
LÔ héi t¹i ® Òn thê Hoµng Hoa Th¸m (B¾c Giang ) 
MËt m· lÞch sö 
Bµi häc kÕt thóc 
Xin ch©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh 
Chóc c¸c thÇy c« vµ c¸c em 
m¹nh khoÎ - h¹nh phóc 
Chóc héi gi¶ng thµnh c«ng rùc rì