Bài giảng Lịch sử Khối 8 - Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX - Lê Thị Minh Thu

8 
- Nghĩa quân lo tổ chức huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí và tích trữ lương thảo 
Vụ Quang - Ngàn Trươi là hai dóy nỳi cao, nằm xen giữa cỏc khu đầm lầy, sụng suối và những cỏnh rừng rậm rạp ở phớa tõy bắc huyện Hương Khờ, tỉnh Hà Tĩnh. Từ đõy cú ba đường bộ: Một đường chạy xuống phớa nam, nối liền với Thượng Bồng - Hạ Bồng, Trựng Khờ - Trớ Khờ và tiếp tục xuụi về tỉnh lỵ Hà Tĩnh; một đường ngược lờn phớa bắc, nối với dóy nỳi Đại Hàm và một đường chạy sang phớa đụng, thụng sang Lào 
. Sau này, chớnh Phan Đỡnh Phựng trong một bài thơ cảm tỏc khi thắng trận đó viết về vựng nỳi Vụ Quang - Ngàn Trươi như sau: 
“Non rất cao, mà nỳi rất xanh,Nỳi xanh linh hiểm giỳp cho mỡnh.Nếu khụng, bờn ớt bờn nhiều thế.Sao đến đầu khe đó hoảng kinh”. 
- Địa bàn hoạt động trải khắp các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình 
- Lực lượng nghĩa quân được chia làm 15 quân thứ. Mỗi quân thứ có từ 100 đến 500 người 
- Chế tạo được súng trường theo mẫu súng của Pháp 
Sỳng ta, chế được vừa xong Đem ra mà bắn nức lũng lắm thay Bắn cho tiệt giống quõn Tõy Cậy nhiều sỳng ống phen này hết khoe . 
Tuần 26 - Tiết 45 
Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong 
 những năm cuối thế kỉ XIX 
 ( Tiết 3 ) 
I, Cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành huế. vua hàm nghi ra " chiếu cần vương" 
II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào cần vương 
1. khởi nghĩa ba đình (1886-1887) 
2. Khởinghĩa bãi sậy ( 1887-1892) 
3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 - 1895) 
a. Lãnh đạo: 
* Phan Đình Phùng :(1847 - 1895) 
* Cao Thắng: ( 1864- 1893 ) 
b. Lực lượng: 
-Đông đảo quần chúng nhân dân 
c. Căn cứ, địa bàn hoạt động 
- Vùng núi Vụ Quang, Ngàn Trươi huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh 
d.Diễn biến: 
Từ 1885 đến 1895 
* Giai đoạn 1 : Từ 1885 đến 1888 
- Nghĩa quân lo tổ chức huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí và tích trữ lương thảo 
* Giai đoạn 2: Từ 1888 đến 1895 
- Là thời kì chiến đấu của nghĩa quân. Dựa vào vùng rừng núi hiểm trở có sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ, nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc hành quân càn quét của địch 
Chiến đấu bằng những hình thức phong phú như công đồn, chặn đường tiếp tế, dùng hầm chông cạm bẫy để tiêu diệt địch 
+ Trận Hương Sơn tháng 12 năm 1889 
+Trận Đồng Thái năm 1892 
+ Trận Trường Sim năm 1892 
- Tiêu biểu nhất là trận chiến thắng Vũ Quang ngày 26 tháng 10 năm 1894 tại sông Ngàn Sâu ( Vũ Quang - Hà Tĩnh ) dùng kế sa nang úng thuỷ của Hàn Tín xưa tiêu diệt hàng trăm tên giặc gây cho chúng sự thất bại nặng nề nhất. 
- TDP đã tập trung binh lực xây dựng hệ thống đồn bốt dày đặc để bao vây cô lập nghĩa quân. 
- Mở nhiều cuộc tấn công quy mô vào căn cứ Ngàn Trươi, nơi đóng đại bản doanh của nghĩa quân. 
- Ngoài ra thực dân pháp còn sai tên Việt gian Nguyễn Thân đem quân đến hỗ trợ và dùng khâm sai Hoàng Cao Khải người cùng quê với PĐP viết thư dụ dỗ 
- Cuối năm 1895, địch tiến cụng dữ dội vào khu căn cứ, nghĩa quõn phải di chuyển quanh ba địa điểm: Vụ Quang, Giăng Màn và Nỳi Quạt. Hầu như khụng nơi nào nghĩa quõn ở yờn được vài ba ngày, vỡ địch bao võy, truy lựng rỏo riết. 
=> Đến tháng 12 năm 1895 trong một trận giao chiến ác liệt với địch ở núi quạt, PĐP bị thương nặng và đã anh dũng hi sinh 
Theo nhà nghiờn cứu Đào Trinh Nhất, trước khi mất, cụ Phan Đỡnh Phựng đó sắp đặt mọi việc, dặn dũ cỏc tướng sau khi cụ qua đời khụng được tiếp tục chiến đấu mà phải đầu hàng để trở về cuộc sống bỡnh thường, và để lại một bài thơ tuyệt mệnh với những cõu chứa chan cảm khỏi: 
Làm trong khi sắp mất 
Nhung trường võng mệnh, trải mười đụng, 
Chiến sự nay cũn tớnh chửa xong! 
Dõn đúi kờu trời tan ổ nhạn, 
Quõn thự chật đất dậy đàn ong. 
Chớn trựng thỏnh chỳa nơi quờ lạ, 
Bốn bể nhõn dõn chốn lửa nồng. 
Trỏch vọng càng cao càng mệt nhọc, 
Tướng mụn những thẹn với anh hựng. 
 “ (Nguyờn văn chữ Hỏn-Bản dịch của GS Lờ Thước).Trước khi cụ nhắm mắt, tiếng khúc vang trời, hàng chục tướng sĩ tự vẫn theo chủ tướng, một số người quỏ xỳc động đó kiệt sức chết theo. Mặc dự kẻ thự võy hóm rất gắt gao, song cỏc tướng sĩ vẫn tổ chức một tang lễ trang trọng.Để uy hiếp Phan Đỡnh Phựng, kẻ thự đó bắt giam anh trai và quật mồ mả tổ tiờn lờn, song Phan Đỡnh Phựng khụng hề khuất phục nờn chỳng đó sỏt hại anh trai cụ là Phan Đỡnh Thụng và huỷ hoại hài cốt tổ tiờn cụ. 
Khu mộ của cụ Phan tại Tựng Ảnh (Đức Thọ - Hà Tĩnh) 
Tuần 26 - Tiết 45 
Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong 
 những năm cuối thế kỉ XIX 
 ( Tiết 3 ) 
I, Cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành huế. vua hàm nghi ra " chiếu cần vương" 
II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào cần vương 
1. khởi nghĩa ba đình (1886-1887) 
2. Khởinghĩa bãi sậy ( 1887-1892) 
3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 - 1895) 
a. Lãnh đạo: 
* Phan Đình Phùng :(1847 - 1895) 
* Cao Thắng: ( 1864- 1893 ) 
b. Lực lượng: 
-Đông đảo quần chúng nhân dân 
c. Căn cứ, địa bàn hoạt động 
- Vùng núi Vụ Quang, Ngàn Trươi huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh 
d.Diễn biến: 
Từ 1885 đến 1895 
* Giai đoạn 1 : Từ 1885 đến 1888 
- Nghĩa quân lo tổ chức huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí và tích trữ lương thảo 
* Giai đoạn 2: Từ 1888 đến 1895 
- Là thời kì chiến đấu của nghĩa quân. Dựa vào vùng rừng núi hiểm trở có sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ, nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc hành quân càn quét của địch 
e. Kết quả: 
- Sau khi Phan Đình Phùng mất cuộc khởi nghĩa duy trì thêm một thời gian nữa rồi tan rã. 
* Nguyên nhân thất bại 
+Từ 1895, nghĩa quân Hương Khê gặp nhiều khó khăn về lực lượng và người chỉ huy 
+Thực dân Pháp lại dùng các thủ đoạn tàn ác và âm mưu hiểm độc 
* ý nghĩa lịch sử: 
Cuộc khởi nghĩa HKtuy thất bại nhưng vẫn được coi là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương 
+ Nêu cao tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất đấu tranh chống giặc ngoại xâm của tầng lớp sĩ phu văn thân và nhân dân lao động 
sự thất bại của khởi nghĩa Hương Khê đánh dấu kết thúc của phong trào Cần Vương. 
Hoạt động nhóm 
? Vì sao nói Khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương? 
- Nói Khởi nghĩa Hk là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương vì: 
+ Lãnh đạo khởi nghĩa phần lớn là văn thân các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh. 
+ Thời gian tồn tại: 10 năm. 
+ Quy mô rộng lớn, phân bố trên địa bàn nhiều tỉnh. Có trình độ tổ chức cao. Có sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ 
+ Tính chất ác liệt, chiến đấu cam go, vừa chống Pháp, vừa chống triều đình phong kiến bù nhìn. lập được nhiều chiến công vang dội 
Đáp án 
luyện tập 
Bài 1: Hãy rút ra những đặc điểm chủ yếu của các cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần Vương? 
Ten cuộc KN 
Thời gian 
Lãnh đạo 
Căn cứ 
Quy mô hđ 
pt tác chiến 
K/n Ba Đình 
1886 -1887 
Phạm Bành, Đinh Công tráng 
Ba làng Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mĩ Khê tỉnh Thanh Hoá 
Nhỏ hẹp 
Phòng thủ 
K/n Bãi Sậy 
1883-1892 
Nguyễn Thiện Thuật 
Vùng Bãi Sậy,tỉnh Hưng Yên 
Lan rộng bốn tỉnhBắc Ninh, Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình 
Đánh du kích 
K/n Hương Khê 
1885-1895 
Phan Đình Phùng, Cao Thắng 
Ngàn Trươi, Vũ Qang tỉnh Hà Tĩnh 
Rộng lớn, trải khắp các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình 
Đánh du kích, đánh vận động, công đồn 
Bài 2: Từ đó em có nhận xét gì về các phong trào này? 
- Các phong trào tuy tồn tại ngắn hay dài nhưng đều thất bại 
- Thiếu một lực lãnh đạo có đầy đủ năng lực 
- Khủng hoảng về đường lối, bị chi phối bởi tư tưởng phong kiến, lấy cái dũng để trả nợ nước đền ơn vua của kẻ trượng phu, không phát triển thành cuộc kháng chiến toàn dân, toàn quốc 
- ngọn cờ Cần Vương đã lạc hậu 
- Các phong trào thiếu sự liên kết chặt chẽ với nhau . 
Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương? 
- Hạn chế của ý thức hệ pk chỉ đáp ứng được một phần nhỏ yêu cầu trước mắt là yêu cầu dân tộc. Còn vê thực chất không đáp ứng một cách triệt để yêu cầu khách quan của sự phát triển xã hội cũng như nguyện vọng sâu sắc của nhân dân là muốn thoát khỏi sự bóc lột của phong kiến tiến lên một xã hội tốt đẹp hơn 
- Hạn chế của những người lãnh đạo: Chiến đấu mạo hiểm, phiêu lưu chưa tính đến kết quả lâu dài. Chiến lược, chiến thuật còn sai lầm, thiếu liên hệ với nhau khi thất bại dễ sinh ra bi quan chán nản, không tin vào thắng lợi. 
* ý nghĩalịch sử của phong trào Cần Vương? 
+ Nêu cao tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất đấu tranh chống giặc ngoại xâm của tầng lớp sĩ phu văn thân và nhân dân lao động. 
? Nêu ý nghĩa của phong trào Cần Vương trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc. 
- Học bài theo nội dung bài học 
- Đọc trước bài 27. 
- Tìm hiểu và sưu tầm tài liệu về cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế. 
Củng cố dặn dò 
Tuần 26 - Tiết 45 
Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong 
 những năm cuối thế kỉ XIX 
 ( Tiết 3 ) 
I, Cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành huế. vua hàm nghi ra " chiếu cần vương" 
II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào cần vương 
1. khởi nghĩa ba đình (1886-1887) 
2. Khởinghĩa bãi sậy ( 1887-1892) 
3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 - 1895) 
a. Lãnh đạo: 
* Phan Đình Phùng :(1847 - 1895) 
* Cao Thắng: ( 1864- 1893 ) 
b. Lực lượng: 
-Đông đảo quần chúng nhân dân 
c. Căn cứ, địa bàn hoạt động 
- Vùng núi Vụ Quang, Ngàn Trươi huyện Hương Khê tỉnh Hà Tĩnh 
d.Diễn biến: 
Từ 1885 đến 1895 
* Giai đoạn 1 : Từ 1885 đến 1888 
- Nghĩa quân lo tổ chức huấn luyện, xây dựng công sự, rèn đúc vũ khí và tích trữ lương thảo 
* Giai đoạn 2: Từ 1888 đến 1895 
- Là thời kì chiến đấu của nghĩa quân. Dựa vào vùng rừng núi hiểm trở có sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ, nghĩa quân đã đẩy lui nhiều cuộc hành quân càn quét của địch 
e. Kết quả: 
- Sau khi Phan Đình Phùng mất cuộc khởi nghĩa duy trì thêm một thời gian nữa rồi tan rã. 
* Nguyên nhân thất bại 
+Từ 1895, nghĩa quân Hương Khê gặp nhiều khó khăn về lực lượng và người chỉ huy 
+Thực dân Pháp lại dùng các thủ đoạn tàn ác và âm mưu hiểm độc 
Xin chân thành cảm ơn 
 Chúc hội thi thành công rực rỡ