Bài giảng Lịch sử Lớp 10 - Tiết 30, Bài 27: Ông già và biển cả

Tr©n träng chµo ®ãn c¸c thÇy c« gi¸o tíi dù giê lÞch sö líp 10ATiết 30 – Bµi 27(Trích)ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ1954Huy chương giải Nô-ben +Yêu nhiên nhiên hoang dại,thích phiêu lưu mạo hiểm+Đại chiến I,II ông làm phóng viên mặt trận, viết báoLối sống giản dị của nhà văn* Suốt cuộc đời ước mơ “viết một áng văn xuôi giản dị và trung thực về con người”.*-Tác phẩm tiêu biểu :- Về tiểu thuyết :+ Mặt trời vẫn mọc (1926)+ Giã từ vũ khí (1929)+ Chuông nguyện hồn ai (1940)- Về truỵên ngắn :+ Tập truyện ngắn: Trong thời đại của chúng ta (1925)+ Ông già và biển cả (1952)-Tác phẩm : “Ông già và biển cả” (1952)a-Tóm tắt truyện :-Chuyện kể về ông lão Xan-ti-a-gô 74 tuổi, thường đánh cá ở vùng nhiệt lưu, suốt tám mươi tư ngày liền không bắt được con cá nào-Thế rồi, một mình ra khơi, ông đi thật xa.I- T ìm hiểu chungÔNG LÃO THẢ 4 DÂY CÂUNgày thứ tám mươi lăm, có một con cá kiếm đã cắn câu .-Suốt ba ngày hai đêm, lão phải vật lộn với nó, cuối cùng lão đã chiến thắng, rồi đưa cá vào bờ . -Đàn cá mập kéo đến, rỉa thịt cá kiếm, lão phải tiếp tục đương đầu với đàn cá dữ. Nhưng khi đưa được con cá vào bờ, nó chỉ còn lại một bộ xương khổng lồ .Tảng băng trôi ( 3 phần nổi, 7 phần chìm)II- Đọc - hiểu đoạn trích :-Vị trí đoạn trích: 	+Nằm ở phần cuối truyện. -Tóm tắt đọan trích:+Kể lại việc ông lão Xan-ti-a-gô đuổi theo và bắt được con cá kiếm -Bố cục : Có thể chia đoạn trích làm hai phần.Phần 1: “Từ đầubồng bềnh theo sóng”: Diễn biến cuộc chinh phục con cá kiếm của ông lãoPhần 2 : “còn lại”: Hành trình trở về của ông lão.1-Vẻ đẹp của cá kiếm : 	*Vẻ đẹp cá kiếm qua các vòng lượn :-Mặt trời mọc lần thứ ba, con cá bắt đầu lượn vòng.-Hình ảnh của những vòng lượn được lặp đi lặp lại nhiều lần: “Vòng tròn lớn” ; “Con cá đã quay tròn, ..nhưng con cá chậm rãi lượn vòng và hai giờ sau” “vòng tròn hẹp dần”.Những cố gắng cuối cùng, nhưng hết sức mãnh liệt của con cá, tìm cách thoát khỏi sợi dây câu của ông lão .Hết tiết 1Thị giácXúc giác -Qua những vòng lượn của con cá .+Vòng tròn lớn (xa)Vòng tròn nhỏ dần (gần)-Áp lực của sợi dây, rất nặng-Sự bung vẫy của con cá.-Cảm giác đau đớn nơi bàn taycảm nhận qua gián tiếp--Đến vòng thứ ba thấy concá, một con cá khổng lồ.“Cái đuôi lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn, thân hình đồ sộcánh vi xếp lại, bộ vi to sụ bên sườn xoè rộng”-Thân hình và cái đuôi đượcđặc tả sự đồ sộ to lớn .nhìn thấy trực tiếp con mồiVẻ đẹp dũng mãnh và mạnh mẽ của con cá được cảm nhận từ gián tiếp đến trực tiếp (từ xúc giác đến thị giác), từ xa đến gần, cảm nhận từng bộ phận đến toàn thể......cảm nhận qua tưởng tượng và suy nghĩ-Con cá mang vẻ đẹp biểu tượng của thiên nhiên rất kiêu hùng, kì vĩ. Cảm nhận của ông lão	*Vẻ đẹp của cá kiếm qua cảm nhận của ông lão :Ông lão Xan-ti-a-gôCon cá kiếm Sự đấu trí của ông lão với cá kiếmĐó là một cuộc chiến bền bỉ, của hai đối thủ ngang tài, ngang sức, cuộc dấu không chỉ cần sức lực mà còn cần sự khôn khéo, điêu luyện tài trí. Nghệ thuật săn bắt cá trên đại dương của một ngư phủ lành nghề2. Cuộc đấu của trí của ông lão với con cá:	*Diễn biến:-Khi con cá cắn câu, nó lồng lộn kéo thuyền đi, cố tìm cách thoát khỏi sự bủa vây của ông lão.-Khi bắt đầu thấm mệt, nó bắt đầu bơi chậm rãi, nhưng vẫn cố gắng tìm cách thoát khỏi sợi dây,lượn thành vòng tròn.-Khi bị lao đâm dường như nó không chấp nhận cái chết,..nhưng phái đành chấp nhận thất bại.-Ông lão giữ yên sợi dây trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, -Khi dây chùng ông lão thu dây vào rất nhẹ nhàng. Ông lão thu dần sợi dây vào để áp sát cá kiếm, tìm cơ hội để giết nó, lúc buông, lúc kéo rất nhịp nhàng cho tới khi vòng dây thu hẹp, con cá bắt đầu xuất hiện.-Ông lão dùng lao, “vận hết sức bình sinh phóng lao vào con cácá , và cuối cùng cũng giết được nóVẻ đẹp của cá kiếm trước khi chết :Dường như nó không chấp nhận cái chết , phóng vút lên , phô hết tầm vóc khổng lồ và sứcmạnh . Sau khi bắt được con cá Trước khi bắt được con cá. Những lời độc thoại của ông lão Qua những lời độc thoại, thể hiện thái độ của ông lão, ta nhận thấy: quan hệ giữa ông lão và con cá kiếm rất phức tạp .+Người đi săn và con mồi (người đi câu với con cá được câu)+Quan hệ giữa hai kì phùng địch thủ (cân tài ,cân sức..)+Quan hệ giữa hai người bạn, cảm thông chia sẻ+Quan hệ ứng xử giữa con người và môi trường cảm nhận của ông lão ở nhièu góc độ khác nhau, sự chuyển màu gốc sang màu bạc, đó là sự chuyển biến từ ước mơ sang hiện thực, khi nó khôngcòn xa vời, vì thế nó không còn đẹp và huy hoàng như trước.	*Thái độ của ông lão đối với con cá kiếm :-Quyết tâm bắt bằng được con cáLão nói: “Mình phải dốc hết sức”Lão nói : “Phải cố gắng cầm cự”-“Tao chưa bao giờ thấy ai hùng dũng duyên dáng, bình tĩnh cao thượnghơn mày, người anh em ạ”Lão nói : - “Ta là lão già mệt mỏi. Nhưng ta đã giết con cá này người anh em của ta ”“Lão không thể tin vào kích thước của nó. Da chuyển từ màu gốc, màu tía ánh bạc sang màu trắng bạcSự cảm thông đối với con cá Biểu tượng sức mạnh của thiên nhiên : hùng vĩ , kiêu hùng Vẻ đẹp của cá kiếm được nhìn ở nhiều góc độ khác nhau:3-Hình tượng của ông lão :Ông lão đã chiến thắng cá kiếmNiềm tin, ý chí và nghị lựcTay nghề điêu luyện, nhiều kinh nghiệm .-Ông luôn tin vào bản thân “hãy giữCho đầu luôn tỉnh táo”,trí tuệ..-Vượt khó khăn, thiếu thốn nơi biển cả : ăn tôm sống, cá sống, uống từng ngụm nước dè sẻn, bàn tay của ông đã bị sợi dây cắt nát Cách chinh phục con cá qua các vòng lượn của nó, ông cảm nhận qua xúc giác,thị giác để cuối cùng ra đòn quyết định để đánh bại nó “đâm đúng vào tim”Cuộc chiến giữa ông lão và con cá kiếm là cuộc chiến của hai đối thủ được xem là “Kì phùng địch thủ”.Từ đó, khẳng định vẻ đẹp của ông lão và cá kiếm.là biểu tượng cho trí tuệ con người chinh phục sức mạnh của thiên nhiên .	*Vẻ đẹp trí tuệ, sức mạnh của con người trước thiên nhiên:	*Vẻ đẹp của con người trước thách thức tiềm ẩn của thiên nhiên:+ “Bắt được con cá lão cứ nghĩ là chỉ có trong giấc mơ, nhưng khi thấy con cá tung mình lên khỏi mặt nước, lơ lửng bất động trong không trung trước lúc rơi xuống thì lão chắc chắn nó là sự thật ”Con cá là biểu tượng ước mơ đẹp mà cả đời của lão tìm kiếm . + Nhưng khi đưa con cá vào bờ một “một tiếng đồng hồ sau con cá mập đầu tiên tấn công”. Con người luôn đối mặt với những kẻ thù vô hình, khôn lường ngoài suy đoán và dự liệu. Cuộc sống mưu sinh của con người luôn phải đối mặt với những khó khăn thách thức, khó khăn ấy ngày càng quyết liệt hơn. Đòi hỏi con người phải chấp nhận và có ý chí vượt qua.Tác giả miêu tả vẻ đẹp cá kiếm , cũng nhằm đề cao vẻ đẹp của con người .4. Nghệ thuật: -Ngôn ngữ : Ngôn ngữ có sự kết hợp giữa người dẫn chuyện và ngôn ngữ trực tiếp của nhân vật : Độc thoại nội tâm và đối thoại hướng đến cá kiếm.. +Lão nghĩ : (độc thoại nội tâm ) 24 lần , trước khi giết cá kiếm là 15 lần, sau khi giết cá kiếm 9 lần tâm trạng, và những suy nghĩ của ông lão..+Lão nói lớn (18 lần) kể cả lần lão hứa  ngôn từ đối thoại (thực chất nó là lời độc thoại), ông lão phân thân như nói với chính mình, để tìm nguồn động viên, vượt qua thử thách, gian nan -Văn tả kết hợp với kể, tạo ra nhiều “khoảng trống” :+Ví dụ khi tả sợi dây câu : “Thế rồi sợi dây câu thoát đi mất []có thể hiểu thêm là : Lão sợ sợi dây đứt nên buông dây ra+Hay là : “..con cá là vận may của ta ..” ta hiểu thêm là : “ông lão đã vượt qua được vận rủi..” thể hiện hàm súc, ngắn gọn . Giúp người đọc như trực tiếp chứng kiến sự việc, và bình luận về tác phẩm. -Xây dựng biểu tượng: đối lập, tương đồng rất độc đáo.(cá kiếm và ông lão )Nguyên lý sáng tác “tảng băng trôi” trong đoạn trích, theo em đã tạo ra ý nghĩa biểu tượng nào?-ông lão: biểu tượng cho người lao động có khát vọng cao cả, đẹp đẽ và chính đáng đã đạt được.-Biển cả: BT môi trường lao động bí ẩn, kỳ vĩ, nhiều khó khăn, đòi hỏi con người phải khám phá và vượt qua mọi khó khăn, thách thức đó.-Con cá kiếm: BT thành quả lao động, ước mơ người lao động khi thành hiện thực, dĩ nhiên đạt được nó không phải dễ dàng.-Con cá mập: BT cho các thế lực phá hoại thành quả của người lao động, những khó kăn thử thách mới con người phải đối mặt, tiếp tục đấu tranh bảo vệ. *Chủ đề đoạn trích : Thông qua hình tượng ông lão quật cường, mưu trí đã chiến thắng con cá kiếm bằng kĩ năng và tay nghề điêu luyện, tác giả gửi gắm niềm tin lớn lao vào con người . Trong bất kì hoàn cảnh nào “Con người có thể gặp những khó khăn, thách thức nhưng cần phải có ý chí, nghị lực để vượt qua”.Ghi nhớ : (Sgk) Luyện tập và củng cố:Tại sao có thể đánh giá văn bản vừa học tiêu biểu cho nguyên lí “Tảng băng trôi” của Hê-minh-uê ? Chọn các câu sau :A-Kết hợp ngôn ngữ kể và tả.B-Miêu tả đối thoại và độc thoại nội tâm.C-Lối viết đơn giản, dung dị hai hình tượng ông lão và cá kiếm nhiều tầng nghĩa.D-Cả A-B-C.Xin trân trọng cảm ơn. Kính chúc các thầy, cô giáo luôn mạnh khoẻ!Ông già và con cá kiếm