Bài giảng Lịch sử Lớp 7 - Bài 13: Nước Đại Việt ở thế kỉ XIII - Nguyễn Thị Kim Huế

TRƯỜNG THCS T HẠNH BÌNH 
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ 
Môn : Lịch Sử - Lớp 7a4 
GVTH: Nguyễn Thị Kim Huế 
KIỂM TRA MIỆNG 
1. Những sự kiện nào chứng tỏ giáo dục thời Lý bước đầu phát triển ? 
2. Dựa vào những bức tranh sau , em hãy nêu tên các công trình tiêu biểu thời Lý ? Qua đó nhận xét về kiến trúc và điêu khắc thời Lý ? 
Hình 1 
Hình 2 
Hình 3 
H1: Chùa Một Cột 
H3: Tượng Phật A- di-đà 
H2: Hình rồng thời Lý 
CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN 
(Thế kỉ XIII - XIV) 
BÀI 13: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII ( Tiết 1) 
 I. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP 
CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN 
(Thế kỉ XIII - XIV) 
BÀI 13: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII ( Tiết 1) 
I. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP 
1. Nhà Lý sụp đổ 
? Em hãy cho biết tình hình nhà nước phong kiến ở thế kỉ XII? 
- Cuối thế kỉ XII, nhà Lý suy yếu, chính quyền không chăm lo đời sống nhân dân, quan lại ăn chơi sa đọa. 
Bấy giơ ̀ nhà vua vẫn cư ́ tiến hành mọi việc thô ̉ mộc không ngừng , nghe nói ngoài kinh thành có giặc cướp , cũng gia ̉ vơ ̀ làm ngơ đê ̉ bưng bít đi , chỉ ham thích của cải . Các bầy tôi ( quan lại ) đều bắt chước , tranh nhau bán quan buôn ngục , ngoài ra không còn nghi ̃ đến việc gì ”. 
( Khâm định Việt sư ̉ thông giám cương mục ) 
- Kinh tế khủng hoảng, mất mùa, dân li tán. 
? Việc làm trên của vua quan nhà Lý đã dẫn đến những hậu quả gì ? 
? Trước tình hình đó nhà Lý đã làm gì? 
- Nhà Lý dựa vào thế lực của họ Trần để dẹp loạn. 
- Tháng 12 năm Ất Dậu ( đầu năm 1226), Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh 
=> Nhà Trần thành lập 
Néi dung chÝnh lêi chiÕu cña vua Lý Chiªu Hoµng trong lÔ nh­êng ng«i cho TrÇn C¶nh : 
“ Hä Lý ta v©ng mÖnh cao s¸ng tõ trªn trêi cã bèn biÓn . C¸c vua Lý tr­íc ®©y ®· kÕ tiÕp nhau lµm vua h¬n hai tr¨m n¨m , ch¼ng may gÆp vËn gian tru©n , giÆc c­íp næi lªn nh ­ ong , nh©n d©n khæ së , ® iªu ® øng . Th­îng hoµng m¾c bÖnh , kh«ng cã ng­êi nèi dâi , trÉm buéc ph¶i v©ng chØ lµm vua . TrÉm xÐt thÊy ng«i b¸u träng ®¹i mµ trÉm lµ ®µn bµ ph¶i g¸nh v¸c viÖc n­íc trêi giao cho trong sù n¬m níp lo sî , nh ­ s¾p sa xuèng vùc s©u . NghÜ sao t×m ®­ îc ng­êi tµi , ® øc ®Ó gióp ® ì c«ng viÖc quèc gia . Duy chØ cã TrÇn C¶nh lµ ng­êi t­ chÊt ®ñ vÎ , uy nghi ®­ êng hoµng , thùc lµ bËc qu©n tö . V× vËy , trÉm nh­êng ng«i b¸u cho TrÇn C¶nh ®Ó chèng ® ì cho giang s¬n buæi gian nguy nµy . VËy rÊt mong TrÇn C¶nh ® ång lßng hîp søc , dÑp yªn lo¹n l¹c, cøu vít d©n sinh , ®Ó cïng h­ëng th¸i b×nh ”. 
Triều Lý được thành lập tư ̀ cuối năm 1009 trải qua 9 đời vua tồn tại trong 215 năm : 
- Lý Thái TỔ (1009-1028): 18 năm 
- Lý Thái Tông (1028-1054): 26 năm 
- Lý Thánh Tông (1054-1072) : 18 năm 
- Lý Nhân Tông (1072-1127) : 55 năm 
- Lý Thần Tông (1128-1138) : 10 năm 
- Lý Anh Tông (1138-1175) : 37 năm 
- Lý Cao Tông (1175-1210) : 34 năm 
- Lý Huệ ̣ Tông (1210-1224): 14 năm 
- Lý Chiêu Hoàng (1224-1225): 1 năm 
CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN 
(Thế kỉ XIII - XIV) 
BÀI 13: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII ( Tiết 1) 
I. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP 
2. Việc xây dựng bộ máy quan lại và tổ chức đơn vị hành chính 
? Sau khi lên nắm chính quyền, nhà Trần đã làm gì ? 
Bộ máy quan lại được tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền, gồm 3 cấp: 
 triÒu ® ì nh 
 c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh trung gian tõ lé, phñ, huyÖn , ch©u 
 cÊp hµnh chÝnh c¬ së lµ x·. 
? Bộ máy quan lại thời Trần được tổ chức như thế nào ? 
Dẹp yên rối loạn, xây dựng lại bộ máy nhà nước. 
 Đặt thêm một số cơ quan như Quốc sử viện, Thái y viện...và một số chức quan mới như: Hà đê sứ, Khuyến nông sứ, Đồn điền sứ. 
 C¶ n­íc chia l¹i thµnh 12 lé 
? Em có nhận xét gì về tổ chức hệ thống quan lại thời Trần ? 
=> Tổ chức bộ máy quan lại và các đơn vị hành chính được hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn. 
Th¸I th­îng hoµng 
vua 
®¹i thÇn 
Quan v¨n 
Quan vâ 
C¸c chøc quan 
C¸c c¬ quan 
Quèc 
Sö 
ViÖn 
Th¸I 
Y 
ViÖn 
T«n 
Nh©n 
Phñ 
Hµ 
§ª 
Sø 
KhuyÕn 
N«ng 
Sø 
§ ån 
§ iÒn 
Sø 
12 Lé 
( Ch¸nh phã An phñ sø ) 
phñ 
(Tri phñ ) 
Ch©u , huyÖn 
(Tri ch©u , tri huyÖn ) 
X· 
(X· quan ) 
CÊp chÝnh quyÒn 
 trung ­¬ ng 
( TriÒu ®× nh ) 
CÊp ®¬n vÞ 
hµnh chÝnh 
trung gian 
CÊp ®¬n vÞ 
hµnh chÝnh 
C¬ së 
SƠ ĐỒ BỘ MÁY NHÀ NƯ ỚC THỜI TRẦN 
CẤP ĐƠN VỊ 
HÀNH CHÍNH 
TRUNG GIAN 
CẤP HÀNH CHÍNH CƠ SỞ 
12 LỘ 
( Chánh , phó An phủ sứ ) 
PHỦ 
( Tri phủ ) 
HUYỆN, CHÂU 
( Tri huyện , Tri châu ) 
XÃ 
( Xã quan ) 
CẤP 
TRIỀU 
ĐÌNH 
QUAN VĂN 
( N gười họ Trần ) 
QUAN VÕ 
( Người họ Trần ) 
VUA 
THÁI THƯỢNG H ÒANG 
CÁC CƠ QUAN 
Quốc 
Sử 
Viện 
Thái 
Y 
Viện 
Thẩm hình viện 
CÁC CHỨC QUAN 
Hà 
Đê 
Sứ 
Khuyến 
Nông 
Sứ 
Đồn điền 
Sứ 
Vua 
( Th¸i Th­îng Hoµng ) 
Quan văn 
( Hä TrÇn ) 
Quan vâ 
( Hä TrÇn ) 
C¸c c¬ quan 
C¸c chøc quan 
Quèc sö 
viªn 
Th¸i 
y 
viªn 
T«n nh©n phñ 
Hµ ®ª 
sø 
KhuyÕn n«ng sø 
đ ån ® iÒn sø 
12 lé 
( Ch¸nh , phã An phñ sø ) 
Phñ 
(Tri phñ ) 
Ch©u , huyÖn 
(Tri ch © u tri huyÖn ) 
X· 
(X· quan ) 
Vua 
Quan v aê n 
Quan võ 
24 lé , phñ 
(Tri phñ , tri ch©u ) 
HuyÖn 
H­¬ng , X· 
S¥ Ñ å Bé M¸Y NHµ N¦íC THêI TRÇN 
S¥ Ñ å Bé M¸Y NHµ N¦íC THêI lý 
? So với bộ máy nhà nước thời Lý , thời Trần có gì giống và khác ? Nhận xét ? 
Nhà Lý 
Nhà Trần 
Khác nhau 
 Vua 
 Quan đại thần 
 + Quan văn 
 + Quan võ 
Cả nước chia làm 24 lộ 
Thực hiện chế độ Thái thượng hoàng . 
Các chức quan đại thần do người họ Trần nắm giữ . 
Đặt thêm một số cơ quan và chức quan để trông coi sản xuất . 
- Cả nước chia làm 12 lộ . 
Giống nhau 
Đều tổ chức theo chế độ quân chủ trung ương tập quyền . 
Nhận xét : Bô ̣ máy nhà nước thời Trần hoàn chỉnh , chặt che ̃ hơn thời Lý,chế độ tập quyền thời Trần được củng cố hơn . Điều này chứng tỏ nhà Trần quan tâm tới nhiều mặt của đất nước . Năng lực quản lý của nhà Trần được nâng cao . 
CHƯƠNG III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN 
(Thế kỉ XIII - XIV) 
BÀI 13: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỈ XIII ( Tiết 1) 
I. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP 
1. Nhà Trần được thành lập 
2. Việc xây dựng bộ máy quan lại và tổ chức đơn vị hành chính 
3. Luật pháp thời Trần 
? Nhà Trần đã làm gì để củng cố hệ thống pháp luật ? 
- Ban hành bộ luật mới “ Quốc triều hình luật ”. 
? Em hãy s o sánh Hình Luật thời Trần với bộ Hình Thư thời Lý ? 
- Bộ “Quốc triều hình luật” thời Trần cũng giống như bộ Hình Thư thời Lý nhưng đượ c bổ sung thêm : 
+ Pháp luật xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản 
+ Quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất. 
? Vậy c ơ quan thi hành luật pháp thời Trần được củng cố như thế nào ? 
- Cơ quan pháp luật được tăng cường và hoàn thiện . 
- Đặt cơ quan Thẩm hình viện để xử kiện . 
QUỐC TRIỀU HÌNH LUẬT 
Tội phản bội lại triều đình bị bị xử nặng nhất , nói chung là phải chết . 
 Chế độ tư hữu được bảo vệ nghiêm . Người nợ không trả được nợ sẽ bị bắt giam cho đến khi nào trả hết nợ mới được tha . 
 Quốc triều hình luật quy định giết người phải đền mạng . Người phạm tội nặng sẽ bị đày đi cày 3 mẫu ruộng công , bị thích vào mặt 6 chữ . Người phạm tội nhẹ thì bị bắt đi làm cỏ và thích 4 chữ vào mặt . 
 Ăn trộm bị trừng phạt rất nặng . Người trộm cắp lần đầu sẽ bị đánh 80 trượng , và sau đó bị thích vào mặt 2 chữ “ phạm đạo ”. Đồ vật bị mất thì người trộm phải đền lại gấp 9 lần , nếu không đền đủ thì vợ con của người trộm sẽ bị bắt làm nô lệ . Nếu còn tái phạm trộm lần 2 thì bị chặt tay chân . Nếu trộm lần 3 thì bị khép vào tội chết . 
 Vua đi thăm các địa phương 
1. Nhà Trần được thành lập như thế nào 
Việc nhà Lý dựa vào họ Trần để chống lại các cuộc nổi loạn đã tạo điều kiện và thời cơ cho họ Trần . 
Qua cuộc hôn nhân giữa Trần Cảnh và Lý Chiêu Hoàng . 
Dựa vào sự ủng hộ của nhân dân . 
Tổng kết 
2. M oät cheá ñoä ñaëc bieät chæ coù ôû trieàu nhaø Traàn : 
a. Cheá ñoä laäp Thaùi töû sôùm . 
b. Cheá ñoä Thaùi thöôïng hoaøng . 
c. Cheá ñoä laäp nhieàu hoaøng haäu . 
3. Ñieàn vaøo choã troáng : 
Boä luaät thaønh vaên ñaàu tieân cuûa nöôùc ta laø . ñöôïc vieát döôùi thôøi  
Ñeán thôøi Traàn , ban haønh boä luaät môùi goïi laø  
.. 
So vôùi phaùp luaät thôøi Lyù , phaùp luaät thôøi Traàn  
.. 
Boä hình thö 
Lyù 
Quoác trieàu 
cöôøng vaø hoaøn thieän hôn . 
hình luaät 
Ñöôïc taêng 
n 
Ầ 
r 
t 
A 
h 
n 
À 
u 
Ê 
c 
h 
n 
Ả 
v 
Ầ 
g 
r 
o 
n 
l 
r 
n 
i 
I 
y 
i 
H 
T 
C 
Ệ 
Ý 
h 
Trß ch¬i « ch ÷ 
Mét tõ gåm 8 ch ÷ c¸i . §©y lµ tªn thËt cña vÞ vua ® Çu tiªn thuéc triÒu TrÇn . 
2. Tªn vÞ vua cuèi cïng cña triÒu ®¹i Lý gåm 12 ch ÷ c¸i . 
3. Tªn mét c¬ quan chuyªn coi ch÷a bÖnh trong cung vua , gåm 9 ch ÷ c¸i . 
4. Tªn mét ng­êi cã c«ng khëi dùng sù nghiÖp hä TrÇn , gåm 9 ch ÷ c¸i . 
5. Tªn bé luËt cña nh µ TrÇn gåm 17 ch ÷ c¸i . 
6.Tªn mét chøc quan ® øng ® Çu c¸c Ch©u , gåm 7 ch ÷ c¸i 
7.Mét tõ gåm 12 ch ÷ c¸i , § ã lµ tªn c¬ quan chuyªn xÐt xö c¸c vô kiÖn c¸o ? 
t 
h 
Ầ 
n 
Ủ 
Đ 
Ộ 
T 
h 
Ì 
r 
i 
c 
h 
i 
n 
Ì 
h 
u 
Ề 
q 
u 
Ố 
c 
T 
Ậ 
u 
l 
v 
h 
Ẩ 
M 
t 
n 
i 
Ệ 
t 
t 
u 
Nh µ TrÇn 
H 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP 
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy : 
 + Hoïc vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK 
 + Trình baøy laïi kieán thöùc ñaõ hoïc . 
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo : 
 + Ñoïc tröôùc vaø traû lôøi caâu hoûi baøi 13 “ Nöôùc Ñaïi Vieät ôû theá kæ XIII ( tt ) ” 
 + Trình baøy kieán thöùc veà quaân ñoäi vaø kinh teá thôøi Traàn . 
 + Sö taàm tranh aûnh , taøi lieäu coù lieân quan tieát hoïc 
XIN CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ 
VÀ CÁC EM HỌC SINH !