Bài giảng Lịch sử Lớp 7 - Bài 21: Ôn tập chương IV

 Tiết 45 
 Bài 21 
 Ôn tập chương IV 
ĐẠI VIỆT THỜI Lấ SƠ (THẾ KỈ XV - ĐẦU THẾ KỈ XVI) 
Đây là cuộc kháng chiến đơn lẻ, không có sự tham gia của nhân dân, nhà Hồ chưa biết dựa vào dân để làm nên sức mạnh chiến thắng kẻ thù. Đất nước rơI vào tay giặc Minh nhưng cuộc khởi nghĩa của quý tộc Trần vẫn còn tiếp diễn. 
Đây là cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi, cuộc khởi nghĩa bước đầu vô cùng gian nan vất vả nếm mật nằm gai song nghĩa quân được nhân dânn ủng hộ đẫ đánh đuổi quân thù ra khỏi bờ cõi, đất nước hoàn toàn độc lập. 
Đây là thời kì ổn định và phát triển của đất nước (đặc biệt là thời Lê Thánh Tông). Thời kì này đã để lại cho dân tộc những thành tựu đáng ghi nhớ. 
 So sánh thời Lê sơ với thời Lý – Trần trên các lĩnh vực: 
1. Bộ máy nhà nước 
2. Đặc điểm nhà nước 
3. Luật pháp 
4. Kinh tế 
5. Xã hội 
6. Văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật 
TháI thượng hoàng 
vua 
đại thần 
Quan văn 
Quan võ 
Các chức quan 
Các cơ quan 
Quốc 
Sử 
viện 
TháI 
Y 
Viện 
Tôn 
Nhân 
phủ 
Hà 
đê 
Sứ 
Khuyến 
Nông 
Sứ 
Đ ồn 
đ iền 
Sứ 
12 Lộ 
( Chánh phó An phủ sứ ) 
phủ 
(Tri phủ ) 
Châu , huyện 
(Tri châu , tri huyện ) 
Xã 
(Xã quan ) 
 thời Lê sơ 
thời Trần 
- So sánh bộ máy nhà nước: 
1. Bộ mỏy nhà nước thời Lờ s ơ tổ chức hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn thời Lý – Trần th ể hiện ở những điểm sau: 
- Triều đình: 
+ Quyền lực Vua ngày càng củng cố, tăng cường tính tập quyền. 
+ Cơ quan và chức vụ giúp Vua sắp xếp quy củ và bổ sung đầy đủ không căn cứ là phải người trong họ. 
 Đơn vị hành chính: 
+ Tổ chức chặt chẽ, mở rộng hơn, đặc biệt là cấp thừa tuyên và cấp xã 
+ Chia nươc làm 13 đạo 
 Cách đào tạo và tuyển chọn nhân tài: 
+ Mở rộng thi cử, chon nhân tài công bằng. 
+ Nhà nước lấy phương thức học tập, thi cử làm nguyên tắc để tuyển dụng, bổ nhiệm quan lại. 
2. Đặc điểm nhà nước 
Thời Lý – Trần 
Thời Lê sơ 
- Tổ chức theo chế độ quân chủ tập quyền (vua nắm mọi quyền hành) nhưng không sát bằng thời Lê sơ. 
=> Nhà nước quân chủ quý tộc. 
- Vua là người trực tiếp nắm mọi quyền hành, kể cả trong chỉ huy quân đội 
=> Nhà nước quân chủ quan liêu chuyên chế. 
3. Luật pháp 
Luật pháp 
Thời Lý-Trần 
Thời Lê sơ 
- Giống nhau 
- Khác nhau 
+ Pháp luật bảo vệ vua và các quan đại thần 
+ Cấm giết mổ trâu bò 
+ Đơn giản chưa chặt chẽ. 
+ Bảo vệ quyền tư hữu. 
+ Chưa bảo vệ quyền lợi của phụ nữ. 
+ Bảo vệ quyền lợi quốc gia, khuyến khích phát triển kinh tế. 
+ Giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc. 
+ Bảo vệ một số quyền lợi của phụ nữ, hạn chế nô tì. 
4. Kinh tế ( V ề nhà ) 
Kinh tế 
Thời Lý - Trần 
Thời Lê sơ 
- Giống nhau 
- Khác nhau 
+ Nông nghiệp: thực hiện khai hoang để mở rộng diện tích trồng trọt, chăm lo đắp đê phòng lũ lụt, đào vét kênh mương đưa nước vào ruộng, cấm giết hại trâu bò để bảo vệ sức kéo. 
+ Thủ công nghiệp: Phát triển nghề thủ công cổ truyền 
+ Thương nghiệp: Mở chợ, mở cửa biển buôn bán với người nước ngoài. 
+ Nông nghiệp: Cày ruộng tịch điền (thời Lý), thời Trần thì cho vương hầu công chúa lập điền trang 
+ Thủ công nghiệp: Thời Lý vua dạy cung nữ dệt gấm vóc 
+ Nông nghiệp: Đặt một số chức quan chuyên về nông nghiệp, cho vợi lính về quê cày ruộng sau chiến tranh, thực hiện phép quân điền. 
+ Thủ công nghiệp: Có các làng thủ công, phường thủ công, các xưởng do nhà nước quản lý gọi là cục bách tác. 
5. Xã hội. 
Xã hội 
Thời Lý - Trần 
Thời Lê sơ 
- Khác nhau 
 Xã hội có các giai cấp, tầng lớp sau: 
 + Giai c ấp th ống trị: Vua – Vương hầu – Quý tộc – Quan l ạ i địa chủ. 
 + Giai c ấp b ị trị: Nông dân – Thương nhân, thợ thủ công – nô tì. 
+ Tầng lớp quý tộc vương hầu rất đông đảo, nắm mọi quyền lực, tầng lớp nông nô, nô tì chiếm số đông. 
+ Số lượng nô tì giảm dần và được giải phóng cuối thời Lê. Tầng lớp địa chủ phát triển do pháp luật nhà Lê hạn chế nghiêm ngặt việc bán mình làm nô tì hoặc bức dân tự do làm nô tì. 
6. Văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật. 
(V ề tự so sỏnh ) 
Nội dung 
so sỏnh 
Thời Lý – Trần 
Thời Lờ sơ 
 Thời Lê sơ có nhiều thành tựu lớn so với thời Lý Trần 
Giỏo dục , thi cử 
- Nhiều hạn chế 7 năm mới tổ chức thi 1 lần, muốn làm quan phải xuất thõn đẳng cấp quý tộc. 
- Rất phỏt triển, thi cử mở rộng 3 năm thi 1 lần ai cũng cú thể đi học và đi thi, đỗ đạt th ỡ được bổ nhiệm làm quan và được vinh quy bỏi tổ. 
Văn học 
 Văn học chữ Hỏn và chữ Nụm phong phỳ đa dạng. 
 Đạo phật được trọng dụng . 
Văn học chữ Hỏn, chữ Nụm đều phỏt triển. 
- Nho học phỏt triển mạnh chiếm vị trớ quan trọng. 
Khoa học , nghệ thuật 
 Nhiều cụng trỡnh kiến trỳc mới cú giỏ trị. 
 Nghệ thuật cú phong cỏch tỉ mĩ , độc đỏo chủ yếu hỡnh rồng, phượng , trang trớ cung đỡnh  
- Khoa học mở rộng nhiều ngành và cú giỏ trị lớn . 
- Nghệ thuật : Phong cỏch khối đồ sộ, kĩ thuật điờu luyện, biểu hiện rừ rệt và đặc sắc ở cỏc cụng trỡnh lăng tẩm , cung điện tại Lam Kinh . 
Mở rộng : 
Cỏc đời vua triều Lờ sơ đó trải qua: 
Lờ Thỏi Tổ (1428 - 1433) 
 Lờ Thỏi tụng (1434 - 1442) 
 Lờ Nhõn Tụng (1443 - 1459) 
 Lờ Thỏnh Tụng (1460 - 1497) 
 Lờ Hiến Tụng (1497 - 1504) 
 Lờ Tỳc Tụng (1504) 
 Lờ Uy Mục (1505 - 1509) 
 Lờ Tương Dực (1510 - 1516) 
 Lờ Chiờu Tụng (1516 – 1522) 
 Lờ cung Hoàng (1522 - 1527) 
Chuyên mục: hỏi - đáp lịch sử 
Câu 1 : Sơ đồ bộ máy nhà nước1, 2, 3 dưới đây tương ứng với triều đại nào? 
1 
2 
3 
Lý 
Trần 
Lê sơ 
Câu 3 : Điểm giống nhau giữa tổ chức quân đội thời Lê sơ so với thời Lý - Trần: 
Câu 2 : So với tổ chức nhà nước thời Trần, tổ chức nhà nước thời Lê sơ tập quyền hơn, chặt chẽ, hoàn chỉnh hơn? 
a. Đúng 
b. Sai 
c. Có quân đội của các vương hầu, quý tộc . 
e. Vua trực tiếp chỉ huy quân đội 
d. Có năng lực chiến đấu bảo vệ lãnh thổ 
b. Tổ chức chặt, luyện tập võ nghệ hằng năm 
a. Ngụ binh ư nông 
Câu 4 : Sắp xếp nội dung ở cột A với cột B cho phù hợp 
Câu 5 : Điểm tiến bộ trong luật pháp thời Lê sơ? 
Bảo vệ quyền lợi Vua và giai cấp thống trị. 
b. Bảo vệ quyền lợi phụ nữ, đề cập vấn đề bình đẳng nam nữ. 
c. Bảo vệ sản xuất nông nghiệp, trật tự xã hội 
A 
B 
1. Triều Trần 
a. Hình thư 
2. Triều Lý 
b. Hồng Đức 
3. Triều Lê sơ 
c. Quốc triều hình luật 
1-c;	2-a;	3-b	 
Câu 6 : Tổ chức bộ máy chính quyền và pháp luật thời Lê sơ được hoàn chỉnh nhất, chặt chẽ nhất, đầy đủ và tiến bộ nhất ở thời vua nào? 
a. Lê Thái Tổ 
b. Lê Thái Tông 
c. Lê Nhân Tông 
d. Lê Thánh Tông 
C õu 7 . 
Em cú nhận xột gỡ về tinh thần chiến đấu của nghĩa quõn Lam Sơn trong những năm 1418 – 1423?