Bài giảng Lịch sử Lớp 7 - Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền (Thế kỷ XVI- XVIII) - Trường THCS Dương Bá Trạc

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN 8TRƯỜNG THCS DƯƠNG BÁ TRẠC 
Chào mừng Hội giảng 
Học kì II-Năm học 2011-2012 
1 
Kiểm tra bài cũ 
Đầu thế kỉ XVI, nhà Lê dần suy yếu: 
Vua, quan ăn chơi xa xỉ. 
Nội bộ triều đình “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực. 
 Triều đình rối loạn. 
Tình hình nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI như thế nào? 
Nguyên nhân, kết quả, ý nghĩa của phong trào khởi nghĩa nông dân ở đầu thế kỉ XVI? 
a)Nguyên nhân: 
Đời sống nhân dân cực khổ. 
Mâu thuẫn giai cấp lên cao. 
b)Kết quả-Ý nghĩa: 
Thất bại nhưng góp phần làm nhà Lê mau chóng sụp đổ. 
2 
Bài 22 
Sự suy yếu của 
nhà nước phong kiến tập quyền 
(thế kỉ XVI-XVIII) 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU 
VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
3 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
Sự suy yếu của nhà Lê đã thể hiện như thế nào? 
Triều đình phong kiến rối loạn, sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến diễn ra ngày càng quyết liệt. 
4 
Mạc Đăng Dung vốn là một võ quan . Lợi dụng xung đột giữa các phe phái , Mạc Đăng Dung đã tiêu diệt các thế lực đối lập , thâu tóm mọi quyền hành , cương vị như Tể tướng . Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê , lập ra triều Mạc ( sử cũ gọi là Bắc triều ). 
5 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1527, Mạc Đăng Dung lập ra nhà Mạc  Bắc triều . 
6 
Vì sao hình thành Nam triều? 
7 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1527, Mạc Đăng Dung lập ra nhà Mạc  Bắc triều . 
Năm 1533, Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hóa  Nam triều . 
8 
9 
Thuận Hoá 
Quảng Bình 
Sông Gianh 
Hà Tĩnh 
Nghệ An 
Thanh Hoá 
Thăng Long 
Biển đông 
Lược đồ chiến tranh Nam- Bắc triều 
Cao Bằng 
10 
Chiến tranh Nam-Bắc triều đã gây tai họa gì cho nhân dân ta? 
11 
Gây tốn thất lớn về người và của: Năm 1570, rất nhiều người bị bắt lính, bắt phu. Năm 1572, ở Nghệ An, mùa màng bị tàn phá, hoang hóa, bệnh dịch... Chế độ binh dịch đè nặng lên đời sống nhân dân, nhiều gia đình rơi vào cảnh li tán. 
12 
Thuận Hoá 
Quảng Bình 
Sông Gianh 
Hà Tĩnh 
Nghệ An 
Thanh Hoá 
Thăng Long 
Biển đông 
Lược đồ chiến tranh Nam- Bắc triều 
Cao Bằng 
Chú giải 
 Hướng tấn công 
 Hướng rút lui 
13 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1527, Mạc Đăng Dung lập ra nhà Mạc  Bắc triều . 
Năm 1533, Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hóa  Nam triều . 
b)Diễn biến : 
Chiến tranh kéo dài hơn 50 năm , từ Thanh-Nghệ ra Bắc . 
Năm 1592, Nam triều chiếm Thăng Long  Chiến tranh kết thúc . 
14 
Thành nhà Mạc (Cao Bằng) 
15 
II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM-BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH-NGUYỄN 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1527, Mạc Đăng Dung lập ra nhà Mạc  Bắc triều . 
Năm 1533, Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hóa  Nam triều . 
b)Diễn biến : 
Chiến tranh kéo dài hơn 50 năm , từ Thanh-Nghệ ra Bắc . 
Năm 1592, Nam triều chiếm Thăng Long  Chiến tranh kết thúc . 
c)Hậu quả : 
Nhân dân bị đói khổ , đất nước bị chia cắt . 
16 
2.Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài : 
Sau chiến tranh Nam – Bắc triều, tình hình nước ta có gì thay đổi? 
17 
Năm 1545, Nguyễn Kim chết , con rể là Trịnh Kiểm được cử lên thay nắm toàn bộ binh quyền . 
18 
2.Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1545, Nguyễn Kim chết , Trịnh Kiểm lên thay  thế lực họ Trịnh . 
19 
Thế lực họ Nguyễn đã hình thành như thế nào? 
20 
Thuận Hóa 
Quảng Nam 
Sau khi Trịnh Kiểm lên nắm quyền, người con cả của Nguyễn Kim là Nguyễn Uông bị đầu độc chết, người con thứ là Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam. Tại đây, Nguyễn Hoàng đã từng bước gầy dựng thế lực cho dòng họ mình và đến đời con là Nguyễn Phúc Nguyên thì chính thức công khai đối địch với họ Trịnh. 
21 
2.Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1545, Nguyễn Kim chết , Trịnh Kiểm lên thay  thế lực họ Trịnh . 
Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa , Quảng Nam  thế lực họ Nguyễn . 
22 
Thuận Hoá 
Quảng Bình 
Sông Gianh 
Nghệ An 
Thanh Hoá 
Thăng Long 
Biển đông 
Lược đồ chiến tranh Trịnh-Nguyễn 
Cao Bằng 
Chú giải : 
 - Ranh giới chia cắt 
- Vùng diễn ra chiến trường 
Hà Tĩnh 
Đàng Ngoài 
Đàng 
Trong 
 Sông Gianh 
23 
2.Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1545, Nguyễn Kim chết , Trịnh Kiểm lên thay  thế lực họ Trịnh . 
Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa , Quảng Nam  thế lực họ Nguyễn . 
b)Diễn biến : 
Từ 1627 đến 1672, Trịnh - Nguyễn đánh nhau 7 lần . 
Hai bên lấy sông Gianh chia đôi đất nước . 
24 
Tình hình Đàng Ngoài - Đàng Trong như thế nào? 
25 
Phủ chúa Trịnh 
( tranh vẽ thế kỉ XVII ) 
Triều đình nhà Lê 
26 
Ở Đàng Trong , con cháu họ Nguyễn cũng truyền nối nhau cầm quyền , nhân dân gọi là “ chúa Nguyễn ”. 
27 
Cuộc chiến tranh Trịnh-Nguyễn đã dẫn đến hậu quả như thế nào? 
28 
Một dải đất lớn từ Nghệ An đến Quảng Bình là chiến trường khốc liệt. 
Dân ở hai bên sông Gianh phải chuyển đi nơi khác. 
Nhân dân tàn hại lẫn nhau. 
Chia cắt kéo dài tới 200 năm, gây trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hoá, làm suy giảm tiềm lực đất nước. 
29 
Sông Gianh (Quảng Bình) 
Lũy Thầy tại Đồng Hới – Quảng Bình 
30 
Khôn ngoan qua được Thanh Hà, 
Dẫu rằng có cánh khó qua Lũy Thầy. 
31 
2.Chiến tranh Trịnh - Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài : 
a)Nguyên nhân : 
Năm 1545, Nguyễn Kim chết , Trịnh Kiểm lên thay  thế lực họ Trịnh . 
Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa , Quảng Nam  thế lực họ Nguyễn . 
b)Diễn biến : 
Từ 1627 đến 1672, Trịnh - Nguyễn đánh nhau 7 lần . 
Hai bên lấy sông Gianh chia đôi đất nước . 
c)Hậu quả : 
Đất nước bị chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài . 
32 
Thảo luận 
Nhóm 1, 2: 
Nêu nhận xét về tính chất của các cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều , Trịnh-Nguyễn ? 
Nhóm 3, 4: 
Nêu nhận xét về tình hình chính trị – xã hội ở nước ta thế kỉ XVI – XVIII? 
2:00 
1:59 
1:58 
1:57 
1:56 
1:55 
1:54 
1:53 
1:52 
1:51 
1:50 
1:49 
1:48 
1:47 
1:46 
1:45 
1:44 
1:43 
1:42 
1:41 
1:40 
1:39 
1:38 
1:37 
1:36 
1:35 
1:34 
1:33 
1:32 
1:31 
1:30 
1:29 
1:28 
1:27 
1:26 
1:25 
1:24 
1:23 
1:22 
1:21 
1:20 
1:19 
1:18 
1:17 
1:16 
1:15 
1:14 
1:13 
1:12 
1:11 
1:10 
1:09 
1:08 
1:07 
1:06 
1:05 
1:04 
1:03 
1:02 
1:01 
1:00 
0:59 
0:58 
0:57 
0:56 
0:55 
0:54 
0:53 
0:52 
0:51 
0:50 
0:49 
0:48 
0:47 
0:46 
0:45 
0:44 
0:43 
0:42 
0:41 
0:40 
0:39 
0:38 
0:37 
0:36 
0:35 
0:34 
0:33 
0:32 
0:31 
0:30 
0:29 
0:28 
0:27 
0:26 
0:25 
0:24 
0:23 
0:22 
0:21 
0:20 
0:19 
0:18 
0:17 
0:16 
0:15 
0:14 
0:13 
0:12 
0:11 
0:10 
0:09 
0:08 
0:07 
0:06 
0:05 
0:04 
0:03 
0:02 
0:01 
0:00 
Hết giờ 
33 
Là cuộc tranh chấp giữa các tập đoàn phong kiến, nông dân chịu cực khổ  Cuộc chiến tranh phi nghĩa. 
34 
Tình hình chính trị – xã hội ở nước ta thế kỉ XVI – XVIII không ổn định do chính quyền luôn luôn thay đổi và chiến tranh liên tiếp xảy ra, đời sống nhân dân rất cực khổ. 
35 
Bài 22: Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền ( thế kỉ XVI-XVIII) 
II.Các cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều và Trịnh-Nguyễn 
1.Chiến tranh Nam- Bắc triều : 
a)Nguyên nhân : 
- Năm 1527, Mạc Đăng Dung lập ra nhà Mạc  Bắc triều . 
- Năm 1533, Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hóa  Nam triều . 
b)Diễn biến : 
- Chiến tranh kéo dài hơn 50 năm , từ Thanh-Nghệ ra Bắc . 
- Năm 1592, Nam triều chiếm Thăng Long  Chiến tranh kết thúc . 
c)Hậu quả : 
Nhân dân bị đói khổ , đất nước bị chia cắt . 
2.Chiến tranh Trịnh-Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong-Đàng Ngoài : 
a)Nguyên nhân : 
- Năm 1545, Nguyễn Kim chết , Trịnh Kiểm lên thay  thế lực họ Trịnh . 
- Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa , Quảng Nam  thế lực họ Nguyễn . 
b)Diễn biến : 
- Từ 1627 đến 1672, Trịnh - Nguyễn đánh nhau 7 lần . 
- Hai bên lấy sông Gianh chia đôi đất nước . 
c)Hậu quả : 
Đất nước bị chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài . 
36 
Củng cố 
Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê vào năm: 
A . Năm 1524 
B . Năm 1525 
C . Năm 1526 
D . Năm 1527 
37 
Người mở đầu cho thế lực của dòng họ Nguyễn ở phía Nam là: 
A. Nguyễn Kim. 
B. Nguyễn Hoàng. 
C. Nguyễn Phúc Nguyên. 
D. Nguyễn Phúc Tần. 
38 
Tính chất của các cuộc chiến tranh Nam-Bắc triều và Trịnh-Nguyễn là: 
A. Cuộc chiến tranh phi nghĩa. 
B. Cuộc tranh giành quyền lực giữa các phe phái phong kiến. 
C. Cả A và B đúng. 
D. Cả A và B sai. 
39 
Hậu quả của các cuộc chiến tranh phong kiến thế kỉ XVI-XVIII là: 
A. Đất nước bị chia cắt. 
B. Nhân dân đói khổ, lầm than. 
C. Cản trở sự phát triển của đất nước. 
D. Cả A, B, C đúng. 
40 
Dặn dò 
Học bài cũ. 
Ôn tập chương IV chuẩn bị cho tiết Bài tập lịch sử. 
41 
KÍNH CHÚC SỨC KHỎE QUÝ THẦY CÔ 
CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT 
42