Bài giảng môn Địa lí Lớp 10 - Bài 13: Sự ngưng động nước trong khí quyển. Mưa (Bản hay)

Ngưng đ ọng hơI nước trong khí quyển . mưa 
Bài 13 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
I. Ngưng đ ọng hơi nước trong khí quyển 
II. Các nhân tố ả nh hưởng đ ến lượng mưa 
III.Sự phân bố lượng mưa trên trái đ ất 
Ngày đưa: 30/01/2010 
I . Ngưng đ ọng hơi nước trong khí quyển 
1.Ngưng đ ọng hơi nước 
 - Thế nào là ngưng đ ọng hơi nước ? 
 - Hơi nước đư ợc ngưng đ ọng khi nào ? (đ iều kiện cần cho sự ngưng đ ọng hơi nước ) 
 -Đ iều kiện đủ cho sự ngưng đ ọng hơi nước ? 
 - Lấy ví dụ ngưng đ ọng hơi nước ? 
 - Hiện tượng nào trong tự nhiên là kết qu ả của qu á trình ngưng đ ọng hơi nước ? 
Ngày đưa: 30/01/2010 
-.Ngưng đ ọng hơi nước là qu á trình nước chuyển từ thể khí sang thể lỏng ( sự chuyển hoá các dạng tồn tại của nước trong tự nhiên ) 
-.Điều kiện cần cho sự ngưng đ ọng hơi nước : 
 - Không khí đã bão hoà mà vẫn tiếp tục đư ợc bổ sung thêm hơi nước 
 - Hơi nước gặp lạnh, lượng hơi nước thừa sẽ ngưng đ ọng 
-.Điều kiện đủ cho sự ngưng đ ọng hơi nước 
 -Hạt nhân ngưng kết (đảm bảo cho sự bền vững của các hạt nước đư ợc ngưng kết ) 
Ngày đưa: 30/01/2010 
-.Ví dụ : 
 -Đun nước trong nồi hơi 
 - Hơi nước ngưng đ ọng xung quanh cốc nước đá 
-. Hiện tượng : 
 - Sương mù 
 - Mây và mưa 
Ngày đưa: 30/01/2010 
0- 
2.Hệ qu ả của ngưng đ ọng hơi nước trong tự nhiên 
2.1.Sương mù 
- Sương mù là gì? 
-Đ iều kiện hình thành nên sương mù ? 
- Sương mù thường xuất hiện vào thời gian nào trong năm ? (ở Việt Nam) 
Ngày đưa: 30/01/2010 
. Sương mù là sản phẩm của sự ngưng kết hơi nước xảy ra ở lớp không khí gần mặt đ ất , các sản phẩm ngưng kết tập hợp lại thành sương . 
. Sương mù đư ợc hình thành trong đ iều kiện : 
 -Độ ẩm không khí cao 
 - Khí quyển ổn đ ịnh theo chiều thẳng đ ứng và có gió nhẹ 
. Sương mù thường xuất hiện vào mùa đô ng 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Sự khác biệt giữa lúc trời có sương và không có sương 
Ngày đưa: 30/01/2010 
sương mù bức xạ 
Ngày đưa: 30/01/2010 
2.2.Mây và Mưa 
2.2.1.Mây 
- Mây là gì? 
- Phân biệt mây và sương mù ? 
- Có phải mọi loại mây đ ều giống nhau ? 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
. Mây là tập hợp các sản phẩm ngưng kết hay thăng hoa của hơi nướcở các độ cao khác nhau ( Không khí càng lên cao càng lạnh , hơi nước ngưng đ ọng lại thành những hạt nước nhỏ và nhẹ , tụ lại thành từng đám, đ ó là mây ) 
. Phân biệt mây và sương mù : 
 - Mây:hình thành ở các tầng cao khác nhau trong khí quyển 
 - Sương mù:sát mặt đ ất 
. Có sự khác biệt giữa các loại mây : mây vào lúc đ ẹp trời và xấu trời 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Mây lúc trời nắng đ ẹp 
 Mây lúc trời sắp mưa 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Các hình ả nh về mây 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Mây nhìn từ vệ tinh 
Ngày đưa: 30/01/2010 
2.2.2.Mưa 
- Thế nào là mưa? 
- Qu á trình nước rơi diễn ra nh ư thế nào ? 
- Một số loại mưa? 
- ả nh hưởng của mưa đ ến cảnh quan tự nhiên và đ ời sống ? 
Ngày đưa: 30/01/2010 
-Mưa là qu á trình nước rơi ở các trạng thái lỏng hay rắn từ các đám mây xuống 
- Qu á trình nước rơi : 
Các hạt nước trong đám mây không đ ứng yên , chúng thường xuyên rơi xuống rất chậm nhưng phần lớn chưa đ ến mặt đ ất th ì đã bị nhiệt độ cao làm cho bốc hơi hoặc bị các luồng khí đ ẩy lên cao . Khi các hạt nước kết hợp với các hạt nước khác hoặc hơi nước đư ợc ngưng tụ thêm , có kích thước lớn , các luồng không khí thẳng không đủ sức đ ẩy lên , nhiệt độ cao không làm bốc hết hơi nước , các hạt nước này rơi xuống mặt đ ất , đ ó là mưa. 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
- Nhiều loại mưa : mưa rào , mưa phùn , mưa đá,  
Một số hiện tượng đ ặc biệt : 
 + Mưa đá: Mưa đá xảy ra trong đ iều kiện thời tiết nóng về mùa hè , khi các luồng không khí đ ối lưu từ mặt đ ất bốc lên rất mạnh, khiến cho các hạt nước bị đ ẩy lên xuống nhiều lần , gặp lạnh trở thành các hạt băng . Các hạt băng lớn dần qua mỗi lần bị đ ẩy lên xuống , cuối cùng rơi xuống trở thành mưa đá. 
 + Tuyết rơi : Tuyết rơi thực chất cũng là một qu á trình nước rơi , khi nước rơi gặp nhiệt độ = 0 0 c trong đ iều kiện không khí yên tĩnh tạo thành tuyết rơi . 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Hình ả nh về mưa 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Mưa rào 
Ngày đưa: 30/01/2010 
 - ả nh hưởng của lượng mưa đ ến cảnh quan tự nhiên : 
 + Hình thành nên các kiểu cảnh quan khác nhau 
 + Phân bố sinh vật ( đ ộng vật và thực vật ) trên trái đ ất 
- ả nh hưởng của mưa đ ến đ ời sống : 
 + Cung cấp nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất ( nhất là đ ối với nghành trồng trọt ). 
 + Đôi khi gây ra những thiên tai ả nh hưởng xấu đ ến đ ời sống và sản xuất 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Cảnh quan rừng mưa 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Hoang mạc kh ô cằn do không có mưa 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Lượng mưa có ả nh hưởng đ ến sự phân bố và hình thành các thảm thực vật 
Ngày đưa: 30/01/2010 
II.Những nhân tố ả nh hưởng đ ến lượng mưa 
1.Khí áp 
2.Frông 
3.Gió 
4.Dòng biển 
5.Địa hình 
Ngày đưa: 30/01/2010 
1.Khí áp 
 - Nhìn vào sơ đ ồ khí áp và vẽ hướng gió phù hợp . 
 - Vì sao các vùng áp thấp th ì mưa nhiều , các vùng áp cao th ì mưa ít hoặc không mưa? 
 + - 
 + (áp cao ) - (áp thấp ) 
 + - 
 + - 
Ngày đưa: 30/01/2010 
 + - 
 + (áp cao ) - (áp thấp ) 
 + - 
 + - 
- Gió thổi từ vùng áp cao tới vùng áp thấp 
- Các khu khí áp thấp hút gió và tiếp tục đ ẩy không khí ẩm lên cao sinh ra mây,mây gặp nhiệt độ thấp sinh ra mưa. Các khu áp thấp thường là nơi có lượng mưa lớn trên trái đ ất . 
- ở các khu khí áp cao , không khí ẩm không bốc lên đư ợc , lại chỉ có gió thổi đi, không có gió thổi đ ến , nên mưa rất ít hoặc không có mưa. Vì thế , dưới các cao áp cận chí tuyến thường có những hoang mạc lớn 
Ngày đưa: 30/01/2010 
2. Frông 
Frông xuất hiện khi nào ? 
Frông nóng là gì? 
Frông lạnh là gì? 
Vì sao frông lại ả nh hưởng đ ến lượng mưa? 
- Frông hình thành khi có sự gặp gỡ của hai khối khí nóng và lạnh (khác tính chất ) 
Frông nóng là khối khí nóng chủ đ ộng đ ẩy lùi khối khí lạnh 
Frông lạnh l à khối khí lạnh chủ đ ộng đ ẩy lùi khối khí nóng 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Frông nóng   frông lạnh 
Ngày đưa: 30/01/2010 
- Do sự tranh chấp giữa khối không khí nóng và khối không khí lạnh đã dẫn đ ến nhiễu loạn không khí và sinh ra mưa. Dọc các frông nóngcũng nh ư các frông lạnh, không khhí nóng bốc lên trên không khí lạnh nên bị co lại và lạnh đi, gây ra mưa trên cả hai frông nóng và lạnh. 
- Miền có frông , nhất là dải hội tụ nhiệt đ ới đi qua, thường mưa nhiều . Đ ó là mưa frông hoặc mưa dải hội tụ . 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Ngày đưa: 30/01/2010 
3.g ió 
Quan sát hình vẽ và tr ả lời câu hỏi : 
- Gió có ả nh hưởng nh ư thế nào đ ến sự phân bố lượng mưa? 
- Dựa vào kiến thức đã học về các loại gió , hãy cho biết loại gió nào thường gây mưa, loại gió nào ít gây mưa? 
Ngày đưa: 30/01/2010 
- Gió thổi các đám mây đi từ vùng này đ ến vùng khác làm cân đ ối hơn sự phân bố lượng mưa ở các đ ịa đ iểm trên trái đ ất 
Những vùng sâu trong lục đ ịa , nếu không có gió từ đại dương thổi vào th ì mưa rất ít . ở đây mưa chủ yếu do ngưng tụ hơi nước từ hồ ao , sông và rừng cây bốc lên tạo thành mây . 
- Gió tây ôn đ ới , gió mùa mùa hạ gây mưa nhiều do tính chất ẩm , gió mậu dịch không gây mưa do tính chất kh ô 
Ngày đưa: 30/01/2010 
4. Dòng biển 
- Có những loại dòng biển nào ? 
Dòng biển có ả nh hưởng gì tới lượng mưa? 
- Lấy ví dụ về tác đ ộng của dòng biển tới lượng mưa? 
 + Có hai loại dòng biển : dòng biển nóng và dòng biển lạnh 
 + Cùng nằm ven bờ đại dương , nhưng nơi có dòng biển nóng chảy qua th ì mưa nhiều vì không khí trên dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước , gió mang hơi nước vào lục đ ịa gây mưa. Ngược lại , nơi có dòng biển lạnhđi qua th ì mưa ít vì không khí trên dòng biển bị lạnh, hơi nước không bốc lên đư ợc . 
 + Ví dụ : do ả nh hưởng của dòng biển lạnh nên một số nơi mặc dù ở gần biển nhưng vẫn là miền hoang mạc kh ô hạn nh ư: Na mip , A ta ca ma 
Ngày đưa: 30/01/2010 
5.Địa hình 
- ả nh hưởng của độ cao đ ịa hình tới lượng mưa: 
+ 
+ Đ ịa hình cũng có ả nh hưởng lớn tới lượng mưa, càng lên cao th ì nhiệt độ càng giảm , mưa càng nhiều . Tới một độ cao nào đ ó , độ ẩm không khí đã giảm nhiều , sẽ không còn mưa. 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Hiện tượng phơn 
Ngày đưa: 30/01/2010 
Câu hỏi trắc nghiệm 
1. Hơi nước ngưng đ ọng khi không khí đã bão hoà mà vẫn đư ợc bổ sung hơi nước hay hơi nước .. 
2. Hơi nước chỉ ngưng đ ọng khi có .. 
3. Sương mù hình thành trong đ iều kiện  tương đ ối cao , ở vị trí  
4. Mây là sản phẩm  hơi nước 
5.Mưa là hiện tượng ở trạng thái lỏng hay rắn từ các đám mây xuống . 
Ngày đưa: 30/01/2010 
1. Hơi nước ngưng đ ọng khi không khí đã bão hoà mà vẫn đư ợc bổ sung hơi nước hay hơi nước gặp lạnh 
2. Hơi nước chỉ ngưng đ ọng khi có hạt nhân ngưng kết 
3. Sương mù hình thành trong đ iều kiện độ ẩm tương đ ối cao , ở vị trí  
4. Mây là sản phẩm ngưng đ ọng hơi nước 
5.Mưa là hiện tượng nước rơi ở trạng thái lỏng hay rắn từ các đám mây xuống . 
Ngày đưa: 30/01/2010