Bài giảng môn Lịch sử Lớp 7 - Bài 12: Đời sống kinh tế, văn hoá (Chuẩn kiến thức)

c tử giám 
? Thành lập Quốc Tử Giám để làm gì ? 
để cho con em quý tộc học . 
? Việc mở Quốc Tử Giám có ý nghĩa như thế nào ? 
- Đào tạo những người tài giỏi cho đất nước . Chính nơi đây đã sản sinh ra nhiều nhân tài cho đất nước dưới triều đại nhà Lý nói riêng và cho dân tộc việt Nam nói chung . Lê Văn Thịnh – người đỗ trạng nguyên trong khoa thi đầu tiên năm đó . 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ VĂN MIẾU 
Khuê Văn Các – Quốc Tử Giám 
Bia Tiến sĩ Văn Miếu – Quốc Tử Giám – Hà Nội được coi như những pho sử đá về giáo dục nho học Việt Nam. Văn bia ghi lại lịch sử cụ thể của từng khoa thi . Các bài văn bia đều do những danh nhân văn hóa , trí thức lớn của đất nước soạn nên về cơ bản đều là những tác phẩm văn học vô giá . Bia được đặt trên lưng con rùa đá để biểu thị sự trường tồn của tinh hoa dân tộc . 
Văn Miếu – Quốc Tử Giám có giá trị về nhiều mặt : lịch sử , văn hóa , kiến trúc và tinh thần hiếu học của người Việt nam được duy trì từ xưa đến nay. Văn miếu – Quốc Tử Giám xứng đáng tiêu biểu cho văn hóa 1000 năm Thăng Long, và đáng quý hơn là truyền thống hiếu học , tôn sư trọng đạo trong suốt ngàn năm qua cần được lưu giữ và phát huy . 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
? Qua đây em có nhận xét gì về tình hình giáo dục thời Lý ? 
=> Nhà nước quan tâm tới giáo dục , khoa cử . 
Nhưng thi cử chưa có nề nếp , quy củ . Khi nào Nhà nước có nhu cầu cần người tài mới mở khoa thi . Chỉ con nhà giàu và con quan lại mới được đi học . 
? Em hãy so sánh tình hình giáo dục thời Lý với thời Tiền Lê ? 
Sự phát triển của giáo dục tạo cơ sở thuận lợi cho sự phát triển của văn học , lịch sử , luật pháp ... Đặc biệt với sự xuất hiện của bài thơ thần nổi tiếng “Nam Quốc sơn hà ” đã khẳng định quyền độc lập , tự chủ của quốc gia dân tộc và đánh dấu sự phát triển của văn học chữ Hán . 
- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển . 
* Văn hóa . 
Như chúng ta đã biết , thời Đinh , Tiền Lê đạo phật rất được trọng dụng . 
? Em hãy nêu vị trí của đạo phật dưới thời Lý ? Lấy ví dụ ? 
- Đạo phật rất phát triển , khắp nơi đều dựng chùa , tô tượng , đúc đồng ... 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
 Lý Công Uẩn mới lên ngôi đã phát hai vạn quan tiền để thuê thợ xây dựng 8 ngôi chùa ở quê mình , lại phát hàng vạn quan dựng nhiều chùa ở kinh đô , sửa sang chùa quán ở các lộ , cho phép hơn 1000 người ở Thăng Long làm sư . 
 Đó là một đặc điểm của thời Lý , phật giáo phát triển rộng khắp trong nhân dân 
? Vì sao nhà Lý đại sùng bái đạo phật ? 
- Sự phát triển của Phật giáo ở thời Lý là sự tiếp tục của các triều đại trước . Mặt khác , Lý Công Uẩn lên ngôi vua là nhờ thế lực Phật giáo , đứng đầu là sư Vạn Hạnh cùng các triều thần ủng hộ . Các nhà sư có học vấn uyên bác được triều đình và nhân dân rất tôn trọng . 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
Tượng phật A- di-đà 
( Chùa Phật Tích – Bắc Ninh ) 
? Nhìn tượng phật em có nhận xét gì ? ( Hình dáng , cách điêu khắc ) 
Tượng phật được làm bằng đá , cao gần 2m, được chia thành hai phần : tượng và bệ đá hoa sen . Tượng phật A- di-đà được xếp bằng tròn , hai bàn tay để ngửa và xếp chồng lên nhau ngay trước bụng . Cả thân tượng ngồi tĩnh tọa trên đài sen . Nếp áo dài buông xuống phủ kín hai bàn chân . Khuôn mặt phật hiền từ với đôi tai dài , đôi mắt lim dim vẻ suy tư . Bệ đá hình một bông sen nở rộ ... Chiêm bái pho tượng chính là để cảm nhận và thực tập triết lí sống thanh tịnh , từ bi, hỉ xả muôn đời bất diệt . 
 Đây là một tác phẩm điêu khắc đặc sắc thời nhà Lý . 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
? Bức tượng phật A- di-đà chùa Phật Tích đã nói lên điều gì ? 
- Văn hóa phật giáo phát triển mạnh . 
? Ngoài ra , thời nhà Lý còn có các loại hình văn hóa nào khác ? 
- Nhân dân ưa ca hát , nhảy múa , đấu vật , đua thuyền . 
Hội Gióng . Đức Thánh Gióng tiêu biểu cho truyền thống chiến đấu chống ngoại xâm của nhân dân ta . Hội Gióng diễn lại tiến trình đánh giặc Ân của Thánh Gióng . 
Tất cả các loại hình văn hóa dân gian này đến ngày nay vẫn được nhân dân ta giữ gìn , bảo tồn và ngày càng trở nên gần gũi với nhân dân . 
Ca hát , nhảy múa 
Tranh đấu vật 
Đua thuyền 
Đấu vật 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
Khi tìm hiểu thành tựu văn hóa của các triều đại , chúng ta không thể không kể đến kiến trúc và điêu khắc . 
? Em thấy kiến trúc và điêu khắc thời Lý phát triển như thế nào ? Hãy so sánh với thời Tiền Lê ? 
- Kiến trúc và điêu khắc rất phát triển : 
? Kể tên một số công trình kiến trúc tiêu biểu ? 
Xây dựng chùa Một Cột , Tháp Chương Sơn , chuông chùa Trùng Quang ... 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
? Em biết gì về chùa Một Cột ? 
Chùa Một Cột 
Chùa Một Cột ( Chùa Diên Hựu ) – Phúc lành dài lâu , được xây năm 1049 thời vua Lý Thái Tông . Theo truyền thuyết , khi vua về già chưa có con trai nên nhà vua thường đến chùa cầu tự . Một đêm,vua mơ thấy Đức Phật Quan Âm hiện lên đài hoa sen ở một hồ nước phía tây thành Thăng Long, tay bế con trai đưa cho nhà vua . Ít lâu sau , hoàng hậu sinh con trai . Nhà vua cho dựng chùa Một Cột có dáng dấp như đã thấy trong giấc mơ để thờ đức Phật Quan Âm.Chùa được đặt trên 1 cột đá cao giống như ngó sen . Bên trên cột là ngôi chùa giống như bông Sen mọc trên mặt nước . Chùa có cấu tạo hình vuông , mỗi bên 3m, mái cong, cột đá có đường kính 1,2m, cao 4m. Gồm 2 trụ đá ghép lại với nhau rất khéo , thoạt nhìn như một khối liền . Tầng trên hoàn toàn bằng gỗ , có một hệ thống mộng giằng chéo từ cột lớn đến sàn , không chỉ tạo thế vững chắc mà còn đem lại nét lượn đẹp như những cánh sen . 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
1. Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
? Việc xây dựng chùa Một Cột nói lên điều gì ? 
- Nghệ thuật kiến trúc và đạo phật rất phát triển . 
Là công trình kiến trúc độc đáo.Với lịch sử gần 1000 năm , chùa Một Cột được coi là Quốc Tự và là một nơi rất linh thiêng , được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 1962. Chùa Một Cột là biểu tượng của đất Thăng long ngàn năm Văn hiến , được khách thập phương trong và ngoài nước tới cầu nguyện và tham quan . 
Hình rồng thời Lý 
? Quan sát tranh , em thấy rồng thời lý có hình dáng như thế nào ? 
Toàn bộ con rồng có hoa văn uốn lượn theo hình chữ S, tượng trưng cho mây , mưa , sấm , chớp . Thân Rồng uốn hình Sin 12 khúc , đại diện 12 tháng trong năm , biểu trưng cho sự thay đổi thời tiết theo năm , tháng , sự trù phú và phồn vinh của nền nông nghiệp lúa nước . Thân mềm mại , uốn lượn thể hiện sự biến hóa và khả năng thay đổi , dịch chuyển thiên nhiên của con Rồng cai quản thời tiết , mùa màng . Trên lưng có vây nhỏ đều đặn và liền mạch , đầu Rồng có bờm dài , râu cằm , mắt lồi to, có hàm mở rộng có răng nanh ngất lên , có mào ở mũi . Đầu rồng luôn hướng lên đớp lấy viên ngọc -> thể hiện tinh thần tôn trọng các giá trị nhân văn cao quý , theo đuổi sự uyên bác và tinh thần cao thượng . 
Tiết 21. (II): SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA 
1. Những thay đổi về mặt xã hội . 
2. Giáo dục và văn hóa . 
? Qua đây , em có nhận xét gì về trình độ điêu khắc thời Lý ? 
- Trình độ điêu khắc tinh vi, thanh thoát . 
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật thời Lý ? 
=> Phong cách nghệ thuật đa dạng , độc đáo và linh hoạt , đánh dấu sự ra đời của nền văn hóa Thăng Long. 
Sự phát triển của các mặt giáo dục , văn hóa , xã hội đã xác nhận khả năng xây dựng nền độc lập của nước ta lúc bấy giờ : Sự hình thành một nền văn hóa dân tộc – văn hóa Thăng Long. 
Giai cấp thống trị 
vua 
Quan 
Địa chủ 
Nông dân giàu 
Quan lại 
Hoàng tử 
Công chúa 
? Xã hội thời Lý có mấy giai cấp ? Đó là những giai cấp nào ? 
? Trong giai cấp thống trị gồm có những tầng lớp nào ? 
? Tầng lớp địa chủ gồm có những ai ? 
Giai cấp bị trị 
Nông dân 
Thợ thủ công 
Thương nhân 
Nô tì 
Địa chủ 
Nông dân 
 thường 
Nông dân 
 tá điền 
Tù binh 
Bị tội 
nặng 
Tự bán 
thân 
? Giai cấp bị trị gồm có các tầng lớp nào trong xã hội ? 
? Tầng lớp nông dân bị phân hóa như thế nào ? 
? Những ai trong xã hội trở thành tầng lớp nô tì ? 
 L Ê V Ă N T H Ị N H 	 
N A M Q U Ố C S Ơ N H À 
 L Ý C Ô N G U Ẩ N 
N H À L Ý 
H À N Ộ I 
 H Ọ C T R Ò 
 V Ă N H Ó A 
Y Ê N P H O N G 
H Ộ I G I Ó N G 
GIẢI Ô CHỮ 
1. Là trạng nguyên trong khoa thi đầu tiên , năm 1075, ông là ai ? ( Gồm 10 chữ cái ). 
2. Gồm 6 chữ cái , ngày nay người đi học gọi là học sinh , còn thời phong kiến còn gọi học sinh bằng cái tên nào nữa ? 
3. Ô chữ gồm 6 chữ cái . Các môn nghệ thuật như : điêu khắc , kiến trúc , các hình thức nghệ thuật dân gian ... được xếp chung vào lĩnh vực nào ? 
4. Đây là tên của bài thơ thần bất hủ ra đời trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống giai đoạn II? ( 12 chữ cái ). 
5. Ô chữ gồm 9 chữ cái . Ông là người sáng lập ra triều Lý ? 
6. Ô chữ gồm 5 chữ cái . Nối tiếp triều đại Ngô , Đinh , Tiền Lê là triệu đại nào ? 
7. Ô chữ gồm 8 chữ cái . Là tên một địa danh nơi quân nhà Lý phòng ngự tại phòng tuyến Như Nguyệt ? 
8. Tên thủ đô của nước ta ngày nay? ( Gồm 5 chữ cái ). 
9. Ô chữ gồm 8 chữ cái . Là tên một lễ hội , tổ chức vào mùa xuân , diễn lại tiến trình đánh giặc Ân của một vị anh hùng dân tộc . 
? Vì sao lại có tên là Thăng Long? Do ai đặt tên , vào năm nào ? 
1 
2 
3 
 4 
5 
6 
 7 
8 
9 
THĂNG LONG 
 Tháng 8 năm 1010, tương truyền khi vua Lý Công Uẩn rời kinh đô từ Hoa Lư ( Ninh Bình ) về thành Đại La thì thấy rồng bay lên nên gọi tên kinh đô mới là Thăng Long, có nghĩa là “ Rồng bay lên ”. 
 Từ ngày 01. tháng 10 đến ngày 10. 10. 2010, cả nước ta long trọng tổ chức lễ kỉ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội với nhiều hoạt động có ý nghĩa sâu sắc . 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI 
Về nhà học thuộc bài theo câu hỏi sgk . 
Đọc trước bài 13, (I). 
- Sưu tầm các câu chuyện kể về Trần Cảnh , Lý Chiêu Hoàng , Trần Thủ Độ . 
CHÀO TẠM BIỆT 
 Giáo viên : Quàng Thị Phương