Bài giảng môn Lịch sử Lớp 7 - Bài 15, Tiết 2: Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần

tế thời Trần sau chiến tranh ? 
Đáp án: 
1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh . 
Nông nghiệp : 
 - Nông nghiệp được phục hồi và phát triển . 
 - Ruộng đất công làng xã chiếm phần lớn diện tích ruộng đất trong nước . 
b. Thủ công nghiệp : rất phát triển 
 - Nhà nước trực tiếp quản lí gồm những ngành nghề . 
- Các sản phẩm làm ra càng nhiều , trình độ kĩ thuật càng cao . 
c. Thương nghiệp : 
 - Việc trao đổi buôn bán trong và ngoài nước được đẩy mạnh . 
 - Thăng Long và Vân Đồn là hai trung tâm kinh tế lớn của cả nước . 
Đáp án: 
XÃ 
 HỘI 
THỜI 
 TRẦN 
Giai cấp thống trị 
Giai cấp bị trị 
Vua , vương hầu , quý tộc 
 Quan lại , địa chủ 
Thương nhân , thợ thủ công 
 Nông dân , tá điền 
 Nông nô , nô tì 
2. Các tầng lớp giai cấp trong xã hội . 
Đáp án: 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
1. Đời sống văn hóa : 
Kể tên một vài tín ngưỡng trong nhân dân ? 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
ĐỀN THỜ CÁC VUA TRẦN (NAM ĐỊNH) 
Thờ tổ tiên 
Bàn thờ Khổng Tử ở Văn Miếu 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Đạo phật thời Trần so với thời Lý như thế nào ? 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
Nêu những dẫn chứng chứng tỏ đạo phật phát triển ? 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
Chùa Yên Tử ( Quảng Ninh ) 
Chùa Sắc Tứ ( Tiền Giang ) 
	 Để ghi nhớ công ơn của vị vua Phật Việt Nam, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã quyết định cho Tỉnh hội Phật giáo Quảng Ninh dựng tượng đồng Phật hoàng Trần Nhân Tông. 	Theo thiết kế, thân tượng cao 9,9 mét, nặng 100 tấn với kinh phí gần 80 tỉ đồng. 
	Ngày 16/12/2009 (1/11 âm lịch) khởi công công trình này nhân Đại lễ kỷ niệm lần thứ 701 năm Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết bàn (3/11/1308). 	Tượng được khánh thành vào ngày 3/12/2013 
	Tượng được dựng tại khu vực tượng đá An Kỳ Sinh, lên chùa Đồng, khu di tích Yên Tử. 
Phối cảnh tổng thể khu vực đặt tương đồng Phật hoàng Trần Nhân Tông 
Nho giáo phát triển như thế nào ? 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
- Đạo Nho ngày càng phát triển do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
- Đạo Nho ngày càng phát triển do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước . 
Kể tên những nhà nho được triều đình trọng dụng ? 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
Hãy nêu các loại hình sinh hoạt văn hóa dưới thời Trần ? 
- Các loại hình sinh hoạt văn hóa : ca hát , nhảy múa , đua thuyền . vẫn duy trì , phát triển . 
- Đạo Nho ngày càng phát triển do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
Ca hát 
Nhảy múa 
Múa rối nước 
Đua thuyền 
Thi đẩy gậy 
 Lễ hội chọi trâu 
 Đấu vật 
Một số loại hình sinh hoạt văn hóa đặc sắc 
Nêu những dẫn chứng tập quán sống giản dị của nhân dân ta ? 
Em có nhận xét gì về các hoạt động sinh hoạt văn hóa dưới thời Trần ? 
- Các loại hình sinh hoạt văn hóa : ca hát , nhảy múa , đua thuyền . vẫn duy trì , phát triển . 
- Đạo Nho ngày càng phát triển do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân . 
- Đạo Phật vẫn phát triển . 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
Văn học thời Trần có đặc điểm gì ? 
- Gồm văn học chữ Hán và chữ Nôm 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
CH Ữ NÔM 
CH Ữ HÁN 
Nội dung của các tác phẩm văn học ? 
- Chứa đựng nhiều nội dung phong phú và làm rạng rỡ nền văn hóa Đại Việt . 
Kể tên một số tác phẩm mà em biết ? 
- Gồm văn học chữ Hán và chữ Nôm . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
Nay các ngươi ngồi nhìn chủ nhục mà không biết lo; thân chịu quốc sỉ mà không biết thẹn . Làm tướng triều đình đứng hầu quân man mà không biết tức ; nghe nhạc thái thường đãi yến sứ ngụy mà không biết căm . Có kẻ lấy việc chọi gà làm vui ; có kẻ lấy việc cờ bạc làm thích . (...). Nếu bất chợt có giặc Mông Thát tràn sang thì cựa gà trống không đủ đâm thủng áo giáp của giặc ; mẹo cờ bạc không đủ thi hành mưu lược nhà binh . Vườn ruộng nhiều không chuộc nổi tấm thân ngàn vàng ; vợ con bận không ích gì cho việc quân quốc . Tiền của dẫu lắm không mua được đầu giặc ; chó săn tuy hay không đuổi được quân thù . Chén rượu ngọt ngon không làm giặc say chết ; giọng hát réo rắt không làm giặc điếc tai. Lúc bấy giờ chúa tôi nhà ta đều bị bắt , đau xót biết chừng nào ! 
 ( Tr ích Hịch tướng sĩ - Trần Quốc Tuấn) 
 Trần Quang Khải là em cùng mẹ Trần Thánh Tông , ông là người học rộng tài giỏi , biết nhiều thứ tiếng . Năm Thiệu long thứ nhất ( 1258 ) đời Thánh Tông , ông được phong tước Chiêu Minh Đại Vương , nắm chức Thái sư . (6 – 6 – 1288), sau khi đánh đuổi quân Thoát Hoan , giải phóng kinh thành Thăng Long, ông đưa hai vua Trần về lại kinh , theo phò giá và làm bài thơ “ Phò giá về kinh ”: 
 Chương Dương cướp giáo giặc , 
Hàm Tử bắt quân thù . 
Thái bình yên gắng sức , 
Non nước ấy ngàn thu . 
 Đến chơi sông chừ ủ mặt , Nhớ người xưa chừ lệ chan . Rồi vừa đi vừa ca rằng :“ Sông Đằng một dải dài ghê , Sóng hồng cuồn cuộn tuôn về bể Đông . Những phường bất nghĩa tiêu vong , Khách cũng nối tiếp mà ca rằng :“ Anh minh hai vị thánh quân , Sông đây rửa sạch mấy lần giáp binh . Giặc tan muôn thuở thanh bình , Bởi đâu đất hiểm cốt mình đức cao .”  ( Trích Phú sông Bạch Đằng – Trương Hán Siêu ) 
 Trương Hán Siêu , tác giả bài Phú sông Bạch Đằng nổi tiếng là một nhân vật lớn đời Trần . Bạch Đằng Giang phú là áng văn tràn đầy lòng yêu nước , tráng chí chất ngất , cùng tinh thần tự hào dân tộc và hàm chứa một triết lý lịch sử sâu sắc khi nhìn nhận nguyên nhân thành công của dân tộc trong sự nghiệp đánh giặc giữ nước . 
Trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần ? 
- Quốc tử giám được mở rộng , các lộ , phủ đều có trường học , các kì thi tổ chức ngày càng nhiều . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
3. Giáo dục và khoa học-kĩ thuật : 
 Văn Miếu 
Quốc Tử Giám 
- “ Năm 1246, nhà Trần định lệ thi thái học sinh ( tiến sĩ ) 7 năm một lần thi . 
- Năm 1247, quy định chọn Tam khôi ( Trạng nguyên , Bảng nhãn , Thám hoa ) trong kì thi Đình . 
- “ Phép thi thời Trần 7 năm một khoa , đặt ra tam khôi , điều lệ mỗi ngày một nghiêm ngặt , ân điển mỗi ngày một long trọng , công danh do đó mà ra , nhân tài đầy rẫy , so với thời Lý thì thịnh hơn nhiều ”. 
 ( Khoa mục chí - trong Lịch triều Hiến chương loại ch í) 
Em có nhận xét gì về tình hình giáo dục thời Trần ? 
Quốc sử viện có nhiệm vụ gì ? Do ai đứng đầu ? 
- Lập ra Quốc sử viện , năm 1272 bộ “ Đại Việt sử kí ” của Lê Văn Hưu ra đời . 
Trong cuộc kháng chiến lần hai , ba chống quân Nguyên ai là người chỉ huy cuộc kháng chiến ? 
Ông có tác phẩm nổi tiếng nào ? 
Em hãy nêu những thành tựu về y học , thiên văn học , khoa học kĩ thuật ? 
- Quân sự , y học , khoa học kĩ thuật đạt nhiều thành tựu 
Em có nhận xét gì về tình hình giáo dục , khoa học kĩ thuật thời Trần ? 
- Quốc tử giám được mở rộng , các lộ , phủ đều có trường học , các kì thi tổ chức nhày càng nhiều . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
3. Giáo dục và khoa học-kĩ thuật : 
 Súng thần cơ 
Tuệ Tĩnh - ông tổ của ngành thuốc Nam 
	 Tuệ Tĩnh là danh y Việt Nam đã mở đường cho sự nghiên cứu thuốc nam, xây dựng nền móng cho Y học dân tộc của nước nhà. 
	Ông đã tổng hợp và để lại những bài thuốc kinh nghiệm quý báu chữa khá nhiều bệnh tật. 
	Ðó là một tài liệu có giá trị lớn cho sự thừa kế và phát huy vốn cũ y dược của nhân dân ta, thật là một cống hiến rất lớn của ông. 
Thời Trần có những công trình kiến trúc nổi tiếng nào ? 
- Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời : tháp Phổ Minh , thành Tây Đô . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
3. Giáo dục và khoa học-kĩ thuật : 
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc : 
Một góc thành Tây Đô 
 Tháp Phổ Minh 
 Chùa Phổ Minh 
Hình Đầu Rồng men luc ( Thế kỉ XIV-XV ) 
Hình Rồng 
Hổ ( Tượng đá - lăng Trần Thủ Độ ) 
Một số công trình kiến trúc và điêu khắc tiêu biểu thời Trần 
Em có nhận xét gì về nghệ thuật chạm khắc thời Trần ? 
- Nghệ thuật chạm khắc tinh tế . 
- Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời : tháp Phổ Minh , thành Tây Đô . 
 I. SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ. 
II. SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA. 
Bài 15 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA THỜI TRẦN 
1. Đời sống văn hóa : 
2. Văn học : 
3. Giáo dục và khoa học-kĩ thuật : 
4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc : 
 Về nhà học bài , làm bài tập ở sách bài tập 
 Chuẩn bị bài 16 “ Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV” 
 + Tình hình kinh tế , xã hội 
 + Sự bùng nổ các cuộc khởi nghĩa nói lên điều gì ? 
DẶN DÒ 
 Bài học đến đây là kết thúc 
Thân ái chào tạm biệt, chúc các em học giỏi chăm ngoan