Bài giảng môn Lịch sử Lớp 7 - Tiết 16, Bài 11: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075-1077) - Lê Thị Nền

LÞch sö 7 
Gi¸o viªn : LÊ THỊ NỀN 
PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO DĨ AN 
TRƯỜNG THCS BÌNH AN 
16/10/2014 
 TIẾT 16: BÀI 11 
CUỘC KHÁNG CHIẾN 
CHỐNG QUÂN XÂM L ƯỢC TỐNG (1075-1077) 
I. GIAI ĐOẠN THỨ NHẤT (1075) 
II . GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
KiÓm tra bµi cò 
Em hãy trình bày bằng l ược đồ cuộc tấn công để tự vệ của nhà Lý trên đất Tống vào 10/1075 ? 
Lý Thường Kiệt 
42 ngày 
Tông Đản 
Em hãy trình bày bằng l ược đồ cuộc tấn công để tự vệ của nhà Lý trên đất Tống vào 10/1075? 
Lược đồ cuộc tấn công để tự vệ của nhà Lý 
1.Kháng chiến bùng nổ. 
a. Quân ta: 
Vì sao quân Tống lại xâm lược nước ta? 
- Sau khi thất bại ở Ung Châu, nhà Tống vô cùng tức tối, tiến hành xâm lược Đại Việt. 
 Sau khi rút quân về n ước nhà Lý đã làm gì để chuẩn bị kháng chiến? 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
Lý Kế Nguyên 
LÝ THƯỜNG KIỆT 
Vi Thủ An 
Thân Cảnh Phúc 
(Lạng Sơn) 
(Cao Bằng) 
Quảng Ninh 
Lý Kế Nguyên 
LÝ THƯỜNG KIỆT 
Thân Cảnh Phúc 
L­ ược đồ chuẩn bị bố phòng của quân Đại Việt (1076 – 1077) 
Vi Thủ An 
1 . Kháng chiến bùng nổ. 
a. Quân ta: 
 Sau khi rút quân về n ước nhà Lý đã làm gì để chuẩn bị kháng chiến? 
ChuÈn bÞ bè phßng 
 C¸c tï tr­ ưở ng d©n téc: C ho qu©n mai phôc ở biên giới Việt – Tống . 
 Qu©n thñy: Lý KÕ Nguyªn chØ huy ®ãng ë §«ng Kªnh (§«ng B¾c). 
 Qu©n bé: Lý Th ường KiÖt chØ huy ®ãng ë däc chiÕn tuyÕn Nh­ ư NguyÖt. 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
1. Kháng chiến bùng nổ . 
a. Quân ta: 
Tại sao Lý Th ường Kiệt lại chọn sông Nh ư Nguyệt làm phòng tuyến để đối phó với quân Tống ? 
- Nơi đây địa thế rất hiểm yếu: hai bên bờ sông có nhiều chỗ núi ăn sát bờ sông hoặc các rừng cây um tùm. 
Đây là vị trí chặn ngang các hướng tấn công của địch từ Quảng Tây (Trung Quốc) đến Thăng Long. 
-> Sông Như Nguyệt được ví như chiến hào tự nhiên khó có thể vượt qua. 
s. Như Nguyệt 
LƯỢC ĐỒ PHÒNG TUYỀN SÔNG NHƯ NGUYỆT 
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
Những nơi này, Lý Thường Kiệt cho đắp chiến lũy dọc bờ sông, phía ngoài lũy, giáp mặt sông, ông sai đóng cọc tre làm giậu dày mấy tầng. Dưới bãi sông bố trí những hầm chông ngầm. Sông rộng, lũy cao, giậu tre dày, ... tất cả những kiến trúc tự nhiên và nhân tạo đó được tổ chức lại, kết hợp với nhau tạo thành một phòng tuyến kiên cố. 
Cảnh quân ta đóng cọc chuẩn bị phòng tuyến Như Nguyệt 
Q uân Tống gồm: Tháng 1/1077, 10 vạn bộ binh tinh nhuệ, 1 vạn ngựa chiến, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy tiến vào nước ta. Một đạo quân do Hoà Mâu dẫn đầu tiếp ứng theo đường biển. 
L­u Kú 
Qu¶ng Nguyªn 
Ung Ch©u 
Vi Thñ An 
Lý KÕ Nguyªn 
 Nam Quan 
T 
h 
© 
n 
C 
¶ 
n 
h 
P 
h 
ó 
c 
S 
. 
C 
Ç 
u 
N 
ó 
i 
T 
a 
m 
§ 
¶ 
o 
L 
ý 
T 
h 
­ ư 
ê 
n 
g 
K 
i 
Ö 
t 
S 
. 
H 
å 
n 
g 
S 
T 
h 
­ 
¬ 
n 
g 
S 
. 
L 
ô 
c 
N 
a 
m 
V Ạ N XU¢N 
S 
. 
T 
h 
¸ 
B 
× 
n 
h 
Hoàng Kim Mãn 
THĂNG LONG 
Löôïc ñoà khaùng chieán choáng Toáng (1076-1077) 
Cuối năm 1076 
Quách Quỳ 
Triệu Tiết 
Hoà Mâu 
(1.1077) 
 1. Kh¸ng chiÕn bïng næ . 
 a.Quân ta : 
 b. Quân Tèng: 
- Cuối 1076, Tống đ em quân xâm l ược n ước ta víi hai ® ¹o: 
Qu©n bé : - Tháng 1/1077, 10 v¹n bé binh, 1 v¹n ngùa, 20 v¹n d©n phu do Qu¸ch Quú vµ TriÖu TiÕt chØ huy  v ượt biªn giíi ViÖt –>Tèng tiến vào n ước ta . 
 Qu©n thñy: Do Hßa M©u dÉn ® Çu -> theo đường biển tiÕn vµo n ước ta (hç trî cho qu©n bé). 
Quân Tống 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II. GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
Phòng tuyến trên sông Như Nguyệt 
Quân Tống nhiều lần tấn công phòng tuyến để tiến xuống phía Nam, nhưng bị quân ta đẩy lùi. 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt. 
 1. Kh¸ng chiÕn bïng næ . 
 a.Quân ta : 
 b. Quân Tèng: 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
a. Diễn biến 
S 
« 
n 
g 
T 
h 
ư ­ 
¬ 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
ư ­ 
NguyÖt 
S 
. 
C 
Ç 
u 
S 
. 
L 
ô 
c 
N 
a 
m 
S 
. 
T 
h 
¸ 
i 
B 
× 
n 
h 
§a Phóc 
S 
. 
H 
å 
n 
g 
S 
. 
N 
h 
Þ 
THĂNG LONG 
Yên Phong 
Lý Thường Kiệt 
Löôïc ñoà trận chieán tại phòn g tuyến Như Nguyệt (1076 - 1077) 
Chê kh«ng thÊy qu©n thñy, Qu¸ch Quú liÒu m¹ng tÊn c«ng sang bê Nam. 
Quân địch 
KÞp thêi phản c ông , m ãnh liệt đẩy lùi giặc về phía bờ Bắc . 
Qu ân ta 
ThÊt b¹i, quay vÒ bê B¾c, phßng thñ 
+ 
§ªm ®ªm nghe đọc , tinh thÇn mÖt mái, chán nản 
Cho lÝnh đọc bµi “Nam quèc S¬n hµ...” 
 2. Cuéc chiÕn ®Êu trªn phßng tuyÕn Nh ư NguyÖt. 
 a. Diễn biến: 
Đêm đê m Lý Th ường Kiệt cho ng ười vào ngôi đền nhỏ bên bờ sông Nh ư Nguyệt đọc bài th ơ thần bất hủ. 
 “ Nam quốc sơn hà Nam đế cư 
 Tiệt nhiên định phận tại thiên thư 
 Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm 
 Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư ” 
Tạm dịch: 
 “ Sông núi nước Nam, vua Nam ở 
 Rành rành định phận ở sách trời 
 Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm 
 Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”. 
 (Dẫn theo Lịch sử Việt Nam – Tập I, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1971). 
Vì sao Lý Thường Kiệt cho người đọc bài thơ giữa lúc cuộc chiến đang gay go ?  
Khích lệ tinh thần chiến đấu của quân ta. 
Làm cho tinh thần địch hoang mang, lo sợ. 
Sau nhiều lần tấn công vào phòng tuyến Như Nguyệt bị thất bại, tình thế quân giặc như thế nào? 
- Địch chán nản, mệt mỏi, ốm đau chết nhiều. Quách Quỳ ra lệnh: “ Ai bàn đánh sẽ bị chém!” 
Nêu nhận xét của em về lực lượng 
của quân Tống? 
Quân Tống lúc này đã suy yếu. 
Chê kh«ng thÊy qu©n thñy, Qu¸ch Quú liÒu m¹ng tÊn c«ng sang bê Nam. 
Quân địch 
KÞp thêi phản c ông , m ãnh liệt đẩy lùi giặc về phía bờ Bắc . 
Qu ân ta 
ThÊt b¹i, quay vÒ bê B¾c, phßng thñ 
+ 
§ªm ®ªm nghe đọc , tinh thÇn mÖt mái, chán nản 
Cho lÝnh đọc bµi “Nam quèc S¬n hµ...” 
Cuèi xu©n 1077, ph¶n c«ng sang bê B¾c , tiêu diệt giặc 
Chñ ®éng gi¶ng hßa, kÕt thóc chiÕn tranh 
BÞ ph¶n c«ng, thÊt b¹i 
 2. Cuéc chiÕn ®Êu trªn phßng tuyÕn Nh ư NguyÖt. 
 a. Diễn biến: 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt. 
 1. Kh¸ng chiÕn bïng næ . 
a.Diễn biến : 
- Quân Tống nhiều lần v ượt sông -> đều thất bại. 
- Cuối n ă m 1077 Lý Th ường Kiệt mở cuộc tấn công lớn bất ngờ vào doanh trại giặc -> Quân Tống thua to. 
- Nhà Lý đề nghị giảng hòa,quân Tống rút về n ước . 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
2. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt. 
 1. Kh¸ng chiÕn bïng næ . 
a.Diễn biến : 
Em hãy nêu kết quả, ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống? 
b.Kết quả : Quân ta giành thắng lợi. 
c. Ý nghĩa : 
- Đập tan âm m ư u xâm l ược của nhà Tống. 
- Bảo vệ nền độc lập, tự chủ . 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
Thảo luận nhãm : (2 p hút) 
Nhãm 1, 3:  Nêu nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến? 
Vì sao ta đang ở trong thế thắng mà Lý Thường Kiệt lại chủ trương giảng hòa? 
Nhãm 2, 4: 
Sự chuẩn bị một cách chu đáo của ta về mọi mặt. 
Sự chỉ huy tài tình của Lý Thường Kiệt. 
Tinh thần đoàn kết quyết tâm chiến đấu chống ngoại xâm của quân và dân ta. 
- Đảm bảo mối quan hệ bang giao hòa hiếu giữa hai nước sau chiến tranh. 
Không làm tổn thương danh dự của nước lớn. 
 Bảo đảm hòa bình lâu dài. 
Bài tập 
+ Tấn công trước để tự vệ. 
+ Xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt và đánh bại chúng khi thời cơ đến. 
+ Cách kết thúc chiến tranh: giặc thua nhưng vẫn đề nghị “giảng hoà”. 
+ Đọc bài thơ thần. 
Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt? 
TIẾT16: BÀI 11 
 CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG 
(1075-1077) 
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076-1077) 
BÀI TẬP 
THỜI GIAN 
SỰ KIỆN 
-Quân Tống cử một đạo quân lớn theo 2 đường thủy và bộ tiến hành xâm lược nước ta. 
- 30 vạn quân Tống qua Lạng Sơn tiến vào nước ta. 
- Quân ta vượt sông bất ngờ đánh vào đồn giặc => quân Tống thua to, chấp nhận giảng hòa và rút quân về nước. 
Cuối năm 1076 
Tháng 1-1077 
Cuối xuân 1077 
Hãy điền mốc thời gian cho phù hợp với các sự kiện lịch sử trong bảng sau. 
Củng cố 
1. “Ngoài yeân ñôïi giaëc khoâng baèng ñem quaân ñaùnh tröôùc ñeå chaën theá maïnh cuûa giaêc”. Ñoù laø cuûa: 
 a.Traàn Quoác Tuaán. 
b. Traàn Thuû Ñoä. 
 c. Lyù Thöôøng Kieät. 
 d. Lyù Coâng Uaån. 
2.Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến tranh bằng cách nào? 
 a. Thương lượng,đề nghị giảng hòa. 
 b. Tổng tấn công ,truy kích kẻ thù đến cùng. 
 c. Kí hòa ước kết thúc chiến tranh. 
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG TỐNG 
(1075 – 1077) 
I.GIAI ĐOẠN 
THỨ NHẤT 
(1075) 
2.Tiến công trước 
 để tự vệ. 
II.GIAI ĐOẠN 
THỨ HAI 
(1076 – 1077) 
1.Kháng chiến bùng nổ 
2.Cuộc  Nh ư Nguyệt . 
S Ơ ĐỒ BÀI HỌC 
1.Nhà Tống âm m ư u xâm l ược  
Hình ảnh phòng tuyến sông Cầu ngày nay 
Đền thờ Lý Thường Kiệt ở Thanh Hóa 
Tượng Lý Thường Kiệt 
NHÂN DÂN T ƯỞNG NHỚ CÔNG LAO CỦA LÝ TH ƯỜNG KIỆT 
HƯNG ĐẠO VƯƠNG TRẦN QUỐC TUẤN (1228 – 1300) 
ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP (1911 – 2013)