Bài giảng môn Lịch sử Lớp 7 - Tiết 45, Bài 21: Ôn tập chương IV

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinh về dự tiết học 
Môn : Lịch sử 
Lớp : 7 
? Em hãy nêu tóm tắt tiểu sử và những cống hiến của Nguyễn Trãi đối với sự nghiệp của nước Đại Việt ? 
KiÓm tra bµi cò 
- Tiểu sử : Nguyễn Trãi (1380-1442) là con của Nguyễn Phi Khanh . Hai cha con ông đều làm quan dưới thời nhà Hồ . Khi nhà Hồ thất bại , ông đã theo Lê Lợi khởi nghĩa . Ông học rộng , tài cao , có lòng yêu nước thương dân hết mực . 
- Cống hiến : Ông có nhiều cống hiến to lớn trong công việc tổ chức và lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn . Ông có nhiều tác phẩm giá trị về văn học , sử học , địa lí học như Quân trung từ mệnh tập , Bình Ngô đại cáo , Dư địa chí , 
=> Ông là nhà chính trị , quân sự tài ba , anh hùng dân tộc , danh nhân văn hóa thế giới  
Đáp án : 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
TRUNG ƯƠNG 
 VUA VÀ THÁI THƯỢNG HOÀNG 
ĐẠI THẦN VĂN 
 ĐẠI THẦN VÕ 
 ĐỊA PHƯƠNG 
 LỘ 
 CHÁNH PHÓ TỔNG 
 PHỦ 
 TRI PHỦ 
 CHÂU, HUYỆN 
 TRI CHÂU, TRI HUYỆN 
 XÃ 
 XÃ QUAN 
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÝ – TRẦN 
TRUNG ƯƠNG 
VUA 
CÁC QUAN ĐẠI THẦN 
CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN 
Bộ binh 
Bộ lại 
Bộ hộ 
Bộ công 
Bộ lễ 
Bộ hình 
Hàn lâm viện 
Quốc sử viện 
Ngự sử đài 
 ĐỊA PHƯƠNG 
ĐẠO 
( Đô ti , Hiến ti , Thừa ti ) 
PHỦ 
Tri phủ 
HUYỆN 
Tri huyện 
XÃ 
Xã trưởng 
CHÂU 
Tri châu 
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÊ SƠ 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
1. Bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông có tổ chức hoàn chỉnh , chặt chẽ hơn bộ máy nhà nước thời Lý – Trần ở những điểm nào ? ( Về triều đình , các đơn vị hành chính , cách đào tạo , tuyển chọn bổ dụng quan lại ) 
Đáp án : 
 * Triều đình : 
 - Đứng đầu là vua nắm mọi quyền hành . 
 - Giúp vua có các quan đại thần . 
 - Ở triều đình có 6 bộ và một số cơ quan chuyên môn . 
 - Hệ thống thanh tra giám sát hoạt động của quan lại được tăng cường từ trung ương đến tận đơn vị xã . 
 * Các đơn vị hành chính ; 
 - Các đơn vị hành chính được tổ chức chặt chẽ , đặc biệt là cấp thừa tuyên và cấp xã . 
 - Chia nước làm 13 đạo , dưới đạo là phủ , châu , huyện , xã . 
 * Cách đào tạo , tuyển dụng nhân tài : 
 - Mở rộng thi cử , chọn nhân tài công bằng . 
 - Nhà nước thời Lê Thánh Tông lấy phương thức học tập , thi cử làm nguyên tắc lựa chọn , bổ dụng quan lại . 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
2. Nhà nước thời Lê Sơ và nhà nước thời Lý – Trần có đặc điểm gì khác nhau ? 
 - Nhà nước t/c theo chế độ quân chủ tập quyền ( vua nắm mọi quyền hành ) nhưng không sát bằng thời Lê 
 - Nhà nước quân chủ quý tộc 
Nhà nước thời Lý-Trần 
 Nhà nước thời Lê sơ 
- Vua là người trực tiếp nắm mọi quyền hành , kể cả trong chỉ huy quân đội . 
 - Nhà nước quân chủ quan liêu chuyên chế . 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
3. Luật pháp thời Lê sơ có điểm gì giống và khác luật pháp thời Lý – Trần ? 
* Giống : 
 - pháp luật bảo vệ quyền lợi của vua và các quan đại thần . 
 - Cấm giết mổ trâu , bò 
 * Khác : 
 Thời Lý - Trần 
 Thời Lê Sơ 
- bảo vệ quyền lợi tư hữu 
- chưa bảo vệ quyền lợi của phụ nữ 
- bảo vệ quyền lợi của quốc gia , khuyến khích phát triển kinh tế 
- giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc 
- bảo vệ một số quyền lợi của phụ nữ . 
- hạn chế phát triển nô tì 
- pháp luật thời Lê sơ đầy đủ , hoàn chỉnh hơn thể hiện ở bộ luật Hồng Đức 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
4. T×nh h×nh kinh tÕ thêi Lª S¬ cã g× gièng vµ kh¸c thêi Lý - TrÇn ? 
 * Giống : 
 - Nông nghiệp : 
 + Thực hiện chính sách khai hoang để mở rộng trồng trọt 
 + chăm lo đắp đê phòng lụt , đào vét kênh mương đưa nước vào đồng ruộng . 
 + cấm giết hại trâu , bò để bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp 
 - Thủ công nghiệp : phát triển nghề thủ công cổ truyền 
 - Thương nghiệp : mở chợ , mở cửa biển buôn bán với người nước ngoài . 
* Khác : 
Thời Lý - Trần 
Thời Lê Sơ 
- Nông nghiệp 
 + Thời Lý tổ chức cày ruộng tịch điền 
 + Thời Trần vua cho vương hầu , công chúa , phò mã lập điền trang 
 - Thủ công nghiệp 
 + Thời Lý vua dạy cung nữ dệt gấm vóc 
- Nông nghiệp 
+ đặt 1 số chức quan chuyên về nông nghiệp 
+ có 25 vạn lính về quê cày ruộng sau chiến tranh 
+ Thực hiện phép quân điền 
- Thủ công nghiệp 
+ có các làng thủ công , phường thủ công 
+ các xưởng do nhà nước quản lí , gọi là cục bách tác . 
- Thương nghiệp : khuyến khích lập chợ mới và họp chợ . 
-> Thời Lê Sơ kt phát triển mạnh mẽ hơn 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
5. X· héi thêi Lý – TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã nh÷ng giai cÊp , tÇng líp nµo ? Cã g× kh¸c nhau ? 
Vua – Vương hầu – Quý tộc 
Quan lại 
Địa chủ 
Tầng lớp thống trị 
Thợ thủ công 
Thương nhân 
Nông dân 
Tá điền 
Nông nô 
Nô tì 
Tầng lớp bị trị 
Xã hội thời Trần 
Xã hội 
Giai cấp 
Tầng lớp 
Địa chủ phong kiến 
Nông dân 
Địa chủ phong kiến 
Địa chủ phong kiến 
Địa chủ phong kiến 
Vua 
Quan 
Địa chủ 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
5. X· héi thêi Lý – TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã nh÷ng giai cÊp , tÇng líp nµo ? Cã g× kh¸c nhau ? 
* Gièng : 
 - vua , vương hầu , quý tộc , quan lại địa chủ 
 - Nông dân , thương nhân , thợ thủ công , nô tì 
* Kh¸c : 
 - Thời Lý - Trần : tầng lớp vương hầu , quý tộc rất đông đảo , nắm mọi quyền lực , tầng lớp nông nô , nô tì chiếm số đông . 
 - Thời Lê Sơ số lượng nô tì giảm dần và được giải phóng cuối thời Lê . Tầng lớp địa chủ rất phát triển do pháp luật nhà Lê hạn chế nghiêm ngặt việc bán mình làm nô hoặc bức dân tự do làm nô tì . 
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch­¬ng iv 
6. V¨n hãa , gi¸o dôc , v¨n häc , nghÖ thuËt thêi Lª S¬ ®· ®¹t ®­ îc nh÷ng thµnh tùu nµo ? Cã g× kh¸c thêi Lý – TrÇn ? 
- GD thời Lê Sơ phát triển mạnh do sự quan tâm của nhà nước và nhà nước đã có những chủ trương , biện pháp tích cực để phát triển GD như : tổ chức thi cử 3 năm một lần ( nhà Trần 7 năm một lần ). 
 - Thời Lý - Trần muốn được bổ nhiệm làm quan thì trước hết phải xuất thân từ đẳng cấp quý tộc . 
 - Thời Lê Sơ , đa số dân đều có thể đI học và cho phép người nào có học đều được dự thi và thi đỗ đều được bổ nhiệm làm quan và được vinh quy bái tổ . 
 - Thời Lý - trần , đạo phật rất được trọng dụng . 
 - Thời Lê Sơ , Nho giáo chiếm vị trí độc tôn . chi phối trên lĩnh vực văn hóa , tư tưởng 
 - Tình hình giáo dục , văn hóa , khoa học thời Lê Sơ cũng đạt được những thành tựu mới . 
Bµi tËp cñng cè 
- LËp b¶ng thèng kª c¸c bËc danh nh©n v¨n hãa xuÊt s¾c cña d©n téc ë thÕ kØ XV: 
Tªn 
C«ng lao 
1. Nguyễn Trãi 
 (1380-1442) 
2. Lê Thánh Tông 
 (1442-1497) 
- Ông có nhiều cống hiến to lớn trong công việc tổ chức và lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn . Ông có nhiều tác phẩm giá trị về văn học , sử học , địa lí học như Quân trung từ mệnh tập , Bình Ngô đại cáo , Dư địa chí , 
- Là vị vua anh minh , một tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực kinh tế , chính trị , quân sự và có nhiều tác phẩm thơ văn có giá trị . 
Bµi tËp cñng cè 
- LËp b¶ng thèng kª c¸c bËc danh nh©n v¨n hãa xuÊt s¾c cña d©n téc ë thÕ kØ XV: 
Tªn 
C«ng lao 
3. Ngô Sĩ Liên 
 ( Thế kỉ XV) 
4. Lương Thế Vinh 
 (1442-?) 
- Là nhà sử học nổi tiếng , ông từng đảm nhiệm các chức vụ quan trọng của triều đình như Hàn lâm viện , Phó Đô Ngự sử , Ông là 1 trong những tác giả bộ Đại Việt sử kí toàn thư . 
- Ông là nhà toàn học nổi tiếng nước ta thời Lê Sơ . Ông đã nghiên cứu ra công trình Đại thành toán pháp , Thiền môn giáo khoa . 
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ 
Giáo viên : Ngô Thị Nga