Bài giảng môn Ngữ Văn 8 - Bài 23: Tiếng Việt: Hành động nói - Bùi Thị Trúc Giang

em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy. trốn đi ngay đi.(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợiXác định mục đích của hành động nói:trình bày	Bài 23,Tiết 95:	HÀNH ĐỘNG NÓIđe doạđiều khiển hứa hẹnLời của Lý ThôngMục đíchCái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị Thôn Đoài.Cái Tí nghe nói dãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.[] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...	( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )Bài tập: Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi hành động.Đoạn văn:bộc lộ cảm xúc Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...Hỏi, bộc lộ cảm xúc U không cho con ở nhà nữa ư? Hỏi, bộc lộ cảm xúc U nhất định bán con đấy ư ? Trình bày ( báo tin ) Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài .Hỏi , bộc lộ cảm xúc Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?MỤC ĐÍCH? HÀNH ĐỘNG NÓI Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận:Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận:Những kiểu hành động nói thường gặp là: - Hỏi - Trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến) - Hứa hẹn ( bảo đảm, hứa .) - Điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức) - Bộc lộ cảm xúc ( cảm ơn, xin lỗi, than phiền)1. Bài tập tìm hiểu: (SGK) Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓIBµi tËp 3 : §o¹n trÝch d­íi ®©y cã ba c©u chøa tõ høa. H·y x¸c ®Þnh kiÓu hµnh ®éng nãi trong mçi c©u Êy. 	 “Em ®i nhanh vÒ chiÕc gi­êng, ®Æt con Em Nhá quµng tay vµo con VÖ SÜ.	- Em ®Ó nã ë l¹i – Giäng em r¸o ho¶nh – Anh ph¶i høa víi em kh«ng bao giê ®Ó chóng ngåi c¸ch xa nhau. Anh nhí ch­a? Anh høa ®i.	- Anh xin høa. 	 T«i mÕu m¸o tr¶ lêi vµ ®øng nh­ ch«n ch©n xuèng ®Êt, nh×n theo c¸i bãng bÐ nhá liªu xiªu cña em t«i trÌo lªn xe.” (Kh¸nh Hoµi)Bµi tËp 3 :	- Anh ph¶i høa víi em kh«ng bao giê ®Ó chóng ngåi c¸ch xa nhau.	- Anh høa ®i.	- Anh xin høa.hµnh ®éng ®iÒu khiÓnhµnh ®éng ®iÒu khiÓnhµnh ®éng høa	Nh­ vËy, kh«ng ph¶i c©u nµo cã tõ høa còng lµ thùc hiÖn hµnh ®éng høa. Hµnh ®éng høa chØ ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi nãi c©u høa ®ã ph¶i thuéc ng«i thø nhÊt.	- Điều khiển ( cầu khiến, đe dọa, thách thức) Câu cầu khiến-Hỏi-Hứa hẹn ( hứa, bảo đảm ) Câu trần thuật-Trình bày ( kể, tả, nêu ý kiến, nhận xét ..KIỂU CÂU CÁC HÀNH ĐỘNG NÓI Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓI- Bộc lộ cảm xúc ( cảm ơn, xin lỗi ) Câu trần thuật Câu nghi vấn Câu cảm thánTRÒ CHƠI TIẾP SỨC Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓI trình bày câu trần thuật- Thầy em hãy ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!. 	 (Tắt đèn) điều khiển câu cầu khiến- Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.	(Nước Đại Việt ta) hỏi câu nghi vấn- Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không? (Hịch tướng sĩ) bộc lộ cảm xúc câu cảm thán- Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! 	(Nhớ rừng)Kiểu hành động nóiKiểu câuVí dụ Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận:Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận:Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là: - hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến) - điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức) - hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 631. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 631. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Bài tập 2: Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓIBài tập 2:	Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong đoạn trích sau:a. Tiếng chó sủa vang các xóm.Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:Bác trai đã khá rồi chứ ?Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy !	Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.	( Ngô Tất Tố - Tắt đèn )(1) Bác trai đã khá rồi chứ ? (2) Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm. (3) Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. (4) Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.	(5) Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. - (6) Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy ! 	=> Hỏi=> Cảm ơn, trình bày=> Cầu khiến ( khuyên bảo )=> Trình bày ( dự đoán tình hình )=> Trình bày.=> Điều khiển ( thúc giục, khuyên bảo )b.	“Lª ThËn n©ng g­¬m lªn ngang ®Çu nãi víi Lª Lîi:	- §©y lµ trêi phã th¸c cho minh c«ng lµm viÖc lín. Chóng t«i nguyÖn ®em x­¬ng thÞt cña m×nh theo minh c«ng, cïng víi thanh g­¬m thÇn nµy ®Ó b¸o ®Òn Tæ quèc!”	(Sù tÝch Hå G­¬m)Hµnh ®éng nãiMôc ®Ých§©y lµ trêi cã ý...lµm viÖc lín.tr×nh bµyChóng t«i nguyÖn...tæ quèc!høa hÑnc. 	H«m sau l·o H¹c sang nhµ. Võa thÊy t«i, l·o b¸o ngay:	- CËu Vµng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹!	- Cô b¸n råi?	- B¸n råi! Hä võa b¾t xong. ()	- ThÕ nã cho b¾t µ?	MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i. Nh÷ng vÕt nh¨n x« l¹i víi nhau, Ðp cho n­íc m¾t ch¶y ra. C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ mét bªn vµ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh­ con nÝt. L·o hu hu khãc 	- Khèn n¹n ¤ng gi¸o ¬i!  Nã cã biÕt g× ®©u! Nã thÊy t«i gäi th× ch¹y ngay vÒ, vÉy ®u«i mõng. T«i cho nã ¨n c¬m. Nã ®ang ¨n th× th»ng Môc nÊp trong nhµ, ngay ®»ng sau nã, tãm lÊy hai c¼ng sau nã dèc ng­îc nã lªn. (Nam Cao – L·o H¹c)c.	H«m sau l·o H¹c sang nhµ. Võa thÊy t«i, l·o b¸o ngay:	- CËu Vµng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹!	- Cô b¸n råi?	- B¸n råi! Hä võa b¾t xong. ()	- ThÕ nã cho b¾t µ?	MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i. Nh÷ng vÕt nh¨n x« l¹i víi nhau, Ðp cho n­íc m¾t ch¶y ra. C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ mét bªn vµ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh­ con nÝt. L·o hu hu khãc 	- Khèn n¹n ¤ng gi¸o ¬i!  Nã cã biÕt g× ®©u! Nã thÊy t«i gäi th× ch¹y ngay vÒ, vÉy ®u«i mõng. T«i cho nã ¨n c¬m. Nã ®ang ¨n th× th»ng Môc nÊp trong nhµ, ngay ®»ng sau nã, tãm lÊy hai c¼ng sau nã dèc ng­îc nã lªn. (Nam Cao – L·o H¹c)- CËu Vµng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹!B¸o tin - Cô b¸n råi?Hái- B¸n råi! X¸c nhËn, thõa nhËnHä võa b¾t xong. B¸o tin- ThÕ nã cho b¾t µ?Hái- Khèn n¹n C¶m th¸n¤ng gi¸o ¬i!C¶m th¸nNã cã biÕt g× ®©u! C¶m th¸nNã thÊy t«i gäi th× ch¹y ngay vÒ, vÉy ®u«i mõng. T¶T«i cho nã ¨n c¬m. KÓNã ®ang ¨n th× th»ng Môc nÊp trong nhµ, ngay ®»ng sau nã, tãm lÊy hai c¼ng sau nã dèc ng­îc nã lªn. KÓ§¸p ¸nI. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận: Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 631. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Bài tập 2: Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận:Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận:Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là: - hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến) - điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức) - hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Bài 23,Tiết 95: HÀNH ĐỘNG NÓITiÕt 95: Hµnh ®éng nãiCËu võa ®i du lÞch vÒ ®Êy µ?(GËt ®Çu.)A. Cã vui kh«ng?B. (L¾c ®Çu.)Bµi tËp më réng:Em h·y cho biÕt ®o¹n v¨n trªn cã nh÷ng hµnh ®éng nãi nµo?-> Cã hµnh ®éng hái vµ hµnh ®éng gËt ®Çu, l¾c ®Çu ( x¸c nhËn vµ b¸c bá).=>Nh­ vËy hµnh ®éng nãi cã thÓ diÔn ra b»ng lêi nãi t­¬ng øng víi c¸c kiÓu c©u, còng cã thÓ b»ng cö chØ, ®iÖu bé, nh­ng d¹ng ®iÓn h×nh cña hµnh ®éng nãi vÉn lµ b»ng lêi nãi.Bài 23,Tiết 95:	HÀNH ĐỘNG NÓII. Hành động nói là gì?1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)2. Kết luận:Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.II. Một số kiểu hành động nói thường gặp. 2. Kết luận:Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là: - hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến) - điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức) - hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.1. Bài tập tìm hiểu: (SGK)III. Luyện tập. Chó ý: Trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, cÇn x¸c ®Þnh râ ®èi t­îng giao tiÕp ®Ó cã nh÷ng hµnh ®éng nãi phï hîp, ®¹t hiÖu qu¶ giao tiÕp cao.Bài tập về nhà: 	ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n sö dông hµnh ®éng nãi phï hîp ®Ó ®­a ra suy nghÜ, nhËn ®Þnh cña c¸ nh©n m×nh vÒ thùc tr¹ng hiÖn nay cã mét sè b¹n häc sinh ham mª ®iÖn tö qu¸ møc, h·y h­íng b¹n ®Õn víi nh÷ng ng­êi b¹n vui vÎ hoµ ®ång, ®Õn ng«i tr­êng th©n thiÖn?Hµnh ®éng nãiKh¸i niÖmC¸c kiÓu hµnh ®éng nãi th­êng gÆpHáiTr×nh bµyHøa hÑn§iÒu khiÓnBéc lé c¶m xócB¸o tin, kÓ, t¶, nªu ý kiÕn, dù ®o¸n, CÇu khiÕn, ®e do¹,th¸ch thøc, Lµ hµnh ®éng ®­îc thùc hiÖn b»ng lêi nãi nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh.Chân thànhcám ơn Thầy cô và các emKính chúcThầy cô và các em dồi dàosức khỏe