Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Luyện từ và câu Tiết 79: Câu nghi vấn (Tiếp theo)

NGỮ VĂN 8 KIỂM TRA BÀI CŨ Câu nghi vấn là gì ? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng chính của câu nghi vấn ? Em hãy lấy một ví dụ về câu nghi vấn.CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Tiết 79 :Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.“Năm nay đào lại nở, Không thấy ông đồ xưa. Những ngừơi muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? 	( Vũ Đình Liên, Ông đồ)Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát : Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất !.	(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)c) Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày ! Có biết không ?... Lính đâu ? Sao bay dám để nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?	( Phạm Duy Thốn, Sống chết mặc bay)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.d) Một người hàng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem chuyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ?	(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)e) Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình. Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con mèo hay lục lọi ấy !	(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.“Năm nay đào lại nở, Không thấy ông đồ xưa. Những ngừơi muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? 	( Vũ Đình Liên, Ông đồ)Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát : Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất !.	(Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Bộc lộ cảm xúc. Đe doạ.Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.c) Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày ! Có biết không ?... Lính đâu ? Sao bay dám để nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?	( Phạm Duy Thốn, Sống chết mặc bay)d) Một người hàng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem chuyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ?	(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Đe dọa. Khẳng định.e) Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình. Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con mèo hay lục lọi ấy !	(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác. Nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi.Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Bộc lộ cảm xúc. Anh tưởng tôi sướng lắm đấy à  Phủ định.Cậu làm ơn trật tự một chút được không.Cầu khiến.Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.“Năm nay đào lại nở, Không thấy ông đồ xưa. Những ngừơi muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? 	( Vũ Đình Liên, Ông đồ)Cai lệ không để cho chị được nói hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát : Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất !.	(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)c) Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày ! Có biết không ?... Lính đâu ? Sao bay dám để nó chạy xồng xộc vào đây như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?	( Phạm Duy Thốn, Sống chết mặc bay)I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.Nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi.??????Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.d) Một người hàng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem chuyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng, giận cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ?	(Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)e) Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình. Con gái tôi vẽ đây ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con mèo hay lục lọi ấy !	(Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác. Nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi. Câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than, dấu chấm lửng.* Ghi nhớ (SGK tr 22)??! Anh tưởng tôi sướng lắm đấy à  Cậu làm ơn trật tự một chút được không. .Bài tập nhanh : Xác định câu nghi vấn trong ngữ liệu sau. Cho biết các câu nghi vấn đó dùng để làm gì ?“ Người con trai đưa cho bác lái xe một gói nhỏ. – Bác lái xe hỏi. Củ tam thất cháu vừa đào thấy. Cháu gửi bác gái ngâm rượu uống. Bác lái xe cũng rút từ túi cửa xe ra gói giấy: Còn đây là sách tôi mua hộ anh.	(Nguyễn Thành Long)Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.Nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi. câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than, dấu chấm lửng.* Ghi nhớ (SGK tr 22)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Cái gì thế này ? Cái gì thế này ? Hôm nọ bác chẳng bảo bác gái vừa ốm dậy là gì ? Hôm nọ bác chẳng bảo bác gái vừa ốm dậy là gì ?Ví dụ :“ Em có nghe mùa thu ? Lá thu rơi xào xạc Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên là rừng khô”	 (“Tiếng thu”- Lưu Trọng Lư) ...“Em là ai ? cô gái hay nàng tiên ? Em có tuổi hay không có tuổi ? Mái tóc em là mây là suối ? Đôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm giông ? Thịt da em hay là sắt là đồng ? ”	(“Người con gái Việt Nam”- Tố Hữu) Câu hỏi tư từ trong thơ văn : tạo nên chất nhạc và sự biến hóa trong diễn đạt.Ngữ liệu – Phân tích ngữ liệu.I . Bài học (Tiếp theo)2. Những chức năng khác.Nhiều trường hợp câu nghi vấn không dùng để hỏi. câu nghi vấn có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than, dấu chấm lửng.* Ghi nhớ (SGK tr 22)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)Hỡi ơi Lão Hạc ! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết  Một ngừơi như thế ấy !  Một ngừơi đã khóc vì trót lừa một con chó !... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng  Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn 	( Nam Cao, Lão Hạc)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)Bộc lộ cảm xúc, tình cảm.Nào đâu những đêm vàng bên bở suối	Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?	Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn	Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?	Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,	Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?	Đâu những chiều lêng láng máu sau rừng	Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,	 Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?	- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?	(Thế Lữ, Nhớ rừng)II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Bộc lộ tình cảm, cảm xúc với thái độ phủ định.()II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)c) Mỗi chiếc là rụng là một cái biểu hiện cho một cảnh biệt ly. Vậy thì sự biệt ly không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?	(Khái Hưng, Lá rụng)d) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lỳ lợm  Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ?	(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Cầu khiến, bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Phủ định, bộc lộ tình cảm, cảm xúc.- Sao cụ lo xa quá thế ? Cụ còn khỏe lắm chưa chết đâu mà sợ ! Cụ cứ để tiền ấy mà ăn, lúc chết hãy hay ! Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ?	- Không, ông giáo ạ ! Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ? 	 	 (Nam Cao, Lão Hạc)b) Nghe con giục, bà mẹ đến hỏi phú ông. Phú ông ngần ngại. Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người không ra ngượm, chăn dắt làm sao ?	(Sọ Dừa)II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)Bài tập 2 (SGK tr23)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Phủ định. Cụ không phải lo xa quá thế. Không nên nhịn đói mà để tiền lại Ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu Bộc lộ sự băn khoăn, ngần ngại. - Không biết thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò hay không.c) Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng trồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất luỹ mà trỗi dậy, bẹ măng bọc kín thân cây non, ủ kỹ như áo mẹ trùm lần trong lần ngoài cho đứa con non nớt. Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử ?d) Vua sai lính điệu em bé vào, phán hỏi :Thằng bé kia, mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?(Em bé thông minh).II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)Bài tập 2 (SGK tr23)Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo) Khẳng định.- Thảo mộc tự nhiên có tình mẫu tử. Dùng để hỏi.II. Luyện tập Bài tập 1 (SGKtr22)Bài tập 2 (SGK tr23)Bài tập 3 (SGK tr24) Bạn có thể kể lại cho mình nghe tập phim “Cô nàng bất đắc dĩ” tối hôm qua vô tuyến đã chiếu được không ? Lão Hạc ơi ! Sao đời lão khốn cùng đến thế ?4. Bài tập 4 : Viết một đoạn văn ngắn, trong đó có dùng câu hỏi tu từ. Mùa xuân là mùa hoa cũng là mùa của đàn ong mật. Đã mấy ai biết thế giới kỳ diệu của loài ong ? Cánh ong bay vù vù suốt ngày, từ tinh mơ đến tối mịt. Có những đàn ong khổng lồ có đến hàng ngàn hàng vạn cánh ong. Loài ong là một thế giới đầy sinh thú đã mấy ai hay ? Làm ra một giọt mật, ong cần phải 2.700.000 chuyến hoa bay về tổ. Nửa lít mật ong phân chất ra được 5 vạn thứ hoa, và để làm nên chất ngọt ngào đó, đường bay của ong lên tới 8.000.000 cây số. Kỳ diệu thay con ong bé nhỏ. Nó để lại cho ta bài học vô giá về kiên nhẫn, về cần lao, về tích luỹ, về chế tạo và sáng tạo.Tiết 79 : CÂU NGHI VẤN (Tiếp theo)CỦNG CỐ Nắm được các chức năng của câu nghi vấn. Cần phân biệt đựơc câu hỏi thông thường và câu hỏi tu từ.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Học nội dung phần ghi nhớ. Làm bài tập 4 (SGK tr24). Sưu tầm những đoạn thơ đoạn văn sử dụng câu nghi vấn. Chuẩn bị bài : Thuyết minh về một phương pháp (cách làm).