Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 17: Tiếng Việt Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY GIÁO, Cễ GIÁO VỀ DỰ GIỜ HễM NAY Từ nào dưới đõy khụng phải là từ tượng hỡnh?	A. Xộc xệch	B. Rũ rượi	C. Xụn xao	D. Xồng xộcABCTừ nào dưới đõy là từ tượng thanh?	A.Rún rộn	B. Lẻo khẻo	C. soàn soạt	D. Chỏng quốoTỡm 5 từ tượng hỡnh tả dỏng đi của người?VD: Lũ dũSáng ra bờ suối tối vào hang.Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.	 (Hồ Chí Minh - Tức cảnh Pác Bó)	Khi con tu hú gọi bầy	Lúa chiêm đương chín trái cây ngọt dần	Vườn râm dậy tiếng ve ngân	Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào.	(Tố Hữu - Khi con tu hú)Bài tập nhanh: Tìm từ ngữ địa phương trong các ví dụ sau và cho biết từ toàn dân tương ứng? 	 du kích nhỏ giương cao súng 	Thằng Mĩ lênh khênh bước cúi đầu.	( Tố Hữu)	 ơi có rét không Bầm Heo heo gió núi lâm thâm mưa phùn.	(Bầm ơi - Tố Hữu) Đứng bên đồng ngó bên đồng mênh mông bát ngát Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông.	 (Ca dao)OnitêBầmcômẹ nàykiaGhi nhớ:Khác với từ ngữ toàn dân, từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định.a)	Nhưng đời nào tình yêu thương và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến... Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. (Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu)b)Chán quá, hôm nay mình phải nhận con ngỗng cho bài tập làm văn . Trúng tủ, hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp.Ghi nhớ:Khác với từ ngữ toàn dân, biệt ngữ xã hội chỉ đượcdùng trong một tầng lớp xã hội nhất định. Hãy chọn trường hợp nên sử dụng từ ngữ địa phương trong các trường hợp giao tiếp sau:Người nói chuyện là người cùng địa phương.Người nói chuyện với mình là người địa phương khác.Khi phát biểu ý kiến trước lớp.Khi làm bài tập làm văn.Khi viết đơn từ, báo cáo gửi thầy, cô giáo.G.Khi nói chuyện với người nước ngoài biết tiếng Việt.-	Đồng chí mô nhớ nữa 	Kể chuyện Bình Trị Thiên, Cho bầy tui nghe ví Bếp lửa rung rung đôi vai đồng chí - Thưa trong nớ hiện chừ vô cùng gian khổ, 	Đồng bào ta còn kháng chiến ra ri.	(Theo Hồng Nguyên – Nhớ)	-	Cá để ở dằm thượng áo ba đờ suy, khó mõi lắm.	(Nguyên Hồng – Bỉ Vỏ)Ghi nhớ: Việc sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phải phù hợp với tình huống giao tiếp. Trong thơ văn, tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc hai lớp từ này để tô đậm màu sắc địa phương, màu sắc tầng lớp xã hội của ngôn ngữ, tính cách nhân vật. Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội, cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiếtTừ ngữ địa phươngTừ ngữ toàn dõnmỏ, u, bầmheobụngmẹlợnhoa Răng không, cô gái trên sôngNgày mai cô sẽ từ trong đến ngoàiThơm như hương nhụy hoa làiSạch như nước suối ban mai giữa rừng (Tố Hữu) Bõy chừ sụng nước về taĐi khơi, đi lộng, thuyền ra bến vào	...Gan chi gan rứa mẹ nờ?Mẹ rằng: cứu nước mỡnh chờ chi ai?(Tố Hữu)Chỳc quý thầy cụ giỏo sức khoẻ, cỏc em học giỏi !