Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 3,4: Trong lòng mẹ (Nguyên Hồng) - Năm học 2008-2009

 TIẾT3,4 TRONG LÒNG MẸ (NGUYÊN HỒNG )GIẢNG:26-8-08Kiểm tra bài cũII. Kiểm tra bài cũ: Những gì đã gợi lên trong lòng nhân vật tôi kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên? Những kỉ niệm này đã được diễn tả theo trình tự nào? Trình bày diễn biến tâm trạng của nhân vật tôi trong ngày khai trường đầu tiên Hoạt động1. Giới thiệu chung.+ Gọi HS đọc phần chú thích dấu *.+ giới thiệu về nhà văn Nguyên Hồng, cuốn Những ngày thơ ấu và đoạn trích Trong lòng mẹ, lưu ý thể hồi kí (tự truyện).I. Giới thiệu.1. Tác giả- Có một tuổi thơ cay đắng.- Sống gần gũi những người nghèo khổ.Mưu sinh bằng bán vé số dạoNhững mảnh đời bất hạnhHoạt động 2. Hướng dẫn đọc văn bản và tìm hiểu chú thích, bố cục.+ tóm tắt, đọc, hướng dẫn HS đọc, tìm hiểu bố cục.- Theo em có thể chia đoạn trích làm mấy phần? Nội dung mỗi phần?2. Văn bản - Trích hồi kí Những ngày thơ ấu.Hoạt động 3: Hướng dẫn HS đọc- hiểu văn bản.1. Phân tích nhân vật bà cô.+ GV giới thiệu hoàn cảnh của Hồng qua đoạn văn đầu tiên của văn bản- Tìm các chi tiết miêu tả người cô về : vẻ mặt, giọng nói, ánh mắt, hành động, lời nóiMỗi nhóm tìm các chi tiết miêu tả một phương diện:- Vẻ mặt: khi cười rất “kịch”, tươi cười, tỏ sự ngậm ngùi thương xót.- Giọng nói: vẫn ngọt, ngân dài thật ngọt, thật rõ, đổi giọng, chập chừng.- Hành động: cười hỏi, vỗ vai cười kể chuyện người mẹ khốn khổ.- Ánh mắt: long lanh, chằm chặp.- Lời nói (nêu các câu nói) - Em hiểu rất kịch ở đây có nghĩa là gì?- Tại sao Hồng lại nhận thấy nét mặt của người cô khi cười rất kịch?- Bà ta muốn gì khi nói rằng mẹ chú đang “phát tài” và nhất là khi nhấn mạnh hai tiếng “em bé”?- giả tạo/- Vì Hồng biết nhắc đến mẹ Hồng, người cô chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc Hồng những hoài nghi để Hồng khinh ghét và ruồng rẫy mẹ.- Người cô định khơi dậy nỗi tủi hờn vì mẹ không quan tâm đến, nỗi ghen tức với đứa em cùng mẹ khác cha, làm cho Hồng ghét mẹ - Khi Hồng khóc, thái độ của người cô thế nào?- Những gì bà ta kể là để nhằm mục đích gì? Bà ta kể với thái độ thế nào?- Trong lời thoại cuối cùng của người cô, em thấy bà bày tỏ thái độ như thế nào với Hồngvà cha của nó?- Vẫn tiếp tục tươi cười kể chuyện mẹ của Hồng khổ sở như thế nào cho nó nghe (ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng, người gầy rạc đi)- Kể để làm cho Hồng càng đau đớn, để mỉa mai, nhục mạ sự túng quẫn, vất vả của mẹ Hồng. Với thái độ thích thú.- sự giả bộ xót xa, thương hại.Tóm lại, mục đích của người cô là gì khi gọi Hồng đến để hỏi chuyện? - Qua cuộc đối thoại này, em có nhận xét gì về nhân vật người cô?- Nói xấu mẹ, làm cho Hồng khổ sở.Bà cô là hiện thân của những cổ tục lạc hậu kìm hãm hạnh phúc của người phụ nữ trước kia.1.Nhân vật người cô- Lạnh lùng, nham hiểm, độc ác, giả dối.- Hiện thân cho những tư tưởng lạc hậu đã đày đoạ người phụ nữ trong xã hội cũ.- Mới đầu, khi nghe cô hỏi tâm trạng của Hồng	 thế nào?+ phản ứng thông minh xuất phát từ lòng tin yêu mẹ và sự nhạy cảm.- Sau câu hỏi thứ hai của cô, tâm trạng của Hồng thế nào?- Vì sao khi cô nói sẽ lo cho tiền tàu để vào với mẹ và thăm em bé mà những lời lẽ đó lại khiến chú bé nước mắt ròng ròng?Diễn biến tâm lí của H từ chỗ toan trả lời có đến chỗ đáp: Không, cháu không muốn vào- Im lặng, cúi đầu xuống đất, lòng thắt lại, khoé mắt đã cay cay (tìm cách trả lời, thấy tủi thân)- Vì nhận ra sự nham hiểm, độc ác trong lời mỉa mai ngân thật dài, thật ngọt của cô, vì thương mẹ tại sao phải trốn tránh.- Tâm trạng của Hồng thế nào khi nghe kể về tình cảnh của mẹ - Đau đớn, phẫn uất cực điểm.+ HS quan sát đoạn văn thứ hai.- Khi thoaïng träng tháúy boïng meû vaì âuäøi theo tám traûng cuía Hồng nhæ thãú naìo?- Nãu caïi hay cuía hçnh aính so saïnh “khaïc gç caïi aío ảnh ...’’vừa mừng vừa lo sợ đấy không phải là mẹ.- Nỗi khao khát, thiếu thốn tình mẫu tử.-Ngäöi trong loìng meû Häöng oaì lãn khoïc, so våïi khi âäúi thoaûi våïi baì cä nhæîng gioüt næåïc màõt luïc naìy coï gç khaïc?Nước mắt dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện.- Trước mắt Hồng, hình ảnh người mẹ hiện lên như thế nào?Hình ảnh người mẹ: gương mặt tươi sáng, đôi mắt trong và nước da mịn, màu hồng của hai gò má, tươi đẹp như thuở còn sung túc, hơi thở thơm tho lạ lùng- Những câu văn nào thể hiện tâm trạng của Hồng khi ngồi trong lòng mẹ?- Hồng đã càm nhận tình mẫu tử bằng những giác quan nào?- Tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng trở lại mơn man khắp da thịt.- Bằng mọi giác quan và bằng cả tâm hồn thơ dại đang khao khát tình mẫu tửTác giả đã diễn tả bằng một cảm hứng đặc biệt sau mê cùng những rung động vô cùng tinh tế. Nó tạo ra một không gian của ánh sáng, màu sắc, của hương thơm vừa lạ lùng vừa gần gũi. Nó là hình ảnh về một thế giới đang bừng nở, hồi sinh, một thế giới dịu dàng kỉ niệm và ăm ắp tình mẫu tửTrước cảm giác đó, mọi tủi cực đều trôi đi hếtĐoạn văn là bài ca chân thành, cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng bất diệt2. Tình cảm của Hồng đối với mẹ.a. Trong cuộc đối thoại với người cô- Tỉnh táo nhận ra mục đích thâm hiểm của người cô.- Hiểu và thông cảm cho tình cảnh của mẹ.- Những hình ảnh so sánh và động từ mạnh thể hiện sự căm tức những định kiến đã làm khổ mẹb. Khi gặp lại mẹ.- Niềm sung sướng cực độ của chú bé Hồng khi gặp lại mẹ được diễn tả sinh động bằng cảm hứng say mê cùng những rung động tinh tế.Tổng kết.- Qua đoạn trích, hãy chứng minh văn Nguyên Hồng giàu chất trữ tình?- Tình huống và nội dung câu chuyện: Tình cảnh đáng thương của Hồng, câu chuyện về người mẹ, tình cảm của Hồng- Dòng cảm xúc phong phú của Hồng: tủi nhục, căm hận, quyết liệt, yêu thươngIII. Tổng kết1.Chất trữ tình - Tình huống và nội dung câu chuyện.- Dòng cảm xúc phong phú của Hồng- Cách thể hiện của tác giả ( kể+ biểu cảm, lời văn, hình ảnh so sánh ) DAËN DOØ HỌC BÀI CŨ ,CHUẨN BỊ BÀI MỚICâu 5. Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng:Viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng.Ông thấu hiểu nỗi cơ cực, tủi nhục đồng thời yêu thương, nâng niu, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của họ.