Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 43: Tiếng Việt Câu ghép - Tăng Bá Hùng

chµo mõng quý thÇy c« gi¸o vÒ dù giê líp 8aTiÕt 43 - TiÕng ViÖtS­u tÇm vµ chØnh lÝT¨ng B¸ Hïng Tr­êng THCS Hoµng T©n, TX ChÝ Linh, H¶i D­¬ngc©u ghÐpKiểm tra bài cũ	Dựa vào cấu tạo, người ta chia câu tiếng Việt thành hai loại chính: Câu đơn và câu ghép.	Dựa vào cấu tạo ngữ pháp, người ta chia câu tiếng Việt thành những loại nào?* Ví dụ : (SGK/111) I. Đặc điểm của câu ghép Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.	 Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.	 Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ làn đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.	 (Thanh Tịnh, Tôi đi học) Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.	 Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.	 Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ làn đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.	 (Thanh Tịnh, Tôi đi học)TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp1. T«i quªn sao ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng C1 C2 V1 Bæ ng÷ V2 V3 Bæ ng÷ C3 Côm C1 – V1 “ mÊy cµnhquang ®·ng” BN cho §T “ n¶y në” Côm C2 – V2 “ nh÷ng c¶m gi¸cquang ®·ng” BN cho §T “ quªn” Côm C3 – V3 “T«i.. quang ®·ng” lµm nßng cèt c©uTiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp2. Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng dµi vµ hÑp C V => Mét côm C- V lµm nßng cèt c©u3. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: H«m nay t«i ®i häc V3 C3 V2 C2 V1 C1 => C©u cã 3 Côm C- V kh«ng bao chøa nhau, t¹o thµnh 3 vÕ c©uTiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpTiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpKiểu cấu tạo câuCâu cụ thểCâu có một cụm C-VCâu có hai hoặc nhiều cụm C-VCụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớnCác cụm C-V không bao chứa nhauKiểu câuĐơnĐơn MRTPGhép213* Ví dụ : (SGK/111) I. Đặc điểm của câu ghép* Kết luận:* Ví dụ : I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận:* Ví dụ : I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận: II. Cách nối các vế câu ghép* Ví dụ :1. H»ng n¨m cø vµo cuèi thu, l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c, lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng.C3V3C2V2C1V1=> Dïng dÊu phÈy vµ quan hÖ tõ ®Ó nèi c¸c vÕ c©u.* Ví dụ : I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận: II. Cách nối các vế câu ghép* Ví dụ :2. H¾n lµm nghÒ ¨n trém nªn vèn kh«ng ­a l·o H¹c bëi v× l·o l­¬ng thiÖn qu¸.V1C1V2C3V3=> Dïng cÆp quan hÖ tõ ®Ó nèi c¸c vÕ c©u.3. T«i im lÆng cói ®Çu xuèng ®Êt: Lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i ®· cay cay.V1C1V2C2C3V3=> Dïng c¸c lo¹i dÊu c©u ®Ó nèi c¸c vÕ c©u. I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận:II. Cách nối các vế câu ghép* Ví dụ :4. N­íc s«ng cµng d©ng cao bao nhiªu th× ®åi nói cµng d©ng cao bÊy nhiªu.=> Dïng cÆp phã tõ, ®¹i tõ, quan hÖ tõ ®Ó nèi c¸c vÕ c©u.C1v1C2V25. Anh ®i ®­êng nµy, em ®i ®­êng nä.V2C2V1C1=> Dïng cÆp chØ tõ ®Ó nèi c¸c vÕ c©u* Ví dụ I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận:II. Cách nối các vế câu ghép* Kết luận :* Cã hai c¸ch nèi c¸c vÕ c©u ghÐp+ Dïng tõ nèi: - Quan hÖ tõ - CÆp quan hÖ tõ - CÆp ®¹i tõ, chØ tõ, phã tõ+ Kh«ng dïng tõ nèi: DÊu phÈy, dÊu chÊm phÈy, dÊu hai chÊm* Ví dụ* Ví dụ* Ghi nhớ 2: SGK/112I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận:II. Cách nối các vế câu ghép* Ví dụ* Ví dụ* Kết luận :* Ghi nhớ 2: SGK/112Hai cách nốiDùng từ loại có tác dụng nốiMột QHTMột cặp QHTCặp phó từ, đại từ, chỉ từKhông dùng từ nốiDấuphẩyChấmphẩyHaichấmI. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ 1 : SGK/112Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không baochứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Kết luận:II. Cách nối các vế câu ghép* Ví dụ* Ví dụ* Kết luận :* Ghi nhớ 2: SGK/112Hai cách nốiDùng từ loại có tác dụng nốiMột QHTMột cặp QHTCặp phó từ, đại từ, chỉ từKhông dùng từ nốiDấuphẩyChấmphẩyHaichấmIII. Bài tập* Cã hai c¸ch nèi c¸c vÕ c©u ghÐp+ Dïng tõ nèi: - Quan hÖ tõ - CÆp quan hÖ tõ - CÆp ®¹i tõ, chØ tõ, phã tõ+ Kh«ng dïng tõ nèi: DÊu phÈy, dÊu chÊm phÈy, dÊu hai chÊmBài 1: Tìm câu ghép trong đoạn trích và cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào? Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.	 (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)1. U van Dần, u lạy Dần!2. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mớiđược về với Dần chứ! 3. Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế,Dần có thương không.4. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vàođây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.Không dùng từ nối(dùng dấu phẩy)Dùng từ nối(QHT) và dấu phẩyTiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpBài 1: Tìm câu ghép trong đoạn trích và cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào?TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpC« t«i ch­a døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø, khãc kh«ng ra tiÕng. Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®Çy ®ọa mÑ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç, t«i quyÕt vå lÊy mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i. ( Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu)C1C3C4C2V1V2V3V3V4V4TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpHoạt động nhómBài 2 + Bài 4a, Vì Thúy nói lỡ lời nên bạn Nga giậnb, Nếu ta chiếm được điểm cao này thì trận đánh sẽ rất thuận lợic, Tuy gia đình rất khó khăn nhưng Lanvẫn vươn lên học giỏia, Trời vừa hửng sáng, chúng tôi đã lên đường.b, Lũ tràn đến đâu, nhà cửa trôi đến đấy. c, Gió càng lớn,đám cháy càng mạnh. Một số câu tham khảo cho bài tập 4Một số câu tham khảo cho bài tập 2TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐp* Bµi tËp 3: V× Nam ch¨m häc nªn b¹n Êy ®¹t kÕt qu¶ cao.* C¸ch 1: + Nam ch¨m häc nªn b¹n Êy ®¹t kÕt qu¶ cao. + V× Nam ch¨m häc, b¹n Êy ®¹t kÕt qu¶ cao. * C¸ch 2: Nam ®¹t kÕt qu¶ cao v× b¹n Êy ch¨m häc.TiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpBài tập củng cố So s¸nh c©u ghÐp vµ c©u ®¬n cã dïng côm C- V ®Ó më réng thµnh phÇn.- Gièng : §Òu cã tõ 2 côm C- V trë lªn Kh¸c : + C©u ghÐp : Cã tõ 2 côm C- V lµm nßng cèt c©u + C©u ®¬n: ChØ cã 1 Côm C- V lµm nßng cèt c©u* Ví dụ : I. Đặc điểm của câu ghép* Ghi nhớ : II. Cách nối các vế câu* Ví dụ :* Ghi nhớ :Câu ghép là những câu do hai hoặcnhiềucụm C-V không bao chứa nhau tạo thành.Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu. III. Bài tậpTiÕt 43 - TiÕng ViÖtc©u ghÐpHai cách nốiDùng từ loại có tác dụng nốiMột QHTMột cặp QHTCặp phó từ, đại từ, chỉ từKhông dùng từ nốiDấuphẩyChấmphẩyHaichấm* Cã hai c¸ch nèi c¸c vÕ c©u ghÐp+ Dïng tõ nèi: - Quan hÖ tõ - CÆp quan hÖ tõ - CÆp ®¹i tõ, chØ tõ, phã tõ+ Kh«ng dïng tõ nèi: DÊu phÈy, dÊu chÊm phÈy, dÊu hai chÊm* Kết luận:* Kết luận:HƯỚNG DẪN TỰ HỌC* Nắm đặc điểm, cách nối các vế câu ghép.* Phân biệt câu ghép với câu đơn mở rộng thành phần.* Hoàn thành các bài tập ở phần luyện tập.* Đọc trước : Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh.Bµi häc kÕt thóctr©n träng c¶m ¬n quý thÇy c« gi¸o!Chuùc caùc em hoïc gioûi!