Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 47: Phương pháp thuyết minh

kiểm tra bài cũVì sao văn bản sau đây được coi là văn bản thuyết minh? Nam Cao (1915 – 1951) tên khai sinh là Trần Hữu Trí, quê làng Đại Hoàng, phủ Lí Nhân (nay là xã Hoà Hậu, huyện Phủ Lí) tỉnh Hà Nam. Ông được coi là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc trước Cách mạng, với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. Sau Cách mạng, Nam Cao chân thành tân tuỵ sáng tác phục vụ kháng chiến, ông đã hi sinh trên đường vào công tác vùng sau lưng địch, để lại một tấm gương cao đẹp của một nhà văn – chiến sĩ. Tác phẩm của Nam Cao trước cách mạng: các truyện ngắn Chí Phèo, Đời thừa, Lão Hạc, truyện dài Sống mòn (1944); sau cách mạng: truyện ngắn Đôi mắt (1948), tập nhật kí ở rừng (1948). Lão Hạc là một trong những truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao, đăng báo lần đầu tiên năm 1943. Tiết 47Phương pháp thuyết minhI. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minhĐọc đoạn văn và cho biết: Làm thế nào để có được một văn bản thuyết minh thuyết phục người đọc? Nam Cao (1915 – 1951) tên khai sinh là Trần Hữu Trí, quê làng Đại Hoàng, phủ Lí Nhân (nay là xã Hoà Hậu, huyện Phủ Lí) tỉnh Hà Nam. Ông được coi là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc trước Cách mạng, với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. Sau Cách mạng, Nam Cao chân thành tân tuỵ sáng tác phục vụ kháng chiến, ông đã hi sinh trên đường vào công tác vùng saulưng địch, để lại một tấm gương cao đẹp của một nhà văn – chiến sĩ. Tác phẩm của Nam Cao trước cách mạng: các truyện ngắn Chí Phèo, Đời thừa, Lão Hạc, truyện dài Sống mòn (1944); sau cách mạng: truyện ngắn Đôi mắt (1948), tập nhật kí ở rừng (1948). Lão hạc là một trong những truyện ngắn xuất sắc viết về người nông dân của Nam Cao, đăng báo lần đầu tiên năm 1943.1. Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh2. Phương pháp thuyết minha) Phương pháp nêu định nghĩa giải thíchb) Phương pháp liệt kê, nêu ví dục) Phương pháp dùng số liệu (con số)d) Phương pháp so sánhđ) Phương pháp phân loại, phân tích Hãy xác định các phương pháp thuyết minh được tác giả sử dụng trong đoạn văn sau. Em có nhận xét gì về cách vận dụng các phương pháp thuyết minh? Ta đến viện Nghiên cứu các bệnh tim mạch, bác sĩ viện trưởng cho biết: Chất ni-cô-tin của thuốc lá làm các động mạch co thắt lại, gây ra nhưng bệnh nghiêm trọng như huyết áp cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim. Có thấy một bệnh nhân bị tắc động mạch chân lên những cơn đau như thế nào, rồi phải cắt dần từng ngón chân đến cả bàn chân; có thấy những người 40 – 50 tuổi đã chết đột xuất vì nhồi máu cơ tim; có thấy những khối ung thư ghê tởm mới nhận ra tác hại ghê gớm của thuốc lá.(Nguyễn Khắc Viện)=> Phương pháp liệt kê, phân tích, nêu ví dụ cụ thể=> Các phương pháp kết hợp linh hoạt, sinh động phương pháp thuyết minhNêu định nghĩaBài tậpHãy chỉ ra và phân tích phương pháp thuyết minh trong các đoạn văn sau?a) Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. Vào đâu tre cũng sống, ở đâu tre cũng xanh tốt. dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Rồi tre lớn lên, cứng câp dẻo dai, vững chắc. Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.(Thép Mới)b) Tỉ lệ thanh niên hút thuốc ở các thành phố lớn ở nước ta ngang với các thành phố âu-Mĩ. Chỉ có khác là với một thanh niên Mĩ, một đô la mua được một bao thuốc lá là khoản tiền nhỏ còn đối với một thiếu niên Việt Nam muốn có 15000 đồng mua một bao thuốc lá 555 – vì đã hút là phải hút thuốc sang – chi có cách là trộm cắp. Trộm cắp một lần quen tay. Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma tuý, con đường phạm pháp thực ra đã mở đầu với điều thuốc.(Nguyễn Khắc Viện)c) Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của thơ. Huế đẹp của những con người sáng tạo anh dũng.d) Về nguồn gốc, ca Huế có hai loại: Điệu Bắc và điệu Nam. Các điệu Nam giọng réo rắt, man mác, thương cảm, chịu ảnh hưởng của ca khúc Chiêm Thành xưa. Các điệu Bắc có lẽ phỏng theo từ khúc Trung Quốc mà ra, có giọng du dương, sôi nổi.a) Đoạn văn (a): sử dụng phương pháp thuyết minh liệt kê: tre, nứa, trúc, mai, vầu hay: cứng cáp, dẻo dai, vững chắc để nhấn mạnh và tăng ý khẳng địnhb) Đoạn văn (b): sử dụng phương pháp so sánh những điểm giống và khác nhau của việc hút thuốc lá của thanh thiếu niên Việt Nam với thanh thiếu niên ở âu-Mĩ và phương pháp đưa số liệu để người đọc nhận thức rõ về tác hại của hút thuốc lá và tác động mạnh vào nhận thức của mọi người.c) Đoạn văn (c): Phương pháp định nghĩad) Đoạn văn (d): Sử dụng phương pháp phân loại, phân tích. Chia nguồn gốc ca Huế thành hai loại để thuyết minhHãy vận dụng các phương pháp thuyết minh viết một đoạn văn hoàn chỉnh khoảng 7 câu trong đó có sử dụng câu ghép.Ma tuý là hiểm hoạ với tất cả chúng ta. Hiện tượng nhiễm độc ma tuý mãn tính là hiện tượng nghiện.Nghiện ma tuý là trạng thái nhiễm độc do sử dụng nhiều lần một chất ma tuý tự nhiên hay nhân tạo. Người nghiện ma tuý sẽ có biểu hiện khi thiếu thuốc như: uể oải, hạ đường huyết, lên cơn giật, đau đớn. Có 100% người nghiện ma tuý có biểu hiện ngáp, chảy nước mắt, toát mồ hôi, 91% hay tỏ ra bực tức và 83% ớn lạnh, nổi da gà, đau các cơ và sút cân. Vì cuộc sống tốt đẹp nên chúng ta cần phải nói “Không với ma tuý”.Câu 1: Sử dụng phương pháp định nghĩa làm rõ khái niệm về nghiện ma tuýCâu 2: Sử dụng phương pháp thuyết minh nêu ví dụ giúp cho người đọc hiểu được những biểu hiện của người nghiện ma tuý khi thiếu thuốcCâu 3: Sử dụng phương pháp nêu số liệu khẳng định cụ thể những biểu hiện của người nghiện ma tuý