Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 53: Dấu ngoặc kép (Bản chuẩn)

 KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ THAO GIẢNG CHÚC CÁC EM HỌC TỐT !Baøi cuõ:Câu 1:Dấu ngoặc đơn dùng để làm gì?Em hãy cho biết công dụng của dấu ngoặc đơn trong ví dụ sau: Vd: Ngô Tất Tố (1893-1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. - Dấu ngoặc đơn dùng để đánh dấu phần chú thích ( giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm). - Dấu ngoặc đơn trong ví dụ trên dùng để đánh dấu phần chú thích: bổ sung thêm.Câu 2: Dấu hai chấm dùng để làm gì? Nêu công dụng của dấu hai chấm trong ví dụ sau:Vd: -Lan: Cậu đã làm bài tập ngữ văn chưa? -Nam: Mình đã làm xong từ tối hôm qua.Dấu hai chấm dùng để:Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó;Đánh dấu (báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).Dấu hai chấm trong ví dụ dùng để đánh dấu (báo trước) lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang).hTIẾT 53. TIẾNG VIỆTDẤU NGOẶC KÉPI.Công dụng: Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau đây dùng để làm gì? a) Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh phụC được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”. (Theo Lâm Ngữ Đường, tinh hoa xử thế)Dùng để đánh dấu:Lời dẫn trực tiếp (một câu nói của Găng-đi).b) Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới17 nghìn tấn ! ( Thuý Lan, Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử)Dùng để đánh dấu : Từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt (được hình thành trên cơ sở phương thức ẩn dụ).c) Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”,“khai hoá” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)Dùng để đánh dấu:Từ ngữ được dẫn trực tiếp. Có hàm ý mỉa mai.d) Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”,ra đời. (Ngữ văn 7, tập hai)Dùng để đánh dấu:Tên các vở kịch. Tiết 53. Tiếng Việt: DẤU NGOẶC KÉPI. Công dụng: Vậy dấu ngoặc kép có những công dụng nào?* Ghi nhớ: Sgk (t.142)II. Luyện tập:Bài tập1. Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau:Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?”. (Nam Cao, Lão Hạc)Dùng để đánh dấu:Câu nói được dẫn trực tiếp.b) Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)Dùng để đánh dấu: Từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.c) Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)d) Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên “An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”. (Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)Dùng để đánh dấu: Từ ngữ được dẫn trực tiếp.Dùng để đánh dấu :Từ ngữ được dẫn trực tiếp và có hàm ý mỉa mai.II. Luyện tập:Bài tập 2. .Hãy đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chổ trống thích hợp (có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết) trong những đoạn trích sau và giải thích lí do:Biển vừa treo lên, có người qua đường xem bảo - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi? Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ tươi đi. (Theo Treo biển) a) Biển vừa treo lên, có người qua đường xem bảo : - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là “cá tươi” ? Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ “tươi” đi.Giải thích: Dấu hai chấm đánh dấu, báo trước lời đối thoại. Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp.b) Nó nhập tâm lời nói của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu.b) Nó nhập tâm lời nói của chú Tiến Lê: “Cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu”.Giải thích: Dấu ngoặc kép và dấu hai chấm đánh dấu báo trước lời dẫn trực tiếp.Từ “Cháu” viết hoa vì mở đầu một câu.c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để laị cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào (Theo Nam Cao, Lão Hạc)c) Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão.Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn: “Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để laị cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào” (Theo Nam Cao, Lão Hạc)Giải thích: Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép đánh dấu, báo trước lời dẫn trực tiếp. Viết hoa chữ “Đây” vì mở đầu một câu.II. Luyện tập :Bài tập 3.Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “ Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”b) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.Vì sao hai câu sau đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau ?Giải thích : Câu a dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì lời văn được dẫn trực tiếp, nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Còn ở câu b không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép như ở câu a vì câu nói không được dẫn trực tiếp, nguyên văn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh.II. Luyện tập: Thảo luận : . Viết một đoạn văn ngắn có dùng dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Giải thích công dụng của mỗi loại dấu trong đoạn văn đoạn văn đó ?TIẾNG VIỆT: TIẾT 53. DẤU NGOẶC KÉPCông dụng:Ghi nhớ: Sgk (Trang 142)II. Luyện tập:Bài tập 1.Bài tập 2.Bài tập 3.Bài tập thảo luận. Củng cố, dặn dò: Nắm vững công dụng của dấu ngoặc kép và vận dụng được dấu ngoặc kép vào bài tập thực hành. Làm bài tập còn lại (Sgk) để có kĩ năng thực hành sử dụng dấu ngoặc kép. Chuẩn bị bài: “Luyện nói : thuyết minh một thứ đồ dùng”. Chân thành cảm ơn quý thầy cô đã về dự thao giảng ! Xin tạm biệt quý thầy cô và các em. Xin chào và hẹn gặp lại!