Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 53: Dấu ngoặc kép - Nguyễn Thị Ngọc Ánh

Gi¸o viªn: Nguyễn Thị Ngọc ÁnhCHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ CHUYÊN ĐỀ1- Nêu công dụng của dấu hai chấm ?2- Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong đoạn trích sau : Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?”Dấu hai chấm dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) TiÕt 53: DẤU NGOẶC KÉP I- Công dụng ? Dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau dùng để làm gì ?a/ Thánh Găng-đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”. (Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế) Đánh dấu lời dẫn trực tiếp (một câu nói của Găng-đi).b/ Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn ! (Thúy Lan, Cầu Long Biên – chứng nhân lịch sử) Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt, nghĩa được hình thành theo phương thức ẩn dụ: “dải lụa” để chỉ chiếc cầu.c/ Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)  Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp và có hàm ý mỉa mai. d/ Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”,..ra đời. (Ngữ văn 7, tập 2) Đánh dấu tên các vở kịch. * Bài tập : Giải thích công dụng của dấu ngoặc kép trong những đoạn trích sau:a/ Kết cục anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm. (Nam Cao, Lão Hạc) b/ Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c/ Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn: Nghe càng đắm, ngắm càng say, Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp! (Hoài Thanh, trong Tập nghị luận và phê bình văn học, tập I)  Đánh dấu từ ngữ được dùng với hàm ý mỉa mai.  Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp, dẫn lại lời của người khác.  Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp, dẫn lại từ hai câu thơ của Nguyễn Du.TiÕt 53: DẤU NGOẶC KÉP I- Công dụng * Ghi nhớ SGK/142 VD: Vừa qua, trường THCS Nguyễn Trãi đã tổ chức thành công hội thi: “Kể chuyện an toàn giao thông từ nhà em đến trường”. Đánh dấu tên một hoạt động? Dựa vào nội dung của các bức tranh, em hãy đặt câu có sử dụng dấu ngoặc kép và nêu công dụng ?Con phải đội nón bảo hiểm khi đi xe đạp điện!TiÕt 53: DẤU NGOẶC KÉP I- Công dụng II- Luyện tập* Bài tập 2: Trong các dấu câu ( ), “ ” , :, , ;, hãy chọn dấu thích hợp điền vào những đoạn trích sau và giải thích.a/ Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo - Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là ? Nhà hàng nghe nói, bỏ ngay chữ đi. (Theo Treo biển)b/ Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê (Theo Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi) Dấu hai chấm đánh dấu lời đối thoại. Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dẫn lại. Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp. :cá tươi “cá tươi”tươi“tươi”gì thân thuộc nhất với cháu”.cháu hãy vẽ cái gìthân thuộc nhất với cháu.:“Cháu hãy vẽ cáic/ Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo lắng gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão. Đến khi con trai lão về, tôi sẽ trao lại cho hắn và bảo hắn  Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép đánh dấu lời dẫn trực tiếp. “Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào” (Theo Nam Cao, Lão Hạc)đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào (Theo Nam Cao, Lão Hạc):	* Bài tập 3: Vì sao hai câu sao đây có ý nghĩa giống nhau mà dùng những dấu câu khác nhau ?a/ Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.b/ Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Hai câu có ý nghĩa giống nhau nhưng dùng dấu khác nhau. a/ Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp, dẫn nguyên văn lời Chủ tịch Hồ Chí Minh.b/ Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp).? Hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 5 câu) nêu suy nghĩ của em về tình trạng giao thông hiện nay (chú ý dùng dấu ngoặc đơn, dấu ngoặc kép, dấu hai chấm và nêu công dụng).Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ SGK/142. - Biết vận dụng kiến thức đã học vào viết câu, dựng đoạn, viết bài văn. - Làm những bài tập còn lại. - Chuẩn bị: luyện nói “Thuyết minh về một số đồ dùng” (xem trước đề tài SGK/144 và chuẩn bị dàn ý).Xin ch©n thµnh c¶m ¬n