Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 91: Câu phủ định (Bản đẹp)

TẬP THỂ LỚP 8A TRƯỜNG PTDT BT ĐINH NỈ KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP CHÚNG EM HÔM NAY KIỂM TRA BÀI CŨ	Trình bày đặc điểm hình thức và chức 	năng câu trần thuật. Cho ví dụ	ĐÁP ÁNCâu trần thuật không có đặc điểm hình thức và chức năng của các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán-Chức năng thường dùng để kể, thông báo, nhận định, miêu tả,...ngoài những chức năng chính ấy, câu trần thuật còn dùng để yêu cầu, đề nghị hay bộc lộ tình cảm, cảm xúc,...-Khi viết câu trần thuật thường kết thúc bằng dấu chấm, nhưng đôi khi có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng.-Khả năng sử dụng: đây là kiểu câu cơ bản và được dùng phổ biến nhất trong giao tiếp.Ví dụ: a.Ngày mai, lớp 8A đi lao động. b.Các em cố gắng học tập để có kết quả tốt vào cuối năm!Tiếng Việt Tiết 91CÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ: Ví dụ 1:a. Nam đi Huế.b. Nam không đi Huế.c. Nam chưa đi Huế.d. Nam chẳng đi Huế.Các câu (b),(c),(d) có đặc điểm hình thức gì khác với câu (a) ?khôngchưachẳng} Câu phủ địnhMột số câu phủ định Tôi chả cần anh giúp.Anh ấy không phải là người Hà Nội.Tôi đâu có tiền để cho anh mượn.Đâu có phải là tôi thích anh.Quyển sách này chẳng phải của tôi.Đối với tuổi trẻ , chẳng có khó khăn nào mà không vượt qua.chảkhông phải làđâu cóĐâu có phải làchẳng phảichẳng cókhôngTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ: Ví dụ 1:a. Nam đi Huế.b. Nam không đi Huế.c. Nam chưa đi Huế.d. Nam chẳng đi Huế.Những câu b,c,d có gì khác với câu a về chức năng ?khôngchưachẳng}Khẳng định sự việc “Nam đi Huế” là có diễn raXác nhận không có sự việc “Nam đi Huế”e. Nam không có xe.g. Nam không phải là em tôi.h. Nam đọc không sai.không không phải làkhôngthông báo không có sự vậtxác nhận không có quan hệxác nhận không có tính chấtCâu phủ định miêu tảChức năng: thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ.Tiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ: Ví dụ 2:Thầy sờ vòi bảo:- Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó sun sun như con đĩa.Thầy sờ ngà bảo:- Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.Thầy sờ tai bảo:- Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc.	(Thầy bói xem voi)Trong đoạn trích trên, những câu nào có từ ngữ phủ định?Không phảiĐâu có!Mấy ông thầy bói xem voi dùng những câu phủ định để làm gì ?Hai câu phủ định phản bác ý kiến, nhận định của người đối thoạiCâu phủ định bác bỏTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI.Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ: Ví dụ 1:b. Nam không đi Huế. e.Nam không có xec. Nam chưa đi Huế. g.Nam không phải là em tôid. Nam chẳng đi Huế. h.Nam không đọc sai.thông báo, xác nhận không có sựvật,sự việc,tính chất, quan hệ  Câuphủ định miêu tả Ví dụ 2:-Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.-Đâu có!Phản bác ý kiến, nhận định của ngườiđối thoại  Câu phủ định bác bỏVậy qua hai ví dụ vừa tìm hiểu em hãy cho biết câu phủ định là gì? Chức năng của câu phủ định. - Câu phủ định là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa,không phải(là), chẳng phải(là), đâu có phải(là), đâu(có), - Câu phủ định dùng để: + Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả). + Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).Ghi nhớTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI.Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ:2.Kết luận (Ghi nhớ-SGK-trang 53)Xác định từ ngữ phủ định có trong ca dao, đoạn thơ sau:Trong tù không rượu cũng không hoa, Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ.	(Ngắm trăng-Hồ Chí Minh)Chẳng thơm cũng thể hoa nhài, Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.	(Ca dao)Một cây làm chẳng nên non, Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.	(Ca dao)Đầu trò tiếp khách trầu không có, Bác đến chơi đây ta với ta.	(Bạn đến chơi nhà- Nguyễn Khuyến)BÀI TẬP NHANHkhôngkhôngChẳngkhôngchẳngkhông Tiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI.Đặc điểm hình thức và chức năng:1.Xét ví dụ:2.Kết luận (Ghi nhớ-SGK-trang 53)II. Luyện tậpTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức nănga)Tất cả quan chức nhà nước vào buổi sáng ngày khai trường đều chia nhau đến dự lễ khai giảng ở khắp các trường học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết rằng, không có ưu tiên nào lớn hơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tương lai. (Theo Lí Lan-Cổng trường mở ra)b) Tôi an ủi lão:-Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt! Ta giết nó chính là hóa kiếp cho nó đấy,hóa kiếp để cho nó làm kiếp khác. (Nam Cao- Lão Hạc)c) Không,chúng con không đói nữa đâu! Hai đứa ăn hết ngần kia của khoai thì no mòng bụng ra rồi còn đói gì nữa. (Ngô Tất Tố- Tắt đèn)1.Xét ví dụ2.Kết luận(Ghi nhớ-SGK)II.Luyện tập:Bài tập 1(SGK- trang 53)THẢO LUẬN NHÓM(3 phút)Trong các câu trên, câu nào làcâu phủ định?Câu nào là câu phủđịnh bác bỏ? Vì sao?Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!Không,chúng con không đói nữa đâu!Tiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng-Bằng hành động đó, họ muốn camkết rằng, không có ưu tiên nào lớnhơn ưu tiên giáo dục thế hệ trẻ chotương lai.-Cụ cứ tưởng thế đấy chứ nó chảhiểu gì đâu! -Vả lại ai nuôi chó mà chả bán haygiết thịt! -Không,chúng con không đói nữađâu! 1.Xét ví dụ2.Kết luận(Ghi nhớ-SGK)II.Luyện tập:Bài tập 1(SGK- trang 53)Trong các câu trên, câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?Câu phủ định miêu tảphản bác lại suy nghĩ của lão HạcCâu phủ định miêu tảphản bác lại đều chị Dậu đang nghĩ(mấy đứa con của chị đang đói quá)Câu phủ định bác bỏCâu phủ định bác bỏTiếng Việt Tiết 91 	CÂU PHỦ ĐỊNHI. Đặc điểm hình thức và chức năng1.Xét ví dụ2.Kết luận(Ghi nhớ-SGK)II.Luyện tập:Bài tập 1(SGK- trang 53)Bài tập 2(SGK- trang 53,54)II. Luyện tậpBài tập 2Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.	(Hoài Thanh-Ý nghĩa văn chương)b) Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong Tết TrungThu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.	(Băng Sơn-Quả thơm)c) Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vútmà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nhápmón sấu dầm bán trước cổng trường.	(Tạ Việt Anh-Cây sấu Hà Nội)Những câu trên có phải là những câu phủ định không?Những câu ấy có ý nghĩa phủ định không? Vì sao ?không phải là không khôngchẳngLà những câu phủ định nhưng không có ý nghĩa phủ địnhTừ PĐ + Từ PĐ = KĐTừ PĐ+ từ bất định+ từ PĐ= KĐTừ NV + từ PĐ = KĐkhôngCÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHTiết 91 :1. Xét ví dụ:I- Đặc điểm hình thức và chức năng.2. Kết luận: Ghi nhớ: (Sgk/53)II, Luyện tập. Bài tập 1:Bài tập 2:a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa. 	 ( Hoài Thanh, Ý nghĩa văn chương )b. Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ. ( Băng Sơn, Quả thơm )c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường. ( Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội )Đặt câu không có từ ngữ phủ định mà có ý nghĩa tương đương? So s¸nh những c©u míi ®Æt víi c¸c c©u trong bµi?Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, ai cũng từng ăn trong tết Trung thu, ăn nó như ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, Song có ý nghĩa.Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ước ao chùm sấu non xanh hay thích thú chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trước cổng trường.Tiếng ViệtCÊu tróc c©u phñ ®Þnh trªn nh»m lµm cho ý nghÜa kh¼ng ®Þnh ®­îc nhÊn m¹nh h¬n.Trong thực tế đôi khi ta bắt gặp các tấm biển với dòng chữ như:Cấm không đổ rác.Cấm không hút thuốc lá.Em có nhận xét gì về những câu như vậy ?CÂU PHỦ ĐỊNHCÂU PHỦ ĐỊNHTiết 91 :1. Xét ví dụ:I- Đặc điểm hình thức và chức năng.2. Kết luận: Ghi nhớ: (Sgk/53)II, Luyện tập. Bài tập 1: Bài tập 2: Bài tập 3:C¸c c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh kh«ng? Những c©u nµy dïng ®Ó lµm gì? ĐÆt những c©u cã ý nghÜa t­¬ng ®­¬ng?a, ĐÑp gì mµ ®Ñp!b, Lµm gì cã chuyÖn ®ã!c, Bµi th¬ nµy mµ hay µ?d, Cô t­ëng t«i sung s­íng h¬n chăng? (Nam Cao, L·o h¹c)Không đẹp tí nào!Bài thơ này chẳng hay chút nào!Tôi đâu có sung sướng gì!Không thể có chuyện đó được!- Kh«ng ph¶i c©u phñ ®Þnh- Dïng ®Ó biÓu thÞ ý nghÜ phñ ®ÞnhTiếng ViệtPhaân loaïi caùc caâu sau: BAØI TAÄP BOÅ TRÔÏa. Ñöøng ñi nöõa em nheù ! b. Taïi sao chò laïi ngaên caûn em ? c. Bôûi vì trong aáy chaúng coù gì vui.e. Meï ôû nhaø ñang chôø . f. Chao oâi, em ñoùi buïng quaù ! caâu caàu khieán.  caâu nghi vaán.  caâu p. ñònh. caâu traàn thuaät.  caâu caûm thaùn. CỦNG CỐEm haõy tìm caùc töø ngöõ phuû ñònh trong ñoaïn trích sau:Chuùng ta coù nhieàu nhaø cao taàng, nhöng laïi ít nhieät tình; mua nhieàu thöù, nhöng chaúng duøng ñeán chuùng.Chuùng ta coù theå bay leân maëttraêng, nhöng laïi löôøi khoâng reõ sang thaêm nhaø haøng xoùm.Nghòch lyù cuoäc ñôøiDòng nào nói đúng nhất dấu hiệu nhận biết câu phủ định?Là câu có những từ ngữ cảm thán: ôi, biết bao, thay,...Là câu có sử dụng dấu chấm than khi viết.Là câu có những từ ngữ phủ định: không, chẳng, chưa,...Là câu có ngữ điệu phủ định.C©u phñ ®ÞnhHÌNH THỨCCHỨC NĂNGKiÓu lo¹iB¸c bá ý kiÕn, nhËn ®ÞnhTh«ng b¸o, phñ ®Þnh sù vËt, sù viÖcPhñ ®Þnh miªu t¶Phñ ®Þnh b¸c báChøa những tõ phñ ®ÞnhChó ý: Trong thùc tÕ nãi vµ viÕt : + Hai lÇn phñ ®Þnh lµ nhÊn m¹nh ý kh¼ng ®ÞnhHƯỚNG DẪN TỰ HỌCHọc thuộc ghi nhớ.Làm các bài tập còn lại phân luyện tập trang 54(SGK)Chuẩn bị cho bài tiếng Việt tiếp theo “Hành động nói”.Giê häc kÕt thócKÝnh chóc c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh m¹nh khoÎ h¹nh phócChµo t¹m biÖt!