Bài giảng môn Ngữ Văn 8 - Tiết 98: Hành động nói (Tiếp theo)

Kieåm tra baøi cuõ1/ Haønh ñoäng noùi laø gì? Laáy ví duï minh hoaï.Keå teân nhöõng kieåu haønh ñoäng noùi thöôøng gaëp?- Haønh ñoäng noùi laø haønh ñoäng ñöôïc thöïc hieän baèng lôøi noùi nhaèm muïc ñích nhaát ñònh- Nhöõng kieåu haønh ñoäng noùi thöôøng gaêp: hoûi, trình baøy, ñieàu khieån, höùa heïn, boäc loä caûm xuùc.1/ OÂi söùc treû! a) Haønh ñoäng trình baøy2/ Traâu cuûa laõo caøy moät ngaøy ñöôïc maáy ñöôøng? b) Haønh ñoäng boäc loä tình caûm, caûm xuùc3/ Moät hoâm ngöôøi choàng ra bieån ñaùnh caù. c) Haønh ñoäng hoûi4/ Toâi seõ giuùp oâng. d) Haønh ñoäng ñieàu khieån5/ Ñi tìm laïi con caù vaø ñoøi moät caùi nhaø roäng. e) Haønh ñoäng höùa heïn2/Nèi mét c©u ë cét A víi mét hµnh ®éng nãi ë cét BTIẾT : 98Hµnh ®éng nãi (tiÕp theo) (1)Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.(2)Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.(3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.(5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. ( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)12345HỏiTrình bàyĐiều khiềnHứa hẹnBộc lộ cảm xúccâuMục đíchNghi vấnCầu khiếnCảm thánTrần thuậtHỏiTrình bàyĐiều khiểnHứa hẹn Bộc lộ cảm xúc Kiểu câuKiểu hđ nói Lập bảng trình bày quan hệ giữa các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán, trần thuật với những kiểu hành động nói mà em biết.Ghi nhôù: SGK/trang 71 Moãi haønh ñoäng noùi coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng kieåu caâu coù chöùc naêng chính phuø hôïp vôùi haønh ñoäng ñoù (caùch duøng tröïc tieáp) hoaëc baèng kieåu caâu khaùc (caùch duøng giaùn tieáp)II. LUYỆN TẬPBaøi 1 Tìm caùc caâu nghi vaán trong baøi “Hòch töôùng só” cuûa Traàn Quoác Tuaán. Cho bieát nhöõng caâu aáy ñöôïc duøng laøm gì. Vò trí cuûa moãi caâu nghi vaán trong töøng ñoaïn vaên coù lieân quan nhö theá naøo ñeán muïc ñích noùi cuûa noù?“ Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào không có?”:Hỏi để khẳng định“ Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không?:Hỏi để phủ định“Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không?”:Hỏi để khẳng định“Vì sao vậy?”: “Nếu vậy rồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa? ”: Hỏi để phủ định* Những câu nghi vấn ở cuối đoạn dùng để khẳng định ( hoặc phủ định) điều được nêu ra trong câu ấy.* Câu nghi vấn mở đầu đoạn: nêu vấn đề cho tướng sĩ chuẩn bị tư tưởng đọc ( nghe) phần lí giải của tác giả, thu hút sự chú ý.Hỏi để nêu vấn đề, thu hút sự chú ý2/ a) Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thống nhất tổ quốc. Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi. Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận Dân tộc giải phóng, liên tục tiến công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiến lên, giành lấy thắng lợi hoàn toàn. Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt () ( Lời kêu gọi cả nước tiến lên đánh thắng giặc mĩ xâm lược) Các câu trần thuật trong đoạn văn trên đều có mục đích cầu khiến b. Cuèi cïng, t«i ®Ó l¹i mu«n vµn t×nh th©n yªu cho toµn d©n, toµn §¶ng, cho toµn thÓ bé ®éi, cho c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång.() §iÒu mong muèn cuèi cïng cña t«i lµ : Toµn §¶ng, toµn dân ta ®oµn kÕt phÊn ®Êu, x©y dùng mét n­íc ViÖt Nam hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ vµ giàu m¹nh, vµ gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng thÕ giíi. ( Di chúc ) => C¸ch dïng gi¸n tiÕp nµy nh­ nh÷ng lêi t©m sù cña B¸c víi mäi ng­êi, t¹o ra sù ®ång c¶m s©u s¾c, nã khiÕn cho nh÷ng nguyÖn väng cña l·nh tô trë thµnh nguyÖn väng cña mçi ng­êi. Bµi 3: T×m c¸c c©u cã môc ®Ých cÇu khiÕn trong ®o¹n trÝch sau. Mçi c©u Êy thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt nh­ thÕ nµo? DÕ Cho¾t tr¶ lêi t«i b»ng mét giäng rÊt buån rÇu: -Th­a anh, em còng muèn kh«n nh­ng kh«n kh«ng ®­îc. §ông ®Õn viÖc lµ em thë råi, kh«ng cßn h¬i søc ®©u mµ ®µo bíi n÷a [.]. Hay b©y giê em nghÜ thÕ nµy.Song anh cho phÐp em míi d¸m nãi.. Råi DÕ Cho¾t loanh quanh, b¨n kho¨n. T«i ph¶i b¶o: - §­îc, chó mµy cø nãi th¼ng thõng ra nµo. DÕ Cho¾t nh×n t«i mµ r»ng: - Anh ®· nghÜ th­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang bªn nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang Ch­a nghe hÕt c©u , t«i ®· hÕch r¨ng lªn, x× mét h¬i râ dµi. Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng: - Høc ! Th«ng ng¸ch sang nhµ ta? DÔ nghe nhØ! Chó mµy h«i nh­ có mÌo nh­ thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­îc. Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i. §µo tæ n«ng th× cho chÕt! T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m.Câu có mục đích cầu khiến:-“Song anh có cho phép em mới dám nói.”-“Đươc, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.”-“Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái nghách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bât nạt thì em chạy sang”.“Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.”-Dế Choắt: yếu ớt,coi mình là vai dưới nên phải đề nghị khiêm nhường, nhã nhặn bằng những câu trần thuật-Dế Mèn: huênh hoang và hách dịch nên bày tỏ thái độ bằng những câu cầu khiến.*Mối quan hệ giữa các nhân vật và tính cách:→câu trần thuật→câu cầu khiến→câu trần thuật→câu cầu khiếnBài tập 4: Trong các cách hỏi dưới đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn?a) Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?b) Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu không ạ ?c) Bưu điện ở đâu, hả bác?d) Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với !e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?ebCách b,e mang tính lịch sự, kính trọng, lễ phép hơn.Bài tập5: Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: “Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ?”. Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào?a) Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia.b) Trả lời người kia: “ Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà !”c) Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “ Mời anh.”( hoặc “Mời chị.”, “Mời bác.”)c* CÇn nhí :Hµnh ®éng nãiKh¸i niÖmC¸c kiÓu hµnh ®éng nãiC¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi HáiTrình bày Điều khiển Béc lé c¶m xócGi¸ntiÕpTrùctiÕpHøa hÑnHöôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø:Thuoäc ghi nhôù, laøm baøi taäp trong SBT Ngöõ vaênVieát moät ñoaïn vaên ngaén, chæ ra haønh ñoäng noùi vaø caùch thöïc hieän haønh ñoäng noùi.Chuaån bò baøi: OÂn taäp veà luaän ñieåm vaø Vieát ñoaïn vaên trình baøy luaän ñieåm  Vaên nghò luaän laø gì? Veà ñeà baøi? Veà boá cuïc?  Tìm hieåu laïi luaän ñieåm, luaän cöù, laäp luaän.