Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiết 100: Viết đoạn văn trình bày luận điểm - Trần Thị Ánh

Giaùo vieân : Trần Thị Ánh KIỂM TRA BÀI CŨ: Em hãy cho biết luận điểm trong bài văn nghị luận là gì? Mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyết; giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận?* Luận điểm trong bài văn nghị luận là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương mà người viết (nói) nêu ra ở trong bài.* Luận điểm phải chính xác, rõ ràng, phù hợp với yêu cầu giải quyết vấn đề và đủ để làm sáng tỏ vấn đề được đặt ra.* Các luận điểm trong một bài văn vừa cần liên kết chặt chẽ, lại vừa cần có sự phân biệt với nhau. Các luận điểm phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí: Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau, còn luận điểm nêu sau dẫn đến luận điểm kết luận.Nội dung bài học:* Cách trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận.* Luyện tập viết đoạn văn trình bày luận điểm.a. Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: Ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. (Lí Công Uẩn, Chiếu dời đô)* Luận điểm: Thành Đại La là trung tâm của đất nước, xứng đáng là kinh đô của muôn đời.b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc đẻ giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủNhững cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.” * Luận điểm: Tinh thần yêu nước nồng nàn của nhân dân ta ngày nay.Cấu trúc đoạn văn nghị luậnĐoạn diễn dịchĐoạn qui nạpCâu chủ đề(Luận điểm)Luận cứ 1Luận cứ 2Luận cứ 3Luận cứ 3Luận cứ 3Luận cứ 3Luận cứ 2Luận cứ 1Luận cứ 2Luận cứ 3Câu chủ đề(Luận điểm)* Trình tự lập luận: - Đoạn a:+ Vốn là kinh đô cũ.+ Vị trí trung tâm trời đất.+ Thế đất quý hiếm : Rồng cuộn hổ ngồi.+ Dân cư đông đúc, muôn vật phong phú, tốt tươi.+ Nơi thắng địa.=> Kết luận : Xứng đáng là kinh đô muôn đời. Đoạn b:+Theo lứa tuổi.+ Theo không gian vùng, miền.+ Theo vị trí công tác.+ Theo ngành nghề. + Theo nhiệm vụ được giao. Ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn chó con. [...] Quái thay là Ngô Tất Tố . Mới xem ai cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [] với nhau trên câu chuyện chó con. Ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, bác Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra. (Nguyễn Tuân, Truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố)* Luận điểm: Bản chất chó má của vợ chồng Nghị Quế hiện rõ qua việc mua chó.* Lập luận là cách sắp xếp các luận điểm và luận cứ thành một hệ thống có sức thuyết phục nhằm làm sáng tỏ vấn đề cần nghị luận.* Cách lập luận:Đặt chó bên người; đặt cảnh xem chó, quý chó, quan tâm, chăm sóc chó bên cạnh giọng chó má đối với người bán chó* Lập luận bằng phép tương phản.=> Tác dụng chứng minh, làm rõ luận điểm: Bản chất chó má của giai cấp địa chủ mà tiêu biểu là vợ chồng Nghị Quế.* Những cụm từ: “Chuyện chó con”, “giọng chó má”,“thằng nhà giàu rước chó vào nhà”, “chất chó đểu của giai cấp nó” được xếp cạnh nhau nhằm mục đích: xoáy vào luận điểm, vào vấn đề, vừa làm cho bản chất chó má của bọn địa chủ hiện ra, vừa thể hiện thái độ khinh bỉ của người phê bình. Bài tập 1: Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ:a, “Trước hết là cần phải tránh cái lối viết “rau muống” nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”, làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh.” (Hồ Chí Minh, Cách viết)=> Tránh lối viết dài dòng làm người xem khó hiểu.b, “Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.” (Nguyễn Tuân)=> Nguyên Hồng thích truyền nghề cho bạn trẻ. Bài tập 2: Đoạn văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của đoạn văn. Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như “mảnh hồn làng” trên “cánh buồm giương”, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật: sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường. (Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam) LuËn ®iÓm: TÕ Hanh lµ mét nhµ th¬ tinh l¾m.LuËn cø 1: Th¬ «ng ®· ghi ®­îc ®«i nÐt rÊt thÇn t×nh vÒ c¶nh sinh ho¹t chèn quª h­¬ng. LuËn cø 2: Th¬ «ng ®­a ta vµo mét thÕ giíi rÊt gÇn gòi th­êng ta chØ thÊy mét c¸ch mê mê, c¸i thÕ giíi nh÷ng t×nh c¶m ta ®· ©m thÇm trao cho c¶nh vËt.*/ C¸c luËn cø ®­îc s¾p xÕp theo tr×nh tù t¨ng tiÕn, luËn cø sau biÓu hiÖn mét møc ®é tinh tÕ cao h¬n so víi luËn cø tr­íc. Nhê vËy mµ ng­êi ®äc cµng thÊy høng thó khi ®äc phª b×nh th¬ cña Hoµi Thanh.Bài tập 3: Viết các đoạn văn ngắn triển khai ý các luận điểm sau:a. Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài.b. Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ.	a/ Häc ph¶i kÕt hîp lµm bµi tËp th× míi hiÓu bµi* LuËn ®iÓm: Häc ph¶i kÕt hîp lµm bµi tËp th× míi 	hiÓu bµi.* LuËn cø: - Lµm bµi tËp chÝnh lµ thùc hµnh bµi häc lý thuyÕt. - Lµm cho kiÕn thøc lý thuyÕt ®­îc nhËn thøc l¹i, s©u h¬n, b¶n chÊt h¬n. - Lµm bµi tËp gióp cho viÖc nhí kiÕn thøc râ rµng h¬n. - Lµm bµi tËp lµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng cña t­ duy. - V× vËy, nhÊt thiÕt häc ph¶i kÕt hîp lµm bµi tËp th× sù häc míi ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c.b/ Häc vÑt kh«ng ph¸t triÓn ®­îc n¨ng lùc suy nghÜ. * LuËn ®iÓm: Häc vÑt kh«ng ph¸t triÓn ®­îc n¨ng lùc suy nghÜ.* LuËn cø: + Häc vÑt lµ häc thuéc lßng mµ ch­a ch¾c ®· hiÓu m×nh ®ang häc néi dung g×. + Häc vÑt chãng quªn vµ khã cã thÓ vËn dông thµnh c«ng nh÷ng ®iÒu ®· häc. + Häc vÑt mÊt thêi gian, c«ng søc mµ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. + Kh«ng nªn häc vÑt, häc vÑt lµm mßn n¨ng lùc t­ duy, suy nghÜ. Bài tập số 4: Để làm sáng tỏ luận điểm “Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu”, em sẽ đưa ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy cần được sắp xếp theo một trình tự như thế nào để tăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn?* LuËn ®iÓm: “V¨n gi¶i thÝch cÇn ph¶i viÕt cho dÔ hiÓu”* LuËn cø: - V¨n gi¶i thÝch ®­îc viÕt ra nh»m lµm cho ng­êi ®äc hiÓu. - Gi¶i thÝch cµng khã hiÓu th× ng­êi viÕt cµng khã ®¹t ®­îc môc ®Ých. - Ng­îc l¹i, gi¶i thÝch cµng dÔ hiÓu th× ng­êi ®äc cµng dÔ nhí, dÔ hiÓu, dÔ lµm theo. - V× thÕ, v¨n gi¶i thÝch cÇn ph¶i ®­îc viÕt sao cho dÔ hiÓu.Khi trình bày luận điểm trong văn nghị luận cầnchú ýDiễn đạt trong sáng, hấp dẫn đểsự trình bày luậnđiểm có sứcthuyết phục.Tìm đủ luận cứ cầnthiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp lí làm nổi bật luận điểm. Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dungcủa luận điểm trong câu chủ đềCâu chủ đề ở đầu đoạn(D. dịch)Câu chủ đềở cuối đoạn(Q. nạp)Nắm vững nội dung bài, học thuộc ghi nhớ. Làm bài tập còn lại ( Bài tập 3 viết thành đoạn văn qui nạp rồi chuyển sang đoạn văn diễn dịch).Soạn bài: Bàn luận về phép học (so sánh các thể văn: chiếu, hịch, cáo, tấu).VÒ nhµ