Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Nguyễn Trọng Nghĩa

`Về dự giờ ngữ vănChào mừng các thầy giáo , cô giáoGV thực hiện: nguyễn trọng nghĩa Trường: thcs tân hòaBài 28 - Tiết 114Lựa chọn trật tự từ trong câuKiểm tra bài cũ Thế nào là lượt lời trong hội thoại? Để giữ lịch sự trong giao tiếp ta cần phải làm gì? Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng,cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song,tay thước và dõy thừng. Gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố- Tắt đèn)Bài 28:Tiết 114 Lựa chọn trật tự từ trong câu I.Nhận xét chung 1,Đọc đoạn tríchTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chung 1, Đọc đoạn trích: Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: . Gõ đầu roi xuống đất :TN . cai lệ: CN . thét : VN . bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ : BN ? Hãy sắp xếp các từ và cụm từ trên thành những câu văn đồng nghĩa.Tuần: 29 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU1-Cai lệ gõ đầu roi xuống đất ,thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ .2- Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất.3- Thột bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất.4- Bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột.5-Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ ,gõ đầu roi xuống đất cai lệ thét.6- Gừ đầu roi xuống đất,bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ cai lệ thột.I.Nhận xột chung1.Đọc đoạn trích /sgk2.Nhận xột - Cú 6 cỏch thay đổi trật tự từ mà khụng làm thay đổi nghĩa cơ bản của cõu.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Tuần: 31 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI/ Nhận xột chung: 1/ Đọc đoạn trớch: 2/Nhận xét Cõu hỏi Vỡ sao tỏc giả chọn trật tự như trong đoạn trớch mà khụng chọn trật tự chỳng ta vừa thay đổi? Đỏp ỏn Tỏc giả muốn nhấn mạnh sự hung hón của cai lệ. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(a) Cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: -Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Nhấn mạnh vị thế XH,liờn kết với cõu trước và cõu sau.Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(b) Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→Nhấn mạnh vị thế XH, liên kết câu(câu trước)Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(c)Thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Nhấn mạnh thái độ hung hãn (không liên kết)Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (d)Bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ,cai lệ gừ đầu roi xuống đất,thột: - Thằng kia! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!→ Chỉ liên kết với câu sauLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(e)Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột. - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Chỉ liên kết với câu sauLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(g)Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột. - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua, cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Để nhấn mạnh thái độ hung hãn và liên kết với câu sauLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấyLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCõuNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt với cõu đứng trướcLiờn kết chặt với cõu đứng sauakhôngcócóbkhôngcókhôngckhôngkhôngkhôngdkhôngkhôngcóekhôngkhôngcógcókhôngcóTuần: 31 BÀI 28 Tiết : 114 LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI/ Nhận xột chung: 1/ Đọc đoạn trớch: 2/Nhận xét 3/ Ghi nhớ: Trong một cõu cú thể cú nhiều cỏch sắp xếp trật tự từ, mỗi cỏch đem lại hiệu quả diễn đạt riờng.Người núi (người viết)cần biết lựa chọn trật tự từ thớch hợp với yờu cầu giao tiếp. Qua sự sắp xếp trật tự từ trong cõu, em rỳt ra nhận xột gỡ?I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk2.Nhận xột :*Ngữ liệu 1:a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động  giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.- Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk2.Nhận xột Ngữ liệu 1a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động.b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. cai lệ và người nhà lí trưởng  cai lệ có thứ bậc cao hơn.-roi song,tay thước và dây thừng→ cai lệ: mang roi song, đi trước. → người nhà lí trưởng: mang tay thước và dây thừng, đi sau. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk2.Nhận xột Ngữ liệu 1Ngữ liệu 2 a)Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. B T T B B B T Tb)Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. 4 4 2 2c)Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. 2 4 4 2→ Cỏch viết a (của tỏc giả) cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU *Trật tự từ trong câu có thể : -Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,) -Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. -Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. -Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói. *Ghi nhớ : SGK/112 Những tỏc dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong cõuI.Nhận xột chung1 Ví dụ /sgk2.Nhận xột - Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch:nhấn mạnh sự hung hón của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu.3.Ghi nhớ:II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1Ví dụ /sgk2.Nhận xột *Ngữ liệu 1: a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động. b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của cỏc nhõn vật và thứ tự xuất hiện của cỏc nhõn vật. *Ngữ liệu 2 : -Cỏch a (cỏch viết của tỏc giả) cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm.*Ghi nhớ 2 : SGK/112Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.II.III. Luyện tậpa. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử.b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho khổ thơ.c. Lặp lại từ và cụm từ "mật thám’và “đội con gái” để tạo liên kết với câu đứng trước.a.Bà Trưng, Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trungb. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô,hò ô tiếng hát Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca...c.- Âý cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn: - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I- Nhận xột chung1.Đọc đoạn trích /sgk2.Nhận xét : - Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch:nhấn mạnh sự hung hón của cai lệ và để tạo liờn kết cõu.3.Ghi nhớ 1: SGK/111II- Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk2.Nhận xét: *Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động -b.trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật *Ngữ liệu 2: cách a(cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn vi có sự hài hoà về ngữ âm*Ghi nhớ 2: SGK/112III- Luyện tập a. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của tổ quốc. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho khổ thơ c. Lặp lại từ và cụm từ “mật thám”và “đội con gái” để tạo liên kết với câu đứng trướcTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Bài tập nhanh Hãy biến đổi câu “ Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều” thành những câu thơ có trật tự từ khác nhau.- Rất đẹp lúc nắng chiều hình anh.- Hình anh rất đẹp lúc nắng chiều.- Lúc nắng chiều rất đẹp hình anh.- Lúc nắng chiều hình anh rất đẹp.