Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Trần Thị Kim Oanh

®o¹n trÝch. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)Nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.I.Nhận xét chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sù hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Chủ yếu liên kết với câu trước và câu sau. LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ChØ liªn kÕt víi c©u tr­ícLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ kh«ng liªn kÕtLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(d)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét: - Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!→ chØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ chØ liªn kÕt víi c©u sauLÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ĐÓ nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sauLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCâuNhấn mạnh sự hung hãnLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng sauakh«ngcãcãbkh«ngcãkh«ngckh«ngkh«ngkh«ngdkh«ngkh«ngcãekh«ngkh«ngcãgcãkh«ngcãI.Nhận xét chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Nhận xét chung gì về cách sắp xếp trật từ trong câu : *Ghi nhớ: SGK.111Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. Baøi taäp củng cố phaàn I: Thay ñoåi traät töï töø baèng nhieàu caùch khaùc nhauNOÙ BAÛOSAOKHOÂNGÑEÁNNoù baûo khoâng ñeán sao? Noù baûo ñeán khoâng sao. Noù sao baûo khoâng ñeán? Noù sao ñeán baûo khoâng? Noù khoâng ñeán baûo sao? Sao khoâng ñeán baûo noù? Sao khoâng baûo noù ñeán? Sao ñeán khoâng baûo noù? Sao ñeán, noù baûo khoâng? Khoâng ñeán, sao baûo noù? Khoâng baûo, sao noù ñeán? Ñeán noù baûo: “Khoâng sao”I.Nhận xét chungII.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét :*Ngữ liệu 1:a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.  giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt. cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng  cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc. → ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét Ngữ liệu 1Ng÷ liÖu 2 a)Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn. B T T B B B T Tb)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ n­íc.c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.→ Cách viết (của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét -Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét *Ngữ liệu 1 a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. *Ngữ liệu 2 -Cách a có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU *Ghi nhớ : SGK/112TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ : - ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,) - NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng. - Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n. - §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.Những tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câuI.Nhận xét chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét *Ngữ liệu 1: a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. *Ngữ liệu 2 : -Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.*Ghi nhớ 2 : SGK/112Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.II.III. LuyÖn tËpa. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trungb. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn: - MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Baøi taäp cuûng coá phaàn IITrôøi xanh thaúm, bieån cuõng xanh thaúm nhö daâng cao chaéc nòch. Trôøi raûi maây traéng baïc, bieån mô maøng dòu hôn söông. Trôøi aâm u maøng möa, bieån xaùm xòt naëng neà. Trôøi aàm aàm gioâng gioù, bieån ñuïc ngaàu, giaän döõ. (Vuõ Tuù Nam) Vieäc saép xeáp vò trí töø ngöõ trong ñoaïn trích treân coù taùc duïng gì ?- Theå hieän thöù töï nhaát ñònh cuûa söï vaät, hieän töôïng- Nhaán maïnh söï vaät ñöôïc noùi ñeán.- Lieân keát caâu trong ñoaïn vaên.I- Nhận xét chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét : - Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.*Ghi nhí 1: SGK/111II- Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xét *Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động -b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt *Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m*Ghi nhí 2: SGK/112III- LuyÖn tËp a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬ c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­ícTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ1/ Bài vừa học :Xem lại nội dung bài đã học.Học kĩ các mục ghi nhớ.Hoàn thành bài tập + Đặt 5 câu trần thuật có tác dụng nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật.2/ Soạn bài : Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập)-Xem kĩ yêu cầu các bài tập SGK/ 122 – 124.-Làm trước BT1, 2.Quý thầy cô và các em học sinhXin chân thành cảm ơnAn Giang