Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiết 41: Tiếng Việt Nói giảm nói tránh (Bản chuẩn)

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ họcKiÓm tra bµi còThÕ nµo lµ nãi qu¸ ? LÊy 1 vÝ dô Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é,quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îcmiªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t­îng, t¨ngsøc biÓu c¶m. Ng÷ v¨n 8 - TiÕt 41		nãi gi¶m nãi tr¸nhTiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nhI. Nãi gi¶m nãi tr¸nh Vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh1. VÝ dô:VD1:a. Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.  (Hồ Chí Minh, Di chúc)b. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.	 (Tố Hữu, Bác ơi)c. Lượng con ông Độ đây mà....Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.	 (Hồ Phương, Thư nhà)  *NhËn xÐt VD1(a,b,c): Dïng c¸ch diÔn ®¹t b»ng nh÷ng tõ ng÷ cã s¾c th¸i gi¶m nhÑ møc ®é cña sù viÖc ®Ó gi¶m bít ®au buån .-> ChØ c¸i chÕtNãi vßngTõ ®ång nghÜaPhñ ®Þnh b»ng tõ ng÷ tr¸i nghÜaTiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nhI.Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 1. VÝ dô:VD2:Phải bé lại lăn vào lòng mộtngười mẹ, áp mặt vào bầu sữanóng của người mẹ, để bàn tayngười mẹ vuốt ve từ trán xuốngcằm, và gãi rôm ở sống lưng cho,mới thấy người mẹ có một dịu êmvô cùng. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) VD1(a,b,c): dïng c¸ch diÔn ®¹t b»ng nh÷ng tõ ng÷ cã s¾c th¸i gi¶m nhÑ møc ®é cña sù viÖc ®Ó gi¶m bít ®au buån . VD2,3: dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ ®Ó tr¸nh sù th« tôc, thiÕu lÞch sù vµ gîi c¶m xóc th©n th­¬ng tr×u mÕn.VD3:a. Con dạo này lười lắm. b.Con dạo này không được chăm chỉ cho lắm.Tõ ®ång nghÜaPhñ ®Þnh b»ng tõ tr¸i nghÜaI.Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránhTiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nh1. VÝ dô* NhËn xÐt2. Ghi nhí Nãi gi¶m nãi tr¸nh lµ mét biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.* L­u ý a. Các cách nói giảm nói tránh:* Dùng từ đồng nghĩa, đặc biệt là các từ Hán Việt * Dùng cách nói phủ định b»ng từ trái nghĩa * Dùng cách nói vòng* Nói trống (tỉnh lược)Anh Êy bÞ th­¬ng nÆng thÕ th× kh«ng sèng ®­îc l©u n÷a ®©u chÞ ¹.Anh Êy() thÕ th× kh«ng() ®­îc l©u n÷a ®©u chÞ ¹. TiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nhBµi tËp nhanh Hãy quan sát tranh minh hoạ trên màn hình và dùng phép nói giảm nói tránh để diễn đạt lại các câu trong những tình huống sau và cho biết ở mỗi tình huống đó, em đã sử dụng cách nói giảm nói tránh nào?T×nh huèng 1Anh cút ra khỏi nhà tôi ngay!Anh không nên ở đây nữa!Nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng c¸ch phñ ®Þnh tõ ng÷ tr¸i nghÜaBệnh tình con ông nặng lắm chắc sắp chết rồi!Bệnh tình con ông chắc chẳng còn được bao lâu nữa.TÌNH HUỐNG 2.Nói giảm nói tránh bằng cách nói trống.TÌNH HUỐNG 3.Nh÷ng ®øa trÎ nay bè mÑ chÕt hÕt råi, thËt ®¸ng th­¬ng.Nh÷ng ®øa trÎ må c«i nµy thËt ®¸ng th­¬ng.Nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng c¸ch dïng tõ H¸n ViÖt ®ång nghÜaTÌNH HUỐNG 4.CÊm trÎ con vµo ®ã.C¸c ch¸u vµo ®ã rÊt nguy hiÓm, dÔ bÞ tai n¹n.Nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng c¸ch nãi vßng	I. Nãi gi¶m nãi tr¸nh vµT¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh. TiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nh1. VÝ dô2. Bµi häc* L­u ýa. C¸c c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nhb. T×nh huèng kh«ng nªn nãi gi¶m nãi tr¸nh- Khi cần phê bình nghiêm khắc, nói thẳng, nói đúng mức độ sự thật.- Khi cần thông tin chính xác, trung thực	Th¶o luËn Nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp nh­ thÕ nµo th× kh«ng nªn sö dông c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh? e. Cha nó mất, mẹ nó............................., nên chú nó rất thương nó.đi bước nữaTiÕt 41: Nãi gi¶m nãi tr¸nhI. Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh 1. VÝ dô2. Bµi häc* L­u ýa. C¸c c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nhII. LuyÖn tËpĐiền các từ ngữ nói giảm nói tránh cho sau đây vào chỗ trống: đi nghỉ, khiếm thị, chia tay nhau, có tuổi, đi bước nữa.a.Khuya rồi, mời bà..........................đi nghỉb. Cha mẹ em.......................... từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.chia tay nhauc. Đây là lớp học cho trẻ emkhiếm thịd. Mẹ đã ..................rồi, nên chú ý giữ gìn sức khoẻ.có tuổib. T×nh huèng kh«ng nªn nãi gi¶m nãi tr¸nhTiÕt 41: Nãi gi¶m, nãi tr¸nhBài tập2(SGK):Trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có sử dụng cách nói giảm nói tránh?a1. Anh phải hoà nhã vớí bạn bè!a2. Anh nên hoà nhã với bạn bè!c1. Xin đừng hút thuốc trong phòng học! c2. Cấm hút thuốc trong phòng học!Bµi tËp 3VËn dông c¸ch nãi gi¶m, nãi tr¸nh ®Ó ®Æt 5 c©u ®¸nh gi¸ trong nh÷ng tr­êng hîp kh¸c nhau?VÝ dô: - Bµi th¬ cña anh dë l¾m. - Bµi th¬ cña anh ch­a ®­îc hay l¾m.* Cñng cèNãi gi¶m nãi tr¸nhNãi gi¶m nãi tr¸nh vµ t¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nhC¸c c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nhC¶m nhËn gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ vËn dông nãi gi¶m nãi tr¸nhHƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ- Hoµn thiÖn c¸c BT (SGK) - S­u tÇm mét sè c©u th¬ c©u v¨n cã sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh. - Häc bµi chu ®¸o.- ChuÈn bÞ «n tËp tèt cho bµi kiÓm tra ng÷ v¨n (TiÕt 42)BÀI TẬP BỔ SUNG  H·y ph©n tÝch c¸i hay cña viÖc sö dông phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh trong ®o¹n trÝch sau :“H«m sau, l·o H¹c sang nhµ t«i. Võa thÊy t«i, l·o b¶o ngay: CËu Vµng ®i ®êi råi «ng gi¸o ¹ !” (Nam Cao – L·o H¹c)CËu VµngbÞ giÕtDïng tõ ng÷ ®ång nghÜa®i ®êiG©yc¶m gi¸c ghª sî víi ng­êi nghe. Kh«ng g©y c¶m gi¸c ghª sî víi ng­êi nghe.Hµm ý xãt xa, luyÕn tiÕc vµ ®­îm chót mØa mai