Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tìm hiểu tác phẩm Chiếu dời đô (Lí Thái Tổ)

Lí Công UẩnChiếu dời đô(Thiên đô chiếu)I. Tìm hiểu về tác giả, tác phẩmDựa vào kiến thức lịch sử và những giới thiệu trong SGK về Lí Công Uẩn, hãy tóm tắt những gì em biết về tác giả?1. Tác giảLí Công Uẩn là một người thông minhnhân ái, có chí lớn, có công sáng lậpra vương triều nhà Lí.2. Tác phẩmChức năng của chiếu là lời ban bố những chủ trương, đường lối, nhiệm vụ mà vua, triều đình nêu ra và yêu cầu thần dân thực hiện. Chiếu dời đô cũng mang những đặc điểm của thể văn chiếu nói chung nhưng đồng thờicũng có đặc điểm riêng, đó là tính chất tâm tình bên cạnh tính chất mệnh lệnh thường thấy; ngôn từ không mang tính một chiều mà mang tính chất đối thoại,trao đổi.Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnhChiếu dời đô thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao, có ảnh hưởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nước.Năm Canh Tuất, niên hiệu Thuận Thiên thứ nhất(1010), Lí Công Uẩn viết bài chiếu này bày tỏ ý địnhdời đô từ Hoa Lư (nay thuộc Ninh Bình) ra thành Đại La (tức Hà Nội ngày nay). Từ đó trở đi thànhĐại La trở thành kinh đô của các triều đại phongkiến Việt Nam cho đến thời Nguyễn sau này.Hoàn cảnh ra đời “Chiếu dời đô”1. Những căn cứ để dời đôa, Căn cứ từ sử sách Trung QuốcTheo suy luận của tác giả thì việc dời đô của các vua nhà Thương, nhà Chu nhằm mục đích gì? Kết quả của việc dời đô ấy?II, Đọc - hiểu văn bảnThời nhà Thương 5 lần dời đô, nha Chu ba lần dời đô nhằm mục đích mưu toan nghiệp lớn, xây dựng vương triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho các thế hệ sau. Việc dời đô vừa thuận theo mệnh trời (phù hợp theo quy luật khách quan) vừa thuận theo ý dân(phù hợp với nguyện vọng của dân). Kết quả của việc dời đô là làm cho đất nước vững bến, phát triển thịnh vượng.Lí Thái Tổ dẫn số liệu cụ thể về các lần dời đô trong sử sách để chuẩn bị lí lẽ cho phần sau: việc Lí Thái Tổ dời đô không có gì làkhác thường, trái với quy luật.b, căn cứ vào tình hình nước taSoi sử sách vào tình hình thực tế, Lí Thái Tổ cóý phê phán hai triều Đinh, Lê vẫn cứ phải đóngđô ở Hoa Lư, chứng tỏ thế và lực của hai triều đại ấy chưa đủ mạnh để ra nơi đồng bằng. Đếnthời Lí, trong đà phát triển đi lên của đất nướcthì việc đóng đô ở Hoa Lư là không còn phù hợp nữa.Tại sao theo tác giả, việc không dời đô sẽ phạm những sai lầm?2. Thành Đại La là nơi tốt nhất để định đôSo với Hoa Lư, thành Đại La có những lợi thế gì để chọn làm kinh đô của đất nước?Những lợi thế nổi bật của thành Đại LaVị thế địa lýở nơi trung tâm của đất trời, mở ra bốnhướng nam bắc đông tây, có núi lại có sông; đất rộng mà bằng phẳng, cao mà thoáng, tránh được nạn lụt lội, chật chộiVề vị thế chínhtrị, văn hóalà đầu mối giao lưu, “chốn tụ hội của bốn phương”, là mảnh đất hưng thịnh“muôn vật cũng rất mực phong phú, tốttươi”.Thành Đại La có đủ tất cả các điều kiện, vềtất cả mọi mặt, để trở thành kinh đô củađất nước.Kết cấu của bài văn chiếu này rất tiêu biểu cho kết cấu của văn nghị luận, trình tự lập luận của tác phẩm rất chặt chẽ. Em hãy trình bày và chỉ ra kết cấu ấy của tác phẩm.Vì sao nói Chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí độc lập, tự cường và sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt?Kết luận chungViệc dời đô chứng tỏ triều đình nhà Lí đãđủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ, thếvà lực của dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang bằng phương Bắc. Định đô ở Thăng Long là thực hiện nguyện vọng của nhân dân thu giang sơn về một mối, xây dựng đất nước độc lập, tự cường.Câu văn “Trẫm rất đau xót về việc đó” và câu hỏi “Các khanh nghĩ thế nào?” có ý nghĩa gì trong một bài văn chiếu quan trọng như thế này?Những câu văn trên thể hiện rõ tính chất tâmtình của bài văn chiếu. Câu hỏi mang tínhchất đối thoại, trao đổi, tạo sự đồng cảm giữamệnh lệnh của nhà vua với thần dân. bài chiếuthuyết phục người nghe bằng lí lẽ chặt chẽ vàbằng tình cảm chân thành. Nguyện vọng dờiđô của Lí Công Uẩn phù hợp với nguỵệnvọngcủa nhân dân.Một góc Hà Nội xưa