Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 114: Tiếng Việt Lựa chọn trật tự từ trong câu

ừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.(7)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. - Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ ĐÓ nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sauLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCâuNhấn mạnh sự hung hãnLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng sau2kh«ngcãcã3kh«ngcãkh«ng4kh«ngkh«ngkh«ng5kh«ngkh«ngcã6kh«ngkh«ngcã7cãkh«ngcãI.Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110, 1112.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.- Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Em nhận xét gì về cách sắp xếp trật từ trong câu ? Em rút ra kinh nghiệm gì trong cách đặt câu? *Ghi nhớ: SGK.111Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI.Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110, 1112.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.* Ghi nhớ sgk/111Bài tập củng cố phần 1 Thay ñoåi traät töï töø baèng nhieàu caùch khaùc nhau ( Hoạt động nhóm 2’)NOÙ BAÛOSAOKHOÂNGÑEÁNNoù baûo khoâng ñeán sao? Noù baûo ñeán khoâng sao. Noù sao baûo khoâng ñeán? Noù sao ñeán baûo khoâng? Noù khoâng ñeán baûo sao? Sao khoâng ñeán baûo noù? Sao khoâng baûo noù ñeán? Sao ñeán khoâng baûo noù? Sao ñeán, noù baûo khoâng? Khoâng ñeán, sao baûo noù? Khoâng baûo, sao noù ñeán? Ñeán noù baûo: “Khoâng sao”I.Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110, 1112.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.* Ghi nhớ sgk/111II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ sgk/ 1112.Nhận xét :* Ví dụ 1:a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.a) Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra điều gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói. Đùng đùng,cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110, 1112.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.- Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.* Ghi nhớ sgk/111II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk 111, 1122.Nhận xét Ví dụ 1a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. b)Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vưa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng,cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )- cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng  cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.- roi song, tay th­íc vµ d©y thõng→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc. → ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110, 1112.Nhận xét - Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.- Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk 111, 1122.Nhận xét Ví dụ 1a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật.Ví dụ 2 a)Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc, gi÷ b tm¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa t b b b tchÝn. tb)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ n­íc.c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU a.Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo về con người ( Thép Mới, Cây tre Việt Nam ) b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ mái nhà tranh,giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo về con người c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hi sinh để bảo về con ngườiI.Nhận xét chung1.Ví dụ /sgk 110,1112.Nhận xét - Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.- Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.* Ghi nhớ sgk/111II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk 111,1122.Nhận xét *Ví dụ 1 a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vậtTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU * Ví dụ 2 - Cách nói ý (a) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có nhịp điệu, có sự hài hòa về ngữ âm.*Ghi nhớ : SGK/112Trật tù tõ trong c©u cã thÓ : - ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,) - NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng. - Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n. - §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.Những tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câuI.Nhận xét chung1.Ví dụ /sgk 110,1112.Nhận xét - Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau* Ghi nhớ sgk/111II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk 111,1122.Nhận xét *Ví dụ 1 a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vậtTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU * Ví dụ 2 : -Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.*Ghi nhớ : SGK/112a.( ...) Chúng ta có quyền tự hào vì những lịch sử vẻ vang thời đại Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu, TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung ( Hồ Chí Minh )b. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹tN¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca... ( Tố Hữu, Ta đi tới )c.- Âý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn: - MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn( Nguyễn Công Hoan, Ngựa người, người ngựa )Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña Tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­ícI.Nhận xét chung1.Ví dụ /sgk 110,1112.Nhận xét* Ghi nhớ sgk/111II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ /sgk 111,1122.Nhận xét *Ví dụ 1 a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật* Ví dụ 2 : - Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.*Ghi nhớ : SGK/112III. LuyÖn tËp sgk/112Baøi taäp cuûng coá phaàn II Trôøi xanh thaúm, bieån cuõng xanh thaúm nhö daâng cao chaéc nòch. Trôøi raûi maây traéng baïc, bieån mô maøng dòu hôn söông. Trôøi aâm u maøng möa, bieån xaùm xòt naëng neà. Trôøi aàm aàm gioâng gioù, bieån ñuïc ngaàu, giaän döõ. (Vuõ Tuù Nam) Vieäc saép xeáp vò trí töø ngöõ trong ñoaïn trích treân coù taùc duïng gì ?- Theå hieän thöù töï nhaát ñònh cuûa söï vaät, hieän töôïng- Nhaán maïnh söï vaät ñöôïc noùi ñeán.- Lieân keát caâu trong ñoaïn vaên.I- Nhận xét chung1.Ví dụ sgk/ 110,1112.Nhận xét : - Cách viết của tác giả nhằm mục đích nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.- Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau*Ghi nhí 1: SGK/111II- Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ví dụ sgk/ 111,1122.Nhận xét * Ví dụ 1:a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt độngb.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU * Ví dụ 2: - C¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m*Ghi nhí : SGK/112III- LuyÖn tËp a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña Tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬ c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ1/ Bài vừa học :Xem lại nội dung bài đã học.Học kĩ các mục ghi nhớ.Hoàn thành bài tập + Đặt 5 câu trần thuật có tác dụng nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật.2/ Soạn bài : Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập)-Xem kĩ yêu cầu các bài tập SGK/ 122 – 124.-Làm trước BT1, 2.Quý thầy cô và các em học sinhXin chân thành cảm ơn