Bài giảng môn Ngữ Văn Lớp 8 - Tiết 43: Câu ghép

Kiểm tra bài cũCâu 1: Thế nào là phép tu từ nói giảm nói tránh:A, Là đối chiếu hai sự vật, hiện tượng có nét tương đồngđể làm tăng sức gợi cảm cho sự diễn đạt.B, Là một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.C, Là một biên pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây đau buồn, thô tục hoặc thiếu lịch sự.CA, Bác trai / đã khá rồi chứ ? C VB, Lão / hãy yên lòng mà nhắm mắt! C VC, Nắng / ấm, sân / rộng và sạch. C V C V Tiết 43. CÂU GHÉPI. Đặc điểm của câu ghép: 1. Ví dụ: (SGK/111) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc,lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rènúp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học. (Thanh Tịnh - Tôi đi học) Hãy tìm các cụm C - V trong các câu sau?a. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.b. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.c. Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.C1V1C2V2Trạng ngữCVVCCVVCC3V3* phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm chủ vị?Kiểu cấu tạo câuCâu cụ thểCâu có một cụm c-vCâu bCâu có 2 hoặc nhiều cụm c-vCụm c-v nhỏ nằm trong cụm c-v lớnCâu aCác cụm c-v không bao chứa nhauCâu cGhi nhớ 1: Câu ghép là câu do 2 hoặc nhiều cụm C – V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C – V được gọi là một vế câu.II. Cách nối các vế câu: Các vế câu ghép vừa tìm được nối với nhau bằng cách nào? Nối bằng từ chỉ quan hệ ( quan hệ từ).- Vì trời mưa to nên chúng tôi không tập thể dục được.- Nếu trời nắng thi chúng tôi sẽ đi dã ngoại.- Tôi vừa ngồi vào bàn học, Lan đã sang rủ đi chơi.- Mưa càng to, đường càng lầy lội. Nối bằng cặp quan hệ từ Nối bằng cặp phụ từ hô ứng vì  nên nếu .. thì  vừa  đã. . càng . càng- Tôi bảo sao, nó nghe vậy.Các bạn đi đâu thì tôi theo đấy. Nối bằng cặp đại từ hay chỉ từ.- sao  vậy . - đâu  đấy .Tìm các cách nối ở các câu sau: Câu văn sau đã sử dụng cách nối nào để nối các vế câu ghép:“Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị ”?A. Dùng các quan hệ từ để nối các vế câu.B. Dùng dấu câuC. Dùng cặp phụ từ hô ứng để nối .D. Không dùng phương tiện nối kết nào cảVế 1Vế 2Vế 3 Dùng những từ có tác dụng nối: - Nối bằng một quan hệ từ: và, nhưng...- Nối bằng một cặp quan hệ từ: vì...nên, tuy...nhưng, bởi vì....cho nên ...- Nối bằng cặp từ hô ứng ( cặp phó từ, đại từ, chỉ từ): vừa...đã, mới...đã, sao...vậy, đâu...đấy, càng...càng . Không dùng từ nối: Giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy, dấu hai chấm.Ghi nhớ 2III. LUYỆN TẬP: Bài tập 1: Tìm câu ghép trong đoạn sau, cho biết mỗi câu ghép các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?a.  Dần buông chị ra, đi con!  Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần!  Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa.  Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ!  Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không.  Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy. (Ngô Tất Tố, Tắt đèn),a.- U van Dần, u lạy Dần (dấu phẩy). - Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ (dấu phẩy). - Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không? (dấu phẩy) - Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây (dấu phẩy). b.  Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.  Giá những cổ tục đã đầy đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi. (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)- dấu phẩy- giáthìc. Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất:Lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi cay cay. ( Dấu hai chấm)d. Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi và bảo: - Lão làm bộ đấy! (Quan hệ từ nên, bởi vì)Bài 2: Mỗi cặp quan hệ từ dưới đây hãy đặt một câu ghép:Vì trời mưa to nên đường rất trơn.Nếu Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ cấp ba.Tuy nhà ở khá xa nhưng An luôn đi học đúng giờ.- Không những Vân học giỏi mà còn rất khéo tay. Bài 4: Đặt câu ghép với những cặp từ hô ứng: Nam vừa về đến nhà thì mẹ nó đã ra đi. Chưa học bò đã lo học chạy.- Bạn đi đâu thì tôi đi đấy.- Mẹ bảo sao thì con nghe vậy.Trời càng tối, mưa càng to.Củng cố dặn dò:1. Chọn câu trả lời đúng: Câu ghép là câu:a. Do hai cụm c-v tạo thành.b. Do hai cụm c-v trở lên tạo thành.c. Do hai , hoặc nhiều cụm c-v không bao chứa nhau tạo thành.d. Do hai , hoặc nhiều cụm c-v có bao chứa nhau tạo thành.2. Cách nối các vế trong câu ghép:Các vế trong câu ghép không cần sử dụng từ nối.b.Dùng những từ có tác dụng nối.c. Cả a và b.Bài tập 3: Chuyển những câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới theo hai cách: Cách 1- Nhóm 1: Bỏ bớt một quan hệ từ. Cách 2- Nhóm 2: Đảo lại trật tự các vế câu. Gợi ý: Em hãy dựa vào đoạn nêu giải pháp về việc thay đổi thói quen sử dụng bao bì nilông trong văn bản “Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000” để viết đoạn văn. - Muốn tạo câu ghép, có thể dựa vào tính chất tiện lợi nhưng cũng có nhiều tác hại đẻ tạo câu ghép với cặp từ “tuy. nhưng”, hoặc “nếu.. thì ”Bài tập 5: (SGK/ T.114): Viết đoạn văn ngắn, trong đoạn văn có sử dụng câu ghép theo đề bài sau: 1. Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông. - Học thuộc ghi nhớ SGK/Tr.112. Hoàn thiện các bài tập trên vào vở bài tập. Soạn bài: Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh: + Đọc kĩ các văn bản sgk mục I. + Nhận xét về nội dung và phương thức trình bày; so sánh với VB miêu tả, biểu cảm, tự sự, nghị luận đã học xem chúng khác như thế nào. Từ đó rút ra đặc điểm của VB thuyết minh.Hướng dẫn về nhà