Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 56: Sử dụng từ ngữ địa phương Phú Yên - Trương Thị Thu Thủy

Trương ThịThu ThủyỞ ngoài đầm Ô ngó vô cửa MỹThấy miệng em cười mủ mỉ mà thươngNgọn trầu bò dưới đất là ngọn trầu lươngHồi này mình mới biết nẫu không thương nữa rồiĐêm năm canh không ngủ mà ngồi Bỡi chưng thương bạn bồi hồi lá gan (Ca dao Phú Yên)Ai nhanh hơn ?1Thế nào là từ địa phương Phú Yên?Là những từ được người dân Phú Yên sử dụng hàng ngày. 2Từ địa phương khác với từ toàn dân ở những điểm nào? Khác về âm, hoặc về nghĩa hoặc cả hai3Tìm những từ địa phương Phú Yên diễn tả màu sắcđỏ chéc, xanh lè, vàng khè4Tìm những từ địa phương Phú Yên dùng để xưng hôba, má, dì, dượng, cậu, mợ Đọc bài ca dao sau, chỉ ra từ địa phương và từ tìm toàn dân tương ứng với các từ địa phương đó? Ở ngoài đầm Ô ngó vô cửa Mỹ Thấy miệng em cười mủ mỉ mà thươngNgọn trầu bò dưới đất là ngọn trầu lươngHồi này mình mới biết nẫu không thương nữa rồiĐêm năm canh không ngủ mà ngồi Bỡi chưng thương bạn bồi hồi lá gan (Ca dao Phú Yên)Ai nhanh hơn ? Đọc bài ca dao sau, chỉ ra từ địa phương và từ tìm toàn dân tương ứng với các từ địa phương đó? nhìn vào mủm mỉm người taTiết 56. SỬ DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG PHÚ YÊN I. Từ địa phương Phú Yên trong văn học:  1/41. Thay bằng từ toàn dân: a. bển: bên ấy, ngầy: rầy la b. đậu phộng: lạc, lăn chiêng: ngã lăn c. huỹ: mãi, liệt chiếu liệt giường: ốm nặng, giả đò: giả vờ, bớt: thuyên giảm. d. bánh tráng: bánh đaNhận xét: Nếu thay từ toàn dân, mất đi sắc thái địa phương - yếu tố quan trọng để bộc lộ tình cảm.a. Khuyên anh ở lại chốn nàyĐể em về bển cha mẹ ngầy em chịu cho b. Khoai lang Suối Mít,Đậu phộng Hòn Vung,Chàng đào thiếp mót đổ chung một gùi. Bây giờ nhân ngãi sụt sùiLấy chân đá hất cái gùi lăn chiêng. c. Ngọn Chóp Chài cao chi lắm bấyTrông hũy trông hoài chẳng thấy người thươngHay là lưu lạc bốn phươngHay là liệt chiếu liệt giường nơi đâuGiả đò dạo xóm mua dầuHỏi thăm người bạn nhức đầu bớt chưa. d. Vái ông Tơ một chồng bánh trángVái bà Nguyệt một tán đường DinhĐôi ta gá nghĩa chung tìnhDù ăn cơm muối ngủ ngoài đình cũng ưngTìm từ địa phương trong các bài ca dao. Thay thế các từ địa phương bằng từ toàn dân, nhận xét sự thay đổi giá trị của các bài ca daoTiết 56. SỬ DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG PHÚ YÊN I.Từ địa phương Phú Yên trong văn học:  2/42.Các từ địa phương: a. (Xem tiết 31) b. hung, trảTác dụng: nổi bật tính chất phác, thật thà, giàu tình nghĩa của người Phú Yên. a. Nó bán quán, mình năng tới lui mua thuốc mua thùng quẹt rồi sinh quen. Tính tôi ít oi, mua chỗ nào quen một chỗ để tránh nói thách nói bớt. Có một bữa ghé lại thấy con Lý nó nóng li bì rồi đổ nói xàm. Má nó chạy lăng xăng kiếm thuốc kiếm thầy. Uống mấy ve tiêu ban lộ vẫn như không. Đã lo cuống lên, mếu khóc. Tôi thấy tội nghiệp, lể cho nó mấy huyệt rồi sẵn hương đèn đó vái ông Táo cho nó. Sáng ra ghé lại thấy nó mát. Má nó cảm cái ơn. (Võ Hồng)b. Như thế là sai hung rồi đó. Thầy coi – ông chỉ tay về một nhánh mai cao đặt đứng cạnh đó – cành mai kia bà thiếu tá Sự trả tôi tám trăm mà tôi chưa để. Mai năm nay hiếm lắm, chặt không ra. (Võ Hồng)Đây là hai lời thoại của nhân vật. Việc sử dụng từ địa phương trong hai lời thoại ấy có tác dụng gì?Tiết 56. SỬ DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG PHÚ YÊN I. Từ địa phương Phú Yên trong văn học: 3. Thay bằng từ địa phương: a. người ta  nẫu trông  ngó chết  trẩu.b. ngã  té suýt  sém Nhận xét: Ảnh hưởng giá trị phong cách của đoạn văn. Ghi nhớ (SGK/42)a. Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hòa một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. (“Ý nghĩa văn chương” – Hoài Thanh)b. Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? (Theo “Trái tim có điều kì diệu”) Nẫungó trẩu té sém Nếu thay thế các từ trong ngôn ngữ toàn dân bằng những từ địa phương Phú Yên thì giá trị đoạn văn sau khi được thay thế sẽ thay đổi như thế nào?Tiết 56. SỬ DỤNG TỪ ĐỊA PHƯƠNG PHÚ YÊN I. Từ địa phương Phú Yên trong văn học:II. Luyện tập:  1. Giá trị biểu cảm:a. Tình cảm yêu thương mặn nồngb. Niềm tự hào về sản vật địa phươngc-d.Tình cảm đôi lứa gắn bó thuỷ chung3. Tìm một văn bản lạm dụng từ địa phương  sửa chữaBài tập 1: Phân tích giá trị biểu cảm của các bài ca dao địa phương. Bài tập 3: Lấy một văn bản nghị luận hay điều hành tìm từ địa phương nhận xét. A. Là những từ được người dân Phú Yên thường sử dụng trong lời ăn tiếng nói của mình.B. Là những từ được người dân Phú Yên ít sử dụng trong lời ăn tiếng nói của mình.C. Là những từ được người dân Phú Yên không sử dụng trong lời ăn tiếng nói của mình.D. Từ địa phương Phú Yên là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc một số) địa phương nhất định.BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM1. Thế nào là từ địa phương Phú Yên? BÀI TẬP TRẮC NGHIỆMB. Nếu lạm dụng từ địa phương thì cách diễn đạt sẽ không trong sáng, gây khó hiểu cho người ở vùng khácC. Nếu lạm dụng từ địa phương thì cách diễn đạt sẽ trong sáng, dễ hiểu cho người ở vùng khácD. Nên dùng nhiều từ địa phương để tạo sắc thái chất phác, chân thật, gần gũi.A. Nếu dùng từ địa phương thì cách diễn đạt sẽ không trong sáng, gây khó hiểu cho người ở vùng khác 2. Khi sử dụng từ địa phương Phú Yên trong văn học, các em cần chú ý điều gì?HƯỚNG DẪN TỰ HỌCBài vừa học: 1. Học thuộc ghi nhớ ở Tài liệu địa phương trang 42.2. Làm bài tập 2 (Tài liệu địa phương trang 43) Bài sắp học: BÀI 14. Tiết 57. Luyện nói : THUYẾT MINH MỘT THỨ ĐỒ DÙNG1. Đọc kĩ đề bài (SGK/144)  lập dàn ý dựa vào phần hướng dẫn ở SGK/144.2. Tập nói theo dàn ý đã lập, chú ý nét mặt, cử chỉ, điệu bộ