Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 59: Ôn luyện về dấu câu

Nhiệt liệt chào mừng các thầy, cô giáo cùng các em học sinh về dự hội giảng. Bài 15 - Tiết 59ôn luyện về dấu câu Quan sát ( đọc thầm ) đoạn văn và trả lời câu hỏi sau :- ...Lão hu hu khóc...	- Khốn nạn ... Ông giáo ơi !... Nó có biết gì đâu ! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết !...Này! Ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “ A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ? ”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nõ tâm lừa nó !... ( Lão Hạc – Nam Cao )I/ Tổng kết về dấu câuĐáp phần: a b. Mỗi loại dấu câu trên có công dụng như thế nào?c. Em hãy chỉ ra những dấu câu chỉ nằm cuối câu, dấu câu chỉ nằm ở trong câu và những dấu nằm có thể ở các vị trí khác nhau?a. Trong đoạn văn có những dấu câu nào em đã học ở lớp 6, lớp 7, lớp 8?LớpTTDấu câu61Dấu chấm2Dấu chấm hỏi3Dấu chấm than4Dấu phẩy75Dấu chấm lửng6Dấu chấm phẩy7Dấu gạch ngang88Dấu ngoặc đơn9Dấu ngoặc kép10Dấu hai chấm Quan sát ( đọc thầm ) đoạn văn và trả lời câu hỏi sau ; Lão hu hu khóc  - Khốn nạn ... Ông giáo ơi !... Nó có biết gì đâu ! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết !...Này! Ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “ A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ? ”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nõ tâm lừa nó !... ( Lão Hạc – Nam Cao )I/ Tổng kết về dấu câuĐáp án phần: a và b b. Mỗi loại dấu câu trên có công dụng như thế nào?c. Em hãy chỉ ra những dấu câu chỉ nằm cuối câu, dấu câu chỉ nằm ở trong câu và những nằm có thể ở các vị trí khác nhau?a. Trong đoạn văn có những dấu câu nào em đã học ở lớp 6, lớp 7, lớp 8?Lớp TT a Dấu câub. Công dụng61Dấu chấm 2Dấu chấm hỏi 3Dấu chấm than 4 Dấu phẩy75Dấu chấm lửng 6Dấu chấm phẩy 7Dấu gạch ngang .88Dấu ngoặc đơn 9Dấu hai chấm 10Dấu ngoặc kép - Kết thúc một ý- Để đặt một câu hỏi- Để đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu ( thành phần phụ của câu với chủ ngữ và vị ngữ ; các từ ngữ đồng chức; từ ngữ với bộ phận chú thích ; giữa các vế của câu ghép ). - Để thể hiện một cảm xúc, một yêu cầu , một sai khiến - Biểu thị nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng đứt quãng. - Làm giãn nhịp câu văn, trước một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước châm biếm.Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép .- Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.Đánh dấu bộ phận chú thích giải thích . Đánh dấu lời nói trực tiếp hay để liệt kê. - Nối các từ nằm trong một liên danh- Đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).- Đánh dấu từ ngữ , câu, đoạn dẫn trực tiếp.- Đánh dấu từ ngữ đưược hiểu theo nghĩa đặc biệt hoặc hàm ý mỉa mai.- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo tập san... đưược dẫn.- Đánh dấu (báo trước) phần giải thích thuyết minh cho một phần trước đó. - Đánh dấu(báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay là lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang) Đáp án phần c: Nhóm dấu câu chia theo vị trí : - Nhóm các dấu chỉ đứng ở cuối câu: Dấu chấm, dấu hỏi chấm, dấu chấm than. - Nhóm các dấu chỉ đứng ở trong câu: Dấu phẩy,dấu chấm phẩy, dấu hai chấm. - Nhóm dấu có thể đứng ở các vị trí khác : Dấu gạch ngang, dấu chấm lửng, dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm. Bảng tổng kết về dấu câuLớp TTDấu câuCông dụngVị trí61Dấu chấm - Kết thúc một ý.Cuối câu trần thuật.2Dấu chấm hỏi - Để đặt một câu hỏi.Cuối câu nghi vấn.3Dấu chấm than - Để thể hiện một cảm xúc, một yêu cầu , một sai khiến .Cuối câu cảm thán.4 Dấu phẩy- Để đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu ( thành phần phụ của câu với chủ ngữ và vị ngữ ; các từ ngữ đồng chức; từ ngữ với bộ phận chú thích ; giữa các vế của câu ghép ). Trong câu.75Dấu chấm lửng - Biểu thị nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng đứt quãng. - Làm giãn nhịp điệu câu văn, trước một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước châm biếm. Cuối câu. Trong câu. đầu câu.6Dấu chấm phẩy - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép .- Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.Trong câu.7Dấu gạch ngang - Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích . - Đánh dấu lời nói trực tiếp hay để liệt kê. - Nối các từ nằm trong một liên danh.88Dấu ngoặc đơn - Đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).Trong câu. Hai đầu câu.9Dấu hai chấm - Đánh dấu từ ngữ , câu, đoạn dẫn trực tiếp.- Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hoặc hàm ý mỉa mai.- Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san... được dẫn. Trong câu. Hai đầu câu.10Dấu ngoặc kép - Đánh dấu (báo trước) phần giải thích thuyết minh cho một phần trước đó. - Đánh dấu(báo trước) lời dẫn trực tiếp (dùng với dấu ngoặc kép) hay là lời đối thoại (dùng với dấu gạch ngang) Trong câu. Trong câu..Đầu câu. Hai đầu câu. Lão hu hu khóc . - Khốn nạn  Ông giáo ơi !... Nó có biết gì đâu ! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. Cứ thế là thằng Mục với thằng Xiên, hai thằng chúng nó chỉ loay hoay một lúc đã trói chặt cả bốn chân nó lại. Bấy giờ cu cậu mới biết là cu cậu chết !...Này! Ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “ A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ? ”. Thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó, nó không ngờ tôi nõ tâm lừa nó !	 	( Lão Hạc – Nam Cao )Bài tập 1 Bài tập: 2“ Mai sau Mai sau Mai sau... Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh ”.( Tre Việt Nam – Nguyễn Duy ) II/ Những lỗi thường gặp về dâú câu Ví dụ:Tác phẩm “ Lão Hạc ” làm em vô cùng xúc động trong xã hội cũ, biết bao người nông dân sống nghèo khổ như Lão Hạc. 1. Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc.  Tác phẩm “ Lão Hạc ” làm em vô cùng xúc động. Trong xã hội cũ, biết bao người nông dân sống nghèo khổ như Lão Hạc.II. Những lỗi thường gặp về dâú câu 2. Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc.Ví dụ:Thời còn trẻ, học ở trường này. Ông là học sinh xuất sắc nhất. 1. Thiếu ngắt câu khi câu đã kết thúc Thời còn trẻ, học ở trường này, ông là học sinh xuất sắc nhất.II. Những lỗi thường gặp về dâú câu 2. Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc.1. Thiếu ngắt câu khi câu đã kết thúc3. Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận trong câu khi cần thiết.4. Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.Ví dụ: Quả thật, tôi không biết giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu Anh có thể cho tôi một lời khuyên không Đừng bỏ mặc tôi lúc này.?. Quả thật, tôi không biết giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu. Anh có thể cho tôi một lời khuyên không? Đừng bỏ mặc tôi lúc này.Ghi nhớ: Khi viết, cần tránh các lỗi sau đây về dấu câu - Thiếu dấu ngắt câu khi câu đã kết thúc. - Dùng dấu ngắt câu khi câu chưa kết thúc. - Thiếu dấu thích hợp để tách các bộ phận của câu khi cần thiết. - Lẫn lộn công dụng của các dấu câu.Ví dụ:Cam quýt bưởi xoài là đặc sản của vùng này. Cam, quýt, bưởi, xoài là đặc sản của vùng này.III. Luyện tập: 1. Bài tập 1: Chỉ còn hơn một năm nữa ( ) tôi phải xa mái trường yêu dấu ( ) nơi gắn bó với tôi một thời tuổi thơ ( ) với những kỷ niệm vui buồn về thầy cô giáo ( ) về bạn bè ( ) Tôi không thể nào quên, nơi nuôi tôi lớn khôn ( ) nơi dạy tôi lên người ( ) Dù đi xa muôn phương ( ) tôi vẫn mang trong tim hình ảnh về một mái trường ( )? Nhờ bạn điền giúp tôi dấu câu thích hợp vào những chỗ còn để trống Chỉ còn hơn một năm nữa, tôi phải xa mái trường yêu dấu - nơi gắn bó với tôi một thời tuổi thơ, với những kỷ niệm vui buồn về thầy cô giáo, về bạn bè. Tôi không thể nào quên, nơi nuôi tôi lớn khôn, nơi dạy tôi lên người. Dù đi xa muôn phương, tôi vẫn mang trong tim hình ảnh về một mái trường! a. Sao mãi tới giờ anh mới về, mẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là: “Anh phải làm xong bài tập trong chiều nay ’’. b. Từ xưa trong cuộc sống lao động và sản xuất nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn gian khổ. Vì vậy có câu tục ngữ lá lành đùm lá rách. c. Mặc dù đã qua bao nhiêu năm tháng .Nhưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh.Bài tập 2: Phát hiện lỗi về dấu câu trong các đoạn sau đây và thay vào đó các dấu câu thích hợp ( có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết ).. Sao mãi tới giờ anh mới về ? Mẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là anh phải làm xong bài tập trong chiều nay. => b. Từ xưa , trong cuộc sống lao động và sản xuất , nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn gian khổ. Vì vậy có câu tục ngữ “ lá lành đùm lá rách ”.=> c. Mặc dù đã qua bao nhiêu năm tháng, nhưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh.Bài tập 3: Hãy viết một đoạn văn thuyết minh ngắn giới thiệu về một loài hoa em yêu thích ( trong đó có sử dụng một số dấu câu mà em đã học ) . Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em !trường THCS Hải Chính