Bài giảng môn Ngữ văn lớp 9 tiết 121: Sang thu - Hữu Thỉnh

chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh về dự tiết học Ngữ văn 9 Kiểm tra bài cũ-Đọc thuộc lòng bài thơ “Viếng lăng Bác”của nhà thơ Viễn Phương.-Phân tích một hình ảnh ẩn dụ mà em tâm đắc nhất? Rừng thu- Hữu Thỉnh - Tiết 121: Sang thu (Hữu Thỉnh )I .Đọc –hiểu chú thích.1 .Đọc2.Chú thích.a .Tác giả. Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi. Dựa vào chú thích trong SGK em hãy giới thiệu đôi nét về tác giả?Nguyễn Hữu Thỉnh (1942) – Quê Vĩnh Phúc. Là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.Thơ trong sáng, sâu lắng, giàu suy tưởng.Ba tập thơ tiêu biểu:Nhà thơ Hữu Thỉnh Từ chiến hào tới thành phốThư mùa đôngTrường ca biển Sang thu (Hữu Thỉnh) I .Đọc –hiểu chú thích.1 .Đọc2.Chú thích.a .Tác giả.b .Tác phẩm. Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.Trình bày những hiểu biết của em về bài thơ?Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh- Hoàn cảnh sáng tác:+ Bài thơ sáng tác 1977, in lần đầu trên báo Văn nghệ và nhiều lần trên các tập thơ khác.+ Được tuyển vào tập “Từ chiến hào tới thành phố ”. Thể thơ: 5 chữ Phương thức biểu đạt :Trữ tình kết hợp miêu tả với biểu cảm. Hoàn cảnh sáng tác: Thể thơ: Phương thức biểu đạt chính:  Với phương thức biểu đạt là biểu cảm và miêu tả, theo em bài thơ thể hiện những nội dung nào?  - Thiên nhiên sang thu. - Những rung động của lòng người trước thời điểm sang thu.Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh-Bố cục: 2 phần Sang thu (Hữu Thỉnh) I .Đọc –hiểu chú thích.1 .Đọc2.Chú thích.a .Tác giả.b .Tác phẩm.3.Bố cục.II .Đọc – hiểu văn bản.1 .Thiên nhiên sang thu. Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.Thi sĩ nhận ra mùa thu qua những hình ảnh nào và bằng những giác quan nào?-Hương ổi ( Khứu giác)-Gió se ( Xúc giác)-Sương chùng chình ( Thị giác)1.Thiên nhiên sang thu.Dấu hiệu sang thuSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã vềTừ “bỗng “diễn tả trạng thái cảm nhận của nhà thơ như thế nào?Em hiểu từ “ phả “ và từ “gió se “như thế nào?Nêu cảm nhận của em về hai câu đầu? ổi chín thơm nồng, phả hương vào gió thu se lạnh-Phả :(Động từ )-Mùi hương ổi thơm nồng nàn,lan toả.-Bỗng:Ngạc nhiên,ngỡ ngàng. - Chùng chình : Cố ý trì hoãn, làm chậm lại. - Sương chùng chình qua ngõ: Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm -> Sương như có tâm hồn, chuyển động một cách thong thả, chậm rãi như muốn tận hưởng những khoảnh khắc chớm thu đầy quyến rũ.Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã về? Em hiểu “chùng chình”ở đây là gì,nghệ thuật nào đã được tác giả sử dụng?Tác dụng??Tại sao có đủ dấu hiệu mà ‘Tác giả “vẫn dùng: “Hình như...”? - Hình như : Sự phỏng đoán nửa tin, nửa ngờ -> Bâng khuâng, xao xuyến.?Với những dấu hiệu sang thu trên giúp em liên tưởng đến mùa thu nơi đâu?Tại sao?=>Không gian làng quê sang thu. Thiên nhiên sang thu tiếp tục được phát hiện qua những hình ảnh thơ nào? SôngChimĐám mây Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã - Sông : Êm đềm, nước lững lờ trôi. - Chim : Hối hả, khẩn trương.-> Nghệ thuật nhân hoá, từ láy gợi hình, gợi cảm.Em có cảm nhận gì về hai câu thơ trên?- Đám mây chính là nhịp cầu của sự giao mùa -> Nghệ thuật nhân hoá bất ngờ, thú vị. => Nhà thơ đã lấy sự vận động của không gian để miêu tả sự vận động của thời gian.Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh-?Em hiểu gì về hình ảnh: “ đám mây mùa hạ -vắt nửa mình sang thu “?Nắng, mưa, sấm: Hiện tượng thiên nhiên đặc trưng của mùa hạ nhưng với độ giảm dần -> Thu đến nhưng vẫn còn đó dư âm của mùa hạ.Thi sĩ dường như đo đếm được độ đậm nhạt của nắng “vẫn còn bao nhiêu” khối lượng của cơn mưa thu “Đã vơi”.Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh-Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	 -Hữu Thỉnh-Nhà thơ còn thấy những biến đổi âm thầm nào của tạo vật từ hạ sang thu?2.2 .Những rung động của lòng người trước thời điểm sang thu? ? Có ý kiến cho rằng, hai câu thơ cuối của bài thơ vừa có tính tả thực vừa mang hàm ý sâu xa. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?- ý nghĩa tả thực: Tiếng sấm gắn với những cơn dông mùa hạ đã bớt đi, hàng cây không còn bị giật mình, bất ngờ bởi tiếng sấm.- ý nghĩa ẩn dụ: Con người đã trưởng thành, có tuổi thì càng bản lĩnh, vững vàng hơn trước những biến động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. Sang thu (Hữu Thỉnh) I .Đọc –hiểu chú thích.1 .Đọc2.Chú thích.a .Tác giả.b .Tác phẩm.3.Bố cục.II .Đọc – hiểu văn bản.1 .Thiên nhiên sang thu.2 .Những rung động của lòng người.III .Tổng kết. Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	-Hữu Thỉnh- Bài thơ đem đến cho em cảm nhận như thế nào về thời điểm giao mùa từ hạ sang thu và về thi sĩ – nhân vật trữ tình trong “Sang thu”? Thiên nhiên ở thời điểm giao mùa có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt. Nhà thơ có cảm nhận tinh tế, tấm lòng thiết tha, trân trọng vẻ đẹp của quê hương xứ sở cùng với những suy ngẫm sâu lắng về con người, cuộc đời.1 .Nội dung:Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	-Hữu Thỉnh- Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơ này là gì? Hình ảnh trong sáng, giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng. Biện pháp tu từ: ẩn dụ, nhân hoá.- Từ láy gợi hình,gợi cảm.2 .Nghệ thuật:Bỗng nhận ra hương ổiPhả vào trong gió seSương chùng chình qua ngõHình như thu đã vềSông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vãCó đám mây mùa hạVắt nửa mình sang thuVẫn còn bao nhiêu nắngĐã vơi dần cơn mưaSấm cũng bớt bất ngờTrên hàng cây đứng tuổi.	-Hữu Thỉnh-Ghi nhớ: Từ cuối hạ sang đầu thu,đất trời có những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt .Sự biến chuyển này đã được Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế ,qua những hình ảnhgiàu sức biểu cảm trong bài Sang thu. Sang thu (Hữu Thỉnh) I .Đọc –hiểu chú thích.1 .Đọc2.Chú thích.a .Tác giả.b .Tác phẩm.3.Bố cục.II .Đọc – hiểu văn bản.1 .Thiên nhiên sang thu.2 .Những rung động của lòng người.III .Tổng kết.IV .Luyện tập. Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõHình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàngChim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.Cảnh vật sang thuTâm hồn thi sĩĐiền những từ, cụm từ dưới đây vào ô trống để hoàn chỉnh sơ đồ: 	- Ngây ngất.- Tín hiệu chớm thu. Những biến đổiâm thầm.- Ngỡ ngàng- Trời đất trở mình- Ngẫm nghĩCâu hỏi Tỏc giả đó cảm nhận được tớn hiệu của sự chuyển mựa bắt đầu bằng:C. Khứu giỏcB. Thớnh giỏcA. Xỳc giỏcD. Thị giỏcCâu hỏi Tớn hiệu đú đó khiến cho tỏc giảcú tõm trạng và cảm xỳc:C. Ngạc nhiờn, tiếc nuốiB. Lưu luyến, bồi hồiA. Ngỡ ngàng, bõng khuõngD. Ngờ vực, lo lắngChùm thơ Thu (Thu điếu, Thu vịnh, Thu ẩm) - Nguyễn KhuyếnThu dạ - Hồ Chí MinhĐây mùa thu tới – Xuân DiệuTiếng thu - Lưu Trọng LưHãy giới thiệu những bài thơ về mùa thu khác mà em biết?I .Đọc-hiểu chú thích.1.Tác giả.2.Tác phẩm.II.Đọc-hiểu văn bản.1.Thiên nhiên sang thu.-Hình ảnh :hương ổi,gió se,sương chùng chình =>gần gũi, đặc sắc.-Cảm xúc:bỗng, hình như => bất ngờ ,ngỡ ngàng.-Sông dềnh dàng- Chim vội vã -Mây vắt nửa mình sang thu =>Hình ảnh tinh tế, liên tưởng độc đáo.2 .Những rung động của lòng người.(Suy ngẫm của tác giả )-Nắng-Mưa -Sấm-Hàng cây đứng tuổi =>Triết lý về cuộc đời ,trải nghiệm sống.III .Tổng kết.IV .Luyện tập.Hướng dẫn về nhà1) Làm bài tập: Gợi ý:	+ Phương thức: biểu cảm 	+ Dòng cảm xúc: Ngỡ ngàng -> ngây ngất -> 	ngẫm nghĩ	+ Viết đoạn văn tổng phân hợp: 8 đến10 câu2) Soạn bài: Nói với conCác thầy cô giáo và chân thành cảm ơn!